Buzz
Phần I
TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN TỰ SỰ
(trang 176, 177 SGK Ngữ văn 9, tập 1)
1. Đọc đoạn trích
2. Trả lời câu hỏi
a. Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? Có bao nhiêu người tham gia cuộc trò chuyện? Các dấu hiệu nào cho thấy đó là cuộc đối thoại trực tiếp?
b. Câu '- Hà, nắng gớm, về nào...' ông Hai nói với ai? Đây có phải là một đoạn trò chuyện không? Vì sao? Trong đoạn trích còn có câu nào tương tự không? Hãy chỉ ra.
c. Những câu 'Chúng nó... bằng ấy tuổi đầu' là ai đang hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có dấu gạch đầu dòng như những câu ở câu (a) và (b)?
d. Cách diễn đạt trong đoạn văn này có ảnh hưởng như thế nào đối với sự phát triển của câu chuyện và tư tưởng của những người tản cư khi gặp ông Hai vào buổi trưa? Cách diễn đạt này đã giúp tác giả thành công trong việc miêu tả cảm xúc và suy tư của nhân vật ông Hai ra sao?
Trả lời:
a. Trong ba câu mở đầu đoạn trích, có dấu hiệu cho thấy ít nhất hai phụ nữ tản cư đang trò chuyện với nhau. Có hai lượt lời thoại xen kẽ nhau, mỗi người nói hướng về đối tác của mình và việc sử dụng hai gạch đầu dòng (hai lượt lời thoại xen kẽ) là biểu hiện rõ nét cho điều này.
- Đây không phải là đoạn đối thoại. Nội dung ông Hai nói không hướng về một người nghe cụ thể, không liên quan đến chủ đề mà hai phụ nữ tản cư đang bàn luận. Hơn nữa, không ai đáp lại sau câu ông nói. Thực ra, ông lão chỉ tự nói với bản thân mình một câu thả thính, lảng đảng để tìm cách rời đi. Đó là một lời độc thoại duy nhất.
- Trong phần trích này còn xuất hiện những câu tương tự như:
“Ông lão nắm chặt tay lại và la lên:
- Chúng nó ăn miếng cơm hay miếng gì vào miệng mà đi cư xử như những kẻ đánh bại dân tộc, làm tổn thương danh dự như thế này!”.
c.
- Đây là những câu mà ông Hai tự hỏi trong lòng.
- Các câu hỏi này ông nghĩ trong lòng mà không phát ra thành tiếng, thể hiện sự đau đớn và rối bời trong tâm trí và tình cảm của ông Hai. Chúng phản ánh cảm xúc uất hận, đau khổ của ông khi nghe tin làng Chợ Dầu bị giặc chiếm đóng, ông không nói ra thành lời mà chỉ giữ trong lòng, vì vậy không có dấu gạch đầu dòng, chúng là những câu độc thoại nội tâm.
d.
- Các loại đối thoại tạo nên bầu không khí thực tế cho câu chuyện, phản ánh sự tức giận của những người tản cư đối với người dân ở Chợ Dầu, tạo ra tình huống để khám phá sâu vào tâm trí nhân vật.
- Các loại độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó giúp tác giả miêu tả sâu sắc hơn tâm trạng đau đớn, lo âu khi nghe tin làng Chợ Dầu - ngôi làng mà ông luôn tự hào - đã bị quân địch xâm chiếm, từ đó làm cho câu chuyện trở nên sống động hơn.
Bài tập 1
Câu 1 (trang 178 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong phần trích.
Lời giải chi tiết:
- Cuộc trò chuyện giữa vợ chồng ông Hai diễn ra không như thường lệ.
- Bà Hai nói ba câu, nhưng chỉ có hai câu được đáp lại. Ông Hai không trả lời lời thoại đầu tiên của bà khi bà hỏi 'nằm im trên giường không nói gì', câu hỏi thứ hai của bà được ông 'nhẹ nhàng đáp lại bằng một câu hỏi trả lại với từ 'Gì?'. Lần thứ ba, ông chỉ đáp lại bằng một câu ngắn gọn, giọng nói căng thẳng: 'Biết rồi!'. Tái hiện lại cuộc đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng chán chường, buồn bã, đau đớn và thất vọng của ông Hai trong đêm nghe tin làng mình bị giặc chiếm đóng.
Bài tập 2
Câu 2 (trang 179 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Hãy viết một đoạn văn theo chủ đề tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Lời giải chi tiết:
Buổi chiều hôm đó trở về từ trường, lòng tôi lẻ loi vì một người bạn mới đã chuyển đi. Về nhà, tôi không có hứng thú với việc ăn uống, chỉ muốn nằm xuống giường. Mẹ gọi tôi xuống ăn cơm, và tôi chỉ đáp lại một cách lạnh lùng từ trên cao:
- Con không muốn ăn vì cảm thấy mệt. Bố mẹ cứ ăn trước đi ạ.
Tôi cất mình vào chăn và trách Hoa, tại sao lại đi mà không báo trước. Cậu thật là vô tâm, ích kỉ. Nếu đã nói trước với tớ, tớ đã không buồn đến thế này. Nghĩ về điều đó, tôi lại khóc nức nở, rồi mất vào giấc ngủ không chóng mặt. Sáng hôm sau, khi tỉnh dậy, tôi bất ngờ nhận thấy một lá thư nằm bên cạnh mình, nhìn vào nét chữ, tôi biết ngay:
- Trời ơi, đó là thư của Hoa!
Mỗi dòng chữ Hoa viết khiến tôi hiểu rõ hơn quyết định chuyển trường của bạn và cả lí do bạn không nói với tôi trước. Tôi không còn trách móc Hoa nữa. Cô ấy mãi mãi là người mà tôi yêu quý.
