Soạn bài 'Gặp lại trong chùa' trong SGK Ngữ văn 11 tập 2 'Cánh diều' - chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 62, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đọc trước văn bản 'Gặp lại trong chùa', tìm hiểu thêm về những hy sinh của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và về tác giả Minh Chuyên.

Phương pháp giải:

Chú ý lựa chọn thông tin phù hợp để đọc hiểu. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tác giả Minh Chuyên: 

+ Sinh năm 1948, quê ở Thái Bình. 

+ Là một tác giả đã có nhiều năm làm việc tại miền Đông Nam Bộ. Ông trải qua những giai đoạn khó khăn nhất của chiến tranh, nhưng may mắn sống sót, trong khi đồng đội của ông, có người mất, có người bị thương nặng. 

+ Ông viết về đề tài hậu chiến suốt đời.

- Những hy sinh của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ: 

+ Chiến tranh gây ra nhiều tổn thất về người và của cải, kéo dài và khốc liệt đến mức nhiều phụ nữ phải tham gia thành lập đội quân và tham gia chiến đấu. 

+ Có những người hy sinh, cũng có những người sống nhưng bị thương tật hoặc tổn thương tinh thần nặng nề. 

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 62, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý các thông tin cụ thể về người và việc được nêu trong phần 1.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 1, tìm ra những chi tiết thể hiện thông tin cụ thể về người và việc.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Thông tin cụ thể: 

+ Địa chỉ cụ thể: Chùa Đông Am, xã Quang Bình, huyện Kiến Xương.

+ Tên người: Thân. Là một đồng chí cũ, hiện đang tu học và chăm sóc năm đứa trẻ bệnh tật.

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 62, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Sư Đàm Thân kể lại chuyện gì về 'một thời gian đã qua' trong chiến trường?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 1 để tìm ra câu chuyện mà sư Đàm Thân đã kể.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Câu chuyện: Từ trạm binh 31 của đoàn 559, Thân được chuyển đến trung đoàn 8 sau đó được gửi ra miền Bắc để học tập, nhưng cô quyết định ở lại hết chiến dịch mới ra. Cô nhận được tin buồn về cái chết của người yêu, điều này gây sốc cho cô vì anh là tất cả với cô, niềm hy vọng của cô. Sau đó, trong một cuộc tấn công, cô rất gần gặp phải cái chết vì xe của cô bị đánh chìm. Cô đã được hai chiến sĩ tình nguyện hiến máu cứu sống, nhưng sau đó họ cũng đã mất. Thân ở với một gia đình Phật tử, từ đó cô dần dần được giáo dục về Phật pháp và khi trở về, cô đã bước vào con đường tu hành, từ bỏ cuộc sống trần tục để giúp đỡ mọi người.

Khi đọc 3

Câu 3 (trang 63, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Lịch sử của nữ quân y Lương Thị Thân ở chiến trường hơn hai mươi năm trước có điều gì đặc biệt?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 1, qua câu chuyện ở chiến trường, tìm ra điểm đặc biệt. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Sau nhiều khó khăn, nữ quân y quyết định không lập gia đình mà tu hành, giúp đỡ mọi người. 

Khi đọc 4

Câu 4 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân biệt giữa lời của nhân vật (sư Đàm Thân) và lời của người kể chuyện sử dụng từ 'tôi' trong phần 2. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 2, phân biệt bằng cách chú ý đến các lời đối thoại. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Lời của nhân vật: Đàm Thân nói: 'đó chỉ là ảo vọng và tôi cho rằng ở nơi linh thiêng, con người tu hành không chỉ bằng tâm thể mà còn bằng hành thể...' → Có trích dẫn tên nhân vật trước câu nói. 

- Các câu không có trích dẫn tên nhân vật là lời của người kể chuyện. 

Khi đọc 5

Câu 5 (trang 65, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những việc làm có ý nghĩa của sư Đàm Thân là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 2, tập trung vào phần kết để tìm ra những việc ý nghĩa mà Đàm Thân đã làm. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Công việc của Đàm Thân: 

+ Không ngại khó khăn, giúp đỡ mọi người sửa chữa, xây dựng chùa. 

+ Ngăn chặn sự xâm nhập của các tạp giáo vào chùa. 

