Buzz
Bài soạn Đường về quê mẹ
I. Chuẩn bị cho bài soạn Đường về quê mẹ:
* Gợi ý đáp án cho phần chuẩn bị:
1. Khám phá đời và sự nghiệp của nhà thơ Đoàn Văn Cừ.
- Đoàn Văn Cừ (1912 - 2004), một tâm huyết của văn nghệ Việt Nam.
- Quê hương: xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - một miền quê bình dị, đậm chất quê hương Việt.
- Trước Cách mạng tháng Tám, Đoàn Văn Cừ theo nghiệp giáo viên, truyền đạt tri thức cho thế hệ trẻ.
- Sau Cách mạng, ông tích cực tham gia vào phong trào giải phóng dân tộc, góp sức ở Liên khu III, đồng thời đảm nhiệm các vị trí quan trọng tại Nhà xuất bản Phổ Thông, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện Nam Ninh, tỉnh Hà Nam,...
- Là một nhà văn đa tài, Đoàn Văn Cừ không chỉ sáng tác văn xuôi mà còn để lại dấu ấn sâu sắc với thơ ca, trong đó 'Chợ Tết' và 'Đường về quê mẹ' là những tác phẩm nổi bật.
- Vì đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, ông đã được vinh danh bằng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
2. Thảo luận về nhận định sau để hiểu sâu hơn về thơ của Đoàn Văn Cừ.
- Bức tranh trong thơ của Đoàn Văn Cừ rực rỡ, tràn đầy sức sống, đem đến cho độc giả một không gian tươi mới, phong cách sôi động.
- Sự tinh tế trong cách ông mô tả cảnh đẹp và những đối tượng trong thơ là điểm nổi bật, giúp nội dung thơ trở nên sống động và độc đáo.
II. Soạn bài Đường về quê mẹ - Hiểu nội dung:
* Hướng dẫn giải câu hỏi đọc hiểu:
1. Xác định rõ thời điểm và không gian khi mẹ đưa 'tôi' về quê ngoại.
- Thời điểm: 'mỗi mùa xuân' là thời kỳ tươi vui và tràn ngập sức sống.
- Không gian: 'Dặm liễu mây bay' mô tả cảnh đẹp xa xôi, mở rộng, mang đến cho chuyến đi một không gian mở lớn.
2. Ở những khổ 2 và 4: Tạo hình Thiên nhiên và con người như thế nào?
- Về Thiên nhiên: 'Rặng đề', 'Dòng sông trắng lượn ven đê', 'Cồn xanh, bãi tía', 'Nắng vàng nhạt', 'Trời xanh', 'Cò trắng bay' - Tất cả tạo nên bức tranh tự nhiên bình dị, thân thiện, hòa mình vào không khí trong lành, tươi mới.
- Con người: 'Người xới cà, ngô rộn bốn bề', 'Đoàn người về ấp gánh khoai lang' - Mô tả hình ảnh những người làm việc chăm chỉ, sống động, góp phần làm cho cuộc sống quê hương thêm phong cách và hạnh phúc.
- Tự nhiên và con người hòa quyện, tạo nên bức tranh hài hòa và đẹp đẽ của làng quê Việt Nam.
- Con người nên tận tâm và chăm chỉ trong công việc lao động
3. Ở những khổ 3 và 5: Tập trung vào hình ảnh của người mẹ trên đường về quê.
- Mô tả người mẹ trên con đường về quê: 'Thúng cắp bên hông, nón đội đầu/ Khuyên vành, yếm thắm, áo thể nâu', 'Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au' - Hình ảnh người mẹ truyền thống, trẻ trung, xinh đẹp như thời còn thiếu nữ.
4. Hiểu nghĩa của từ 'mang đi' ở dòng 20 như thế nào?
- Nghĩa của 'mang đi' trong bài là che phủ, che đi, làm cho không thể nhìn thấy.
5. Định rõ thể thơ, vần và nhịp của bài.
- Thể thơ: Bài thơ sử dụng thể thơ bảy chữ.
- Vần: Vần chân với các cặp vần 'xuân' - 'ngần' - 'thân'; 'đề' - 'đê' - 'bề'; 'đầu' - 'nâu'; 'vàng' - 'lang', 'bàng'; 'đồng' - 'hồng; 'quen' - 'quên'.
- Nhịp thay đổi linh hoạt với kết hợp giữa 4/3 và 3/4.
