Soạn bài Gò Me Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức một cách đầy đủ và súc tích

1. Nội dung chính

Bài thơ miêu tả nỗi nhớ quê sâu sắc của một người con Nam Bộ đang sống ở miền Bắc. Qua những hồi tưởng của tác giả, hình ảnh Gò Me hiện lên sống động như một bức tranh đầy sắc thái và âm thanh, mang đến cho người đọc cảm nhận chân thực về vẻ đẹp quê hương.

Tác giả như đang sống lại những ký ức quý giá về quê hương qua những hình ảnh giản dị của Gò Me: từ cảnh quan thiên nhiên, con người, đến những hoạt động đời thường. Mọi thứ đều được thể hiện rõ nét, làm cho người đọc cảm giác như cùng tác giả trở về quê hương.

Nỗi nhớ quê không chỉ là cảm xúc của người xa xứ, mà còn thể hiện tình cảm sâu đậm với nơi mình đã sinh ra và trưởng thành. Bài thơ diễn tả nỗi nhớ quê một cách tinh tế, chân thành và cảm động, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc tình yêu quê hương.

2. Đọc văn bản

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

- Em biết đến những bài như: Ngày hội non sông (Nguyễn Quang Toàn), Nhớ miền Đông (Xuân Miễn), …

- Bài thơ Nhớ miền Đông của Xuân Miễn có những câu khiến em không thể quên:

Chưa lâu đã nhớ miền Đông

Luôn muốn ôm chặt núi sông

Ôi tiếng chim Hoàng vang buổi sáng

Than thở trong lá vượn ru con

Chúng ta sắp rời xa, sắp rời xa

Những buổi chiều rừng sâu gió thổi xa

Ngọn lửa bập bùng trong căn lều nhỏ

Âm vang của bầy voi giữa khu rừng già...

Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Nam Bộ là khu vực nằm trong lưu vực của hai con sông lớn: sông Đồng Nai và sông Cửu Long, chủ yếu ở hạ lưu của cả hai con sông này. Với vị trí gần biển Đông, Nam Bộ có một vùng châu thổ màu mỡ với nhiều cửa sông ra biển, tạo nên một vùng đất phong phú và giàu tài nguyên.

Vùng đất Nam Bộ có khí hậu ấm áp quanh năm, tạo điều kiện lý tưởng cho đời sống và sản xuất nông nghiệp. Những ngày nắng đẹp và mùa mưa vừa phải mang đến môi trường sống thoải mái cho cư dân nơi đây.

Trong các địa danh của Nam Bộ, tỉnh Bến Tre đặc biệt thu hút với danh hiệu xứ sở của những hàng dừa xanh bạt ngàn. Những cánh đồng dừa trải dài tạo nên cảnh đẹp tuyệt vời và đem lại nguồn thu nhập cho người dân địa phương.

Người dân Nam Bộ nổi tiếng với lòng hiếu khách và tình nghĩa. Sự chân thành và nồng nhiệt của họ làm cho mọi người đến đây đều cảm thấy như về quê hương. Họ luôn sẵn sàng hỗ trợ và chia sẻ, tạo nên một cộng đồng gắn bó và đầy tình cảm.

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Khung cảnh Gò Me được mô tả sống động với sự kết hợp hoàn hảo giữa ánh sáng, âm thanh và không gian.

- Về ánh sáng, từng thời điểm trong ngày mang đến những sắc thái riêng biệt: ánh sáng êm ả của đốm hải đăng chập chờn, ánh sáng chói chang của mặt trời buổi sớm, và ánh sáng huyền bí của vầng trăng đêm khuya, tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh thiên nhiên đa dạng sắc màu.

- Âm thanh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm sống động khung cảnh Gò Me: tiếng nhạc ngựa leng keng vui tai, âm thanh rộn rã của vườn mía, và sự nhẹ nhàng của những mái lá tạo nên một bản hòa tấu âm thanh phong phú, giúp người đọc cảm nhận được sự sôi động và nhộn nhịp của vùng quê.

- Không gian rộng lớn và thoáng đãng của cánh đồng, ao làng và biển cả mang đến cảm giác tự do và thư thái. Sự kết hợp giữa không gian bao la, ánh sáng và âm thanh tạo nên một cảnh tượng lôi cuốn và quyến rũ.

Tất cả những yếu tố này kết hợp tạo nên bức tranh Gò Me đẹp đẽ và sinh động, khiến người ta không khỏi bị cuốn hút và muốn gắn bó với cuộc sống và con người nơi đây.

Câu 2 (trang 94 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Các cô gái Gò Me được miêu tả với những chi tiết độc đáo, phản ánh sự hồn nhiên, duyên dáng và nhiệt huyết trong công việc:

- Má núng đồng tiền duyên dáng: Điều này thể hiện vẻ đẹp tự nhiên và lôi cuốn của các cô gái Gò Me. Má núng được miêu tả như một nét đặc trưng hấp dẫn và cuốn hút.