+ Không sử dụng đức tính của Phật để làm những việc mê tín, lừa dối. 

→ Đàm Thân không chỉ tu hành mà còn thực hiện hành động giúp đời. 

Khi đọc 6

Câu 6 (trang 66, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tình huống đột ngột là gì ở đây?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 3, tìm ra tình huống đột ngột xảy ra với Đàm Thân.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tình huống đột ngột: Sự xuất hiện của anh Quân, người mà Đàm Thân yêu nhất và tưởng anh đã mất.

Khi đọc 7

Câu 7 (trang 66, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật Hồng Quân đã kể chuyện gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 3, nhân vật Quân đã kể lại sự việc gì với Đàm Thân.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Câu chuyện: Nhân vật Quân kể lại cách anh thoát khỏi cái chết và sau đó nhận tin Thân đã mất. Anh không thể trở về ngay lúc đó vì vẫn đang phải chữa trị vết thương và tâm trạng buồn bã. Cho đến khi anh nhận được tin từ mẹ của Thân thì mới biết Thân vẫn còn sống và tìm đến chỗ này.

Khi đọc 8

Câu 8 (trang 67, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đặc điểm của tình cảm và thái độ của nhân vật Thân sau khi nghe Quân kể.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 3, sau khi nghe Quân nói, Thân đã suy nghĩ như thế nào và từ đó hiểu được tình cảm và thái độ của mình. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Hình ảnh về tình cảm và thái độ của nhân vật Thân: Một phần vui mừng, một phần tiếc nuối. 

+ Vui mừng vì Quân đã vượt qua khó khăn để đứng trước mặt. 

+ Tiếc nuối vì không thể cùng Quân bước qua mọi khó khăn trong cuộc sống. 

→ Thân vẫn yêu thương Quân nhưng hiện tại Thân có trách nhiệm khác mà phải làm, không thể bỏ qua vì lý do cá nhân. 

Khi đọc 9

Câu 9 (trang 67, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Why did Thân refuse Quân's earnest request?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 3, từ suy nghĩ và lời đáp của Thân đối với Quân, rút ra lý do từ chối.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Lý do: Do ảnh hưởng của vết thương nặng, cơ thể dưới của Thân bị tê, không thể cùng Quân xây dựng một gia đình đầy đủ, hạnh phúc. Chỉ có trong tu hành, Thân mới có thể giảm bớt cảm xúc buồn bã. 

Khi đọc 10

Câu 10 (trang 68, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hành động nào của Quân khiến độc giả bất ngờ?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 3 cuối cùng, khi Thân đến Bình Dương, cách Quân đối xử như thế nào? Tìm hiểu chi tiết về tình huống của Quân.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hành động của Quân: Quân cũng quyết định theo đuổi tu hành, không muốn làm đau khổ cho gia đình. 

Khi đọc 11

Câu 11 (trang 68, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy mô tả sư Đàm Thân qua con mắt của tác giả?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 3 cuối cùng, tìm hiểu chi tiết mô tả về sư Đàm Thân. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Sư Đàm Thân được mô tả như thế nào: 

+ Có dáng đi uẩn khúc, đeo chiếc áo nâu đậm...

+ Thấy được sự đẹp đẽ trong tâm hồn của con người. 

→ Tác giả mô tả sư Đàm Thân với hình ảnh không thanh lịch, nhưng đó lại là biểu hiện của sự hi sinh cho đất nước, là đóa hoa đẹp nhất. 

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Có những nhân vật nào trong văn bản này? Nhân vật chính là ai?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, xác định các nhân vật (dựa trên tên và cách gọi) và nhân vật nào xuất hiện nhiều nhất.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Các nhân vật có trong văn bản là: nhân vật 'tôi', sư Đàm Thân, chàng trai Quân, Vũ Thị Bích. 

- Nhân vật chính là sư Đàm Thân.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật 'tôi' gặp lại nữ quân y trong hoàn cảnh nào? Tình huống đó mang ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, tìm tình huống tái ngộ với nữ quân y và ý nghĩa của nó theo quan điểm của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhân vật 'tôi' tái ngộ nữ quân y sau hơn hai mươi năm, sự gặp gỡ bất ngờ này xảy ra tại chùa Đông Am.

