Soạn bài Đồng dao mùa xuân (Nguyễn Khoa Điềm), Ngữ văn lớp 7, Kết nối kiến thức với cuộc sống

Soạn bài Đồng dao mùa xuân (Nguyễn Khoa Điềm), Ngữ Văn lớp 7 - Kết nối tri thức với cuộc sống

Soạn văn lớp 7 kết nối kiến thức với cuộc sống

I. Trước khi đọc

1. Khi nhắc đến 'thơ bốn chữ', tâm trí em hiện lên hình ảnh của những dòng thơ ngắn, súc tích, chứa đựng nhiều cảm xúc. Em biết đến những tác phẩm như 'Lượm', 'Mùa thu của em', 'Hạt gạo làng ta'. Em chia sẻ cảm xúc về một bài thơ bốn chữ:

- Khi nghe 'thơ bốn chữ', em tưởng ngay đến những dòng thơ ngắn như hạt gạo, nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Một trong những bài thơ ấn tượng của em là 'Mùa thu của em' với hình ảnh nhẹ nhàng, trữ tình của mùa thu.

- Những tác phẩm nổi tiếng như 'Lượm', 'Mùa thu của em', 'Hạt gạo làng ta' đã làm cho em cảm nhận sức mạnh của từ ngắn gọn, giúp truyền đạt tình cảm một cách hiệu quả.

- Cảm xúc của em đối với bài thơ 'Lượm' của Tố Hữu: Tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc về Lượm - một chú bé nhỏ tuổi nhưng kiên cường, dũng cảm, yêu quê hương. Em cảm phục thế hệ anh hùng Việt Nam và xót xa với số phận của chú bé Lượm.

2. Cảm nhận về hình ảnh bộ đội Cụ Hồ.

Hình ảnh bộ đội Cụ Hồ làm em rung động sâu sắc. Tên gọi thân thương 'bộ đội cụ Hồ' đại diện cho sự dũng cảm, kiên cường của những người chiến sĩ trong thời kỳ kháng chiến. Em cảm kích, tôn trọng và thương yêu sâu sắc với anh bộ đội Cụ Hồ, dù chỉ thông qua những bài thơ như 'Đồng Chí' của Chính Hữu hoặc về tiểu đội xe không kính.

II. Đọc văn bản

1. Kiểm tra: Số tiếng trong từng dòng thơ, vần thơ, nhịp thơ.
- Mỗi dòng thơ chứa 4 tiếng.
- Gieo vần chân theo cặp từ (lửa - nữa, diều - chiều, xanh - lành, gian - ngàn, lành - xanh)
- Nhịp thơ 2/2 hoặc 3/1 tùy thuộc vào từng câu.

2. Tưởng tượng: Hình ảnh người lính trong 'những năm máu lửa'.

Hình ảnh người lính 'những năm máu lửa':
- Những chàng trai trẻ: 'Chưa một lần yêu/ Cà phê chưa uống/ Còn mê thả diều', 'Tuổi xuân đang độ'
- Những người lính đầy tinh thần lạc quan và lòng yêu nước sâu sắc, sẵn sàng đặt lên tất cả vì độc lập dân tộc: 'Có một người lính/ Đi vào núi xanh/ Những năm máu lửa', 'Một ngày hòa bình/ Anh không về nữa', 'Anh thành ngọn lửa/ Bạn bè mang theo', 'Mười, hai mươi năm/ Anh không về nữa'.

3. Tưởng tượng: Hình ảnh người lính ở lại nơi chiến trường xưa theo tưởng tượng của tác giả.
- Ngoại hình: Đồ đạc quen thuộc của đời lính trở nên thân quen: 'Ba lô con cóc/ Tấm áo màu xanh/ Làn da sốt rét/ Cái cười hiền lành'.
- Dáng đi, tâm hồn:
+ Người lính ngồi lặng lẽ nhớ về mùa xuân tự nhiên, đất nước 'Anh ngồi lặng lẽ/ Dưới cội mai vàng/ Dài bao thương nhớ/ Mùa xuân nhân gian'.
+ Người lính ngồi rực rỡ, hình ảnh anh hòa mình vào cảnh núi sông: 'Anh ngồi rực rỡ/ Màu hoa đại ngàn/ Mắt như suối biếc/ Vai đầy núi non...'.

III. Trả lời câu hỏi

1. Cách phân chia khổ thơ trong bài thơ mang đặc điểm gì độc đáo? Ý nghĩa của việc này là gì?

Bài thơ có 9 khổ thơ, với sự đặc biệt như sau: khổ thơ thứ nhất gồm 3 dòng, khổ thơ thứ hai có 2 dòng, còn lại mỗi khổ thơ đều có 4 dòng.

Sự sáng tạo trong cách chia này nhấn mạnh và làm nổi bật nội dung, ý nghĩa và cảm xúc của tác giả:
+ Khổ thơ đầu: Giới thiệu người lính ra trận.
+ Khổ thơ thứ hai: Chấm dứt hy vọng trở về của người lính.
+ Các khổ thơ tiếp theo: Mô tả hình ảnh người lính ở lại chiến trường (dáng đi, cử chỉ, tâm hồn) trong những năm tháng đau buồn, khi ở lại nơi chiến trường xưa.