- Say sưa, cần cù trong công việc: Tính say mê và chăm chỉ trong công việc cho thấy sự kiên nhẫn và cần cù của họ, những phẩm chất thiết yếu giúp họ thành công trong cuộc sống.

- Véo von điệu hò cổ truyền Nam Bộ: Điều này phản ánh sự tinh tế và nghệ thuật trong lối sống và văn hóa của họ. Việc hát điệu hò cổ truyền Nam Bộ thể hiện sự quý phái và duyên dáng.

- Tâm hồn mộng mơ theo bướm, theo chim: Sự mộng mơ này biểu hiện tinh thần tự do và khao khát khám phá của họ. Họ có tâm hồn rộng mở và luôn sẵn sàng đón nhận những điều mới mẻ trong cuộc sống.

Câu 3 (trang 94 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Thiên nhiên Gò Me được khắc họa một cách tinh tế, với vẻ đẹp trong trẻo, yên bình và mộc mạc của một vùng quê hiền hòa. Dưới bóng mát của hàng me, âm thanh nhẹ nhàng của tre thổi sáo tạo nên một không gian thư thái và tĩnh lặng. Những hình ảnh sống động như bướm và chim bay lượn trong không khí, kết hợp thành một khung cảnh sinh động và tràn đầy sức sống.

Vào buổi trưa oi ả, tiếng chim cu gáy vang vọng hòa quyện với gió nhẹ thổi qua bờ tre, tạo nên một bản giao hưởng thiên nhiên đầy cảm xúc. Những âm thanh và hình ảnh này hòa quyện, vẽ nên một bức tranh phong cảnh đầy sắc màu và sự trong trẻo của cây cối, mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu.

3. Sau khi đọc văn bản

Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Thiên nhiên Gò Me hiện lên với không gian rộng lớn và bao la, mang đến cảm giác thoáng đãng và rộng mở của vùng quê. Cảnh vật hòa quyện trong sự bình yên và giản dị của miền quê, tạo nên một khung cảnh tràn đầy vẻ đẹp tự nhiên.

Âm thanh thiên nhiên ở Gò Me rất sống động và phong phú, tạo nên một bản giao hưởng âm thanh đầy sức sống. Tiếng chim hót, gió thổi, lá xào xạc và tre thổi sáo kết hợp lại tạo thành một bức tranh âm thanh cuốn hút và đa dạng.

Ánh sáng ở Gò Me thay đổi theo từng thời điểm trong ngày. Vào buổi sáng, ánh sáng trầm tĩnh khi đốm hải đăng tắt, còn khi mặt trời lên, ánh sáng chói lọi mang lại sự tươi mới. Vào buổi tối, ánh sáng lấp lánh của trăng tạo ra một không gian huyền bí và thơ mộng.

Những yếu tố trên tạo thành một bức tranh phong cảnh đa sắc và trong lành với âm thanh sinh động và ánh sáng phong phú. Gò Me hiện lên như một miền thiên nhiên bình yên và đáng yêu, mang lại sự thư thái và an bình cho tâm hồn con người.

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Những chi tiết miêu tả như má lúm đồng tiền, nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón duyên dáng, điệu hát truyền thống của các chị em, cùng hình ảnh chị tôi với má đỏ, thẹn thùng, bên mâm canh chua ngọt, tất cả đều phản ánh hình ảnh của những con người lao động chân chất, khỏe mạnh và duyên dáng.

- Má lúm đồng tiền, nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón duyên dáng: Những đặc điểm này làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên và quyến rũ của phụ nữ nông thôn. Họ không cần cầu kỳ nhưng vẫn thu hút và gần gũi.

- Điệu hát truyền thống: Điều này thể hiện sự gắn bó và yêu thích văn hóa dân tộc. Họ không chỉ làm việc chăm chỉ mà còn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của mình.

- Chị tôi má đỏ, thẹn thùng: Chi tiết này tôn vinh sự mạnh mẽ, nhanh nhẹn và nhiệt huyết của phụ nữ trong cuộc sống hàng ngày.

- Giả me bên mâm canh chua ngọt: Hình ảnh này tạo ra một cảnh vật ấm áp và đầy hương vị quê hương, thể hiện sự gắn bó sâu sắc với đất đai và quê hương.

Tóm lại, các chi tiết này không chỉ phản ánh vẻ đẹp và sức sống của phụ nữ nông thôn mà còn bộc lộ sự gắn bó sâu sắc, yêu thương và tôn trọng đối với văn hóa và truyền thống dân tộc, làm nổi bật hình ảnh của những con người tận tâm với quê hương.

Câu 3 (trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Tình yêu và nỗi nhớ quê hương là những cảm xúc sâu sắc mà mỗi người đều cảm nhận khi nghĩ về nơi mình đã sinh ra và lớn lên. Đó là tình cảm thiêng liêng gắn bó với cảnh vật, thiên nhiên và các hoạt động văn hóa truyền thống đã nuôi dưỡng tâm hồn và bản sắc của mỗi người.