→ Ý nghĩa của tình huống này là: Thể hiện lòng biết ơn của nhân vật 'tôi' khi nhớ lại nữ y sĩ được coi là 'bồ tát' nhân từ, từ đó phản ánh tấm lòng và phẩm chất tốt của nhân vật 'tôi'.

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đánh giá hình ảnh nhân vật Đàm Thân. Tác giả diễn đạt thái độ, tình cảm như thế nào về nhân vật này? Trích dẫn một số đoạn văn để minh chứng điều đó.

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, tìm những phần diễn đạt thái độ tình cảm của tác giả về nhân vật chính. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đàm Thân: 

+ Là người lính dũng cảm, sẵn lòng hy sinh cho nhân dân, cho đất nước.

+ Cô yêu thương một cách tận tâm và trung thành với người yêu.

+ Khi mất đi tình yêu, cô quyết tâm không sống vì bản thân nữa mà sống vì mọi người, giúp đời. 

- Thái độ, tình cảm của tác giả đối với nhân vật chính - Đàm Thân là sự tôn trọng và yêu mến, được thể hiện qua:

+ Tôi luôn xem Đàm Thân như một 'bồ tát' nhân từ.

+ 'Nhìn bóng Đàm Thân khuất sau... tôi chợt nhớ lời nhà sư nói về sự linh ứng của kinh Pháp hoa, và cứ mường tượng như thể mình đã nhìn thấy hoa của lòng người'.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chỉ ra một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản 'Vào chùa gặp lại'. Sự kết hợp này có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, xác định yếu tố thực và không thực trong văn bản và tác dụng của sự kết hợp đó với nội dung và ý nghĩa của truyện.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu trong văn bản 'Vào chùa gặp lại':

+ Một trong những lý do khiến Đàm Thân quyết định đi tu là do những giấc mơ về chiến trường luôn mang tính linh ứng.

- Một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố phi hư cấu:

+ Ngày 12 tháng 2 năm 1975, máy bay địch bắn phá lên đỉnh dốc Chu Linh.

+ Thân về quê với 62% thương tật, hưởng chế độ thương binh 2/4.

→ Sự kết hợp này nhấn mạnh nội dung, ý nghĩa của truyện. Qua những chi tiết đó, ta cảm nhận được sự khắc nghiệt của chiến tranh, tội ác của đám bán nước và giặc nước.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ câu chuyện của các nhân vật trong văn bản, em suy nghĩ gì về những hy sinh cao cả của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, dựa vào hành động, tư tưởng và trải nghiệm của các nhân vật để suy luận về ý nghĩa của sự hy sinh trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Suy nghĩ của em: 

Chiến tranh đã mang lại nhiều thiệt hại nặng nề cho toàn bộ dân chúng, không chỉ là nam giới mà cả phụ nữ cũng phải chịu đựng nhiều đau khổ về cả thể chất và tinh thần. Họ đã mất sức khỏe, thậm chí có thể mất cả tính mạng nhưng vẫn không ngần ngại hy sinh vì Tổ quốc, vì một tương lai tươi sáng. Tất cả đều là vì lòng yêu nước, vì quê hương và vì cuộc sống. 

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 69, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo em, câu chuyện muốn truyền đi thông điệp nhân sinh gì? Ý nghĩa của điều đó đối với cuộc sống hiện nay là gì?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài, suy luận thông điệp nhân sinh mà câu chuyện muốn truyền tới độc giả. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Thông điệp nhân sinh về con người trong thời chiến. Văn bản nói về sự hy sinh cao cả của những người lính phụ nữ trong cuộc chiến chống Mỹ. 

+ Chiến tranh kéo dài đã làm cho đất nước chúng ta bị phá hủy nặng nề, không biết bao nhiêu người đã hy sinh tại chiến trường.

+ Không chỉ có những người đàn ông mà cả phụ nữ cũng đã tham gia vào cuộc chiến, đóng góp công sức nhỏ bé của mình vào sự tự do của đất nước.

→ Truyện không chỉ ca ngợi những tấm gương sáng chói mà còn muốn phê phán, lên án những hành động tàn bạo và những hậu quả kinh khủng mà chiến tranh gây ra cho con người.