2. Nhận xét về số tiếng trong mỗi dòng và cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ.
- Mỗi dòng thơ đều có 4 tiếng.
- Gieo vần chân theo cấu trúc (lửa - nữa, diều - chiều, xanh - lành, gian - ngàn, lành - xanh)
- Nhịp thơ 2/2, 3/1 tùy từng câu.

=> Sử dụng thể thơ bốn chữ, gieo vần chân và nhịp thơ 2/2, 3/1 giúp tạo ra nhịp điệu, dễ truyền đạt nội dung, ý nghĩa và thông điệp của nhà thơ một cách hiệu quả.

3. Hình dung cuộc đời người lính qua bài thơ.

Bài thơ như một câu chuyện về cuộc đời người lính: Anh tham gia chiến đấu khi còn trẻ, trong những năm kháng chiến hùng vĩ. Anh hy sinh ở lại với chiến trường, hòa mình vào sông núi. Hình bóng của anh mãi sống trong tâm hồn bạn bè, đồng chí đồng đội và trong trái tim người dân.

Soạn bài Đồng dao mùa xuân (Nguyễn Khoa Điềm), Ngữ văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống

4. Phân tích chi tiết miêu tả hình ảnh người lính.

- Các chi tiết sử dụng để khắc họa người lính:

+ Khi người lính mới bắt đầu chiến trường: 'Chưa một lần yêu/ Cà phê chưa uống/ Còn mê thả diều'.

+ Khi người lính hy sinh: 'Anh trở thành ngọn lửa', 'Anh mãi mãi bên trận/ Anh vẫn một mình', 'Chiếc ba lô con cóc/ Áo màu xanh ngọc/ Da sốt rét, nụ cười hiền lành', 'Anh ngồi nghỉ, lặng lẽ', 'Anh ngồi sáng rực/ Màu hoa khắp nơi/ Mắt sáng như suối biếc/ Vai ôm đầy núi non'.

- Qua câu chuyện được kể và các chi tiết mô tả, hình ảnh người lính bộ đội hiện ra với những đặc điểm:

+ Người lính ở độ tuổi thanh xuân, tràn ngập năng lượng và tinh thần trẻ trung.

+ Những phẩm chất anh hùng, tình yêu quê hương, sẵn lòng đấu tranh và hy sinh vì độc lập dân tộc.

5. Nhận xét về tình cảm đồng đội và tình cảm nhân dân trong bài thơ.

- Tình đồng đội: Sự hiểu biết và đồng lòng chiến đấu trong cảnh nguyệt quật, gió đảo mặt trận. Niềm tin, sức mạnh bền bỉ truyền lửa giữa những người lính khiến họ trở thành ngọn đuốc của hy sinh: 'Anh trở thành ngọn lửa/Bạn bè mãi bên nhau'.

=>Tình đồng đội cao quý, trang nghiêm giữa cuộc chiến tranh.

- Tình nhân dân: Nét đẹp thâm thiết được ánh sáng qua từng câu thơ, là lòng biết ơn, tri ân với những anh hùng đã hy sinh: 'Dân luôn tin yêu/Nhớ về các anh.'

=> Tình cảm tri ân và tôn kính đối với những anh hùng đã đặt mạng làm nên tình yêu quê hương.

6. Ý nghĩa của tên bài thơ 'Đồng dao mùa xuân' theo em là gì?

- 'Đồng dao' là hình ảnh của truyền thống dân gian, là ca khúc đồng dao mà trẻ con thường hát vang trong các công việc làm ruộng, làm đồng.

- 'Mùa xuân' là biểu tượng của sự tươi mới, hạnh phúc, và hy sinh vì đất nước, thể hiện trong ngôn từ của nhà thơ là mùa xuân của những người lính.

=> 'Đồng dao mùa xuân' đơn giản là bài hát về mùa xuân, nhưng cũng là biểu tượng cho sự hy sinh của những người lính vì độc lập dân tộc.

IV. Kết nối với việc đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) bày tỏ cảm nhận về hình ảnh người lính trong bài thơ.

Trong 'Đồng dao mùa xuân' của Nguyễn Khoa Điềm, người lính xuất hiện như những chiến sĩ trẻ trung, lạc quan, sẵn sàng hy sinh cho đất nước. Họ là những gương mặt đầy nhiệt huyết, từng bước chân của họ ghi chép những câu chuyện anh hùng: 'Chưa một lần yêu, Cà phê chưa uống, Còn mê thả diều'. Mỗi hình ảnh, mỗi dòng thơ đều là hồi ký về những năm máu lửa, về tinh thần đồng đội, tình bạn và tình yêu quê hương. Bằng ngôn từ tinh tế, nhà thơ khiến người đọc cảm nhận rõ ràng sức mạnh, trí tuệ và lòng dũng cảm của những người lính. Họ không chỉ là những chiến sĩ trên chiến trường mà còn là nguồn động viên, niềm tự hào của toàn dân Việt Nam.

Bài thơ Đồng dao mùa xuân của Nguyễn Khoa Điềm thể hiện tình yêu sâu sắc đối với quê hương và đất nước. Hình ảnh và ngôn từ tinh tế trong tác phẩm đánh thức lòng yêu nước, làm cho cuộc sống bình dị trở nên trân trọng và ý nghĩa hơn!

Các bài văn mẫu lớp 7 khác:
- Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 42, Ngữ văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống
- Soạn bài Gặp lá cơm nếp (Thanh Thảo), Ngữ văn lớp 7, Kết nối tri thức với cuộc sống