Các hoạt động văn hóa truyền thống như lễ hội, phong tục tập quán và các sinh hoạt dân gian là phần thiết yếu của cuộc sống quê hương. Chúng gợi nhớ những ký ức êm đềm và là nguồn tự hào về nguồn cội. Tham gia vào những hoạt động này không chỉ bảo tồn giá trị văn hóa mà còn giúp mỗi người kết nối sâu sắc hơn với quê hương.

Nỗi nhớ quê hương thường xuất hiện khi phải rời xa nơi chôn nhau cắt rốn. Những ký ức về cảnh vật quen thuộc, người thân yêu, hoạt động hàng ngày và lễ hội truyền thống luôn là nguồn gợi nhớ về tình yêu quê hương. Tình cảm này thường khiến người ta khao khát trở về để hòa mình vào sinh hoạt và cảnh quan quen thuộc, cảm nhận lại hương vị quê nhà.

Câu 4 (trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Những hình ảnh em yêu thích không chỉ bao gồm những bức tranh sinh động về thiên nhiên mà còn là hình ảnh chân thực về con người và cuộc sống ở mảnh đất Gò Me.

- Về thiên nhiên, hình ảnh con đê cát đỏ, ao làng trong veo, lúa vàng óng, và vườn mía xào xạc như những bức tranh sơn dầu tạo nên một cảnh sắc lãng mạn và hòa quyện vào bản sắc tự nhiên của quê hương.

- Về con người, hình ảnh như cắt cỏ, chăn bò, hay gối đầu lên áo phản ánh sự chân chất, siêng năng và bền bỉ trong lao động, đồng thời là biểu tượng của cuộc sống giản dị và gần gũi của người dân Gò Me.

Những hình ảnh này không chỉ khiến em cảm thấy gắn bó và thân thuộc với quê hương mà còn giúp em hiểu sâu hơn về giá trị của sự đoàn kết, chăm chỉ và hòa mình vào thiên nhiên hiền hòa của người dân Gò Me. Đây chính là bản sắc và vẻ đẹp đặc trưng của nền văn hóa dân tộc.

Câu 5 (trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Câu 6 (trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

- Việt Bắc (thơ) – Tố Hữu

- Đất Cà Mau (truyện ngắn) – Mai Văn Tạo

- Vàm Cỏ Đông (thơ) – Hoài Vũ

- Cô Tô (Kí) – Nguyễn Tuân

4. Viết kết nối với đọc

(trang 95 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Tác phẩm Gò Me khéo léo kết hợp cảm xúc của thiên nhiên và con người, chuyển tải từ những vần thơ sôi động thành những suy nghĩ sâu sắc và tình cảm chân thành dành cho quê hương. Quê hương, mảnh đất đầy yêu thương, không chỉ là nơi gợi nhớ những ký ức ngọt ngào mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho mỗi con người.

Hoàng Tố Nguyên đã khéo léo khai thác mọi cung bậc cảm xúc để tái hiện vẻ đẹp đơn sơ của tuổi thơ trong làng quê yên bình. Những vần thơ của ông không chỉ thể hiện nỗi nhớ quê hương sâu sắc mà còn là hành trình nội tâm đầy mộng mơ và hy vọng, nhằm tìm lại hình ảnh của chính mình trong những kỷ niệm quý giá của thời thơ ấu.

“Ôi, những năm tháng tuổi thơ”

Chăn bò, cắt cỏ

Gối đầu lên áo

Nghe tiếng tre thổi sáo dưới bóng hàng me”

Hòa mình vào tiếng bướm, chim ca

     Lá me non cong như lưỡi liềm

Như dải lụa mềm của lá xanh nhẹ nhàng”

Tuổi thơ của tác giả là những ngày tháng thanh bình, ngập tràn niềm vui và sự giản dị, gắn bó với những kỷ niệm không thể quên về quê hương. Trong những ngày ấy, tác giả hòa mình vào thiên nhiên xanh tươi, cùng bạn bè cắt cỏ, chăn bò, và cảm nhận những giai điệu dịu êm từ thiên nhiên.

Những trải nghiệm giản dị ấy đã tạo nên một tuổi thơ tinh khiết, đậm đà kỷ niệm của tuổi trẻ vùng nông thôn. Tác giả không chỉ cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên qua hình ảnh và âm thanh mà còn cảm thấu sự bình yên của miền quê.

Đoạn thơ dù giản dị nhưng chứa đựng tình cảm sâu sắc và niềm tự hào mãnh liệt về quê hương yêu dấu. Những ký ức đó trở thành nguồn cảm hứng bất tận, nuôi dưỡng tâm hồn tác giả, và luôn nhắc nhở anh về miền quê giản dị nhưng đầy ắp tình cảm.

- Phân tích truyện Bầy chim chìa vôi: Các điểm nổi bật trong Ngữ văn lớp 7

- Khái niệm đại từ và các loại đại từ cùng ví dụ trong Ngữ văn lớp 7