III. Soạn bài Đường về quê mẹ - Sau khi đọc:
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 trang 49 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều - tập 1:
- Bài thơ kể về hành trình của người con và mẹ trở về quê ngoại, là bức tranh hồi tưởng về những kỷ niệm xưa.
- Ấn tượng của tác phẩm: đây là những chia sẻ sâu sắc về một kí ức ngọt ngào, nhẹ nhàng về những ngày trở về quê ngoại cùng mẹ.
Câu 2 trang 49 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều - tập 1:
- Bài thơ được chia thành 4 phần tạo nên bố cục hài hòa và logic.
+ Phần 1: Khám phá hành trình trở về quê mỗi mùa xuân tươi vui.
+ Phần 2: Dấu ấn của thiên nhiên và cuộc sống thôn quê ở khổ 2, 4.
+ Phần 3: Hình ảnh ấn tượng về người mẹ trong những khổ 3, 5.
+ Phần 4: Lời nhắc nhở sâu sắc về việc ghi nhớ cội nguồn quê hương ở khổ 6.
Câu 3 trang 49 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều - tập 1:
- Thiên nhiên qua bức tranh thơ:
+ Hình ảnh: mây trắng nhẹ bay, rặng đề bên đường, 'dòng sông trắng lượn ven đê', cồn bãi kề liên tiếp nhau trải dài tít tắp, nắng nhẹ, cò trắng bay, lá bàng khô rụng - Tạo nên bức tranh quen thuộc với làng cảnh Việt Nam.
+ Màu sắc: 'dòng sông trắng', 'cồn xanh, bãi tía', 'nắng vàng nhạt', 'trời xanh', 'cò trắng' - Màu sắc nhẹ nhàng, tinh tế.
+ Nét vẽ đồng nát, sông uốn lượn, cồn bãi mặc xanh - Bức tranh quê hương rộng lớn, hòa quyện với thiên nhiên.
- Hình ảnh của con người trong thơ:
+ 'Những người cật lực gieo cà, trồng ngô đầy năng suất.'
+ 'Bước chân người về, gánh khoai lang nặng trên vai.'
- Dù chỉ là hai câu tả người, nhưng quê hương nơi đây không hề trở nên trống trải. Ngược lại, đông đúc như cả một thế giới với 'bốn bề' đều hiện hữu, và 'đoàn người' đong đầy sinh khí, họ nổi bật với vẻ đẹp lao động nghề nghiệp, từ việc 'xới cà, ngô' cho đến 'gánh khoai lang'.
+ '... gặp những khuôn mặt quen thuộc/ Ai cũng ca ngợi nét thảo hiền': Con người quê hương ở đây thân thiện, gần gũi, sống đọng nhất trong sự kết nối và tình nghĩa.
- Bức tranh chân thực về quê hương với cảnh đẹp bình dị, tươi mới mở ra trước mắt. Con người chăm chỉ, thật thà, gắn bó, tạo nên một không khí ấm áp, hòa mình vào vẻ đẹp thiên nhiên và sinh hoạt cộng đồng.
Câu 4 trang 49 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều - tập 1:
- Bài thơ phản ánh tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ như thế nào:
+ Hạnh phúc, phấn khởi tràn ngập khi quay về với quê mẹ. Từ đó, người đọc cảm nhận được sự yêu thương, tình cảm sâu sắc và gắn bó mạnh mẽ của tác giả với quê hương.
+ Tình cảm sâu sắc, lòng kính trọng và niềm tự hào về người mẹ được tác giả mô tả qua hình ảnh xinh đẹp, dịu dàng và thảo hiền.
Câu 5 trang 49 SGK Ngữ văn 8 Cánh diều - tập 1:
- Bức tranh về người mẹ trong khổ thơ thứ ba là điểm thu hút nhất đối với em. Em hình dung người mẹ có vẻ ngoại hình xinh đẹp, với răng đen, đôi mắt sáng, đôi môi hồng má thắm. Bà mặc chiếc yếm và áo the nâu truyền thống, tai đeo khuyên vàng, đầu đội nón vành to. Bên tay còn cầm một chiếc thúng nhỏ, đưa dắt đứa con nhỏ đi trên con đường quanh co, hai bên là những ruộng lúa thẳng tắp.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Khổ cuối cùng của bài thơ không chỉ là một lời tự sự, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc đến độc giả về việc không bao giờ quên đi quê hương thân thuộc, nơi mà tình cảm yêu thương nảy nở. Trong kho tài liệu của Mytour, em còn có thể tham khảo thêm nhiều bài soạn khác như: Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa.
