Buzz
1. Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí
Tiểu thuyết 'Hoàng Lê nhất thống chí' là một tác phẩm quý giá của văn học cổ điển Việt Nam. Viết bằng chữ Hán, tác phẩm này khép lại một thời kỳ lịch sử biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19.
Hồi 14 của tác phẩm là phần then chốt trong câu chuyện, thể hiện sự thống nhất của vương triều Lê sau khi Tây Sơn kết thúc thời kỳ Trịnh-Nguyễn và phục hồi Bắc Hà cho vua Lê. Tác giả ghi chép tỉ mỉ những biến cố lịch sử, đấu tranh và tình hình chính trị, tạo nên một tác phẩm giá trị về lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Tác phẩm này không chỉ là một bản ghi chép lịch sử mà còn là một kiệt tác văn học với cấu trúc tinh tế và nhân vật sâu sắc. Với 17 hồi, 'Hoàng Lê nhất thống chí' mang đến cái nhìn toàn diện về thời kỳ biến động và nỗ lực thống nhất của dân tộc Việt Nam.
2. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 1
2.1 Tác giả
- Tác giả thuộc nhóm Ngô Gia Văn Phái, dòng họ Ngô Thì, xuất phát từ làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (hiện nay thuộc Hà Nội).
- Bao gồm hai tác giả chính: Ngô Thì Chí (1753 - 1788), quan thời Lê Chiêu Thống, và Ngô Thì Du (1772 - 1840), quan dưới triều Nguyễn.
2.2 Tác phẩm
2.2.1 Hoàn cảnh sáng tác
- Tác phẩm 'Hoàng Lê nhất thống chí' được viết bằng chữ Hán, ghi lại quá trình thống nhất triều đại Lê khi Tây Sơn tiêu diệt Trịnh và phục hồi Bắc Hà cho vua Lê.
- Ngoài việc ghi nhận sự thống nhất của triều đại Lê, tác phẩm còn tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam trong khoảng 30 năm cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX.
2.2.2 Thể loại
- 'Hoàng Lê nhất thống chí' thuộc thể loại chí, một dạng văn bản ghi chép các sự kiện và hiện tượng.
- Bên cạnh đó, tác phẩm còn có thể coi là một tiểu thuyết lịch sử theo kiểu chương hồi.
- Tác phẩm bao gồm 17 hồi, với đoạn trích trong sách giáo trình nằm ở hồi 14, miêu tả trận đại chiến Quang Trung đánh bại quân Thanh.
2.2.3 Bố cục
Tác phẩm được chia thành 3 phần:
Phần 1: Từ đầu đến 'vào ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)': quân Thanh chiếm thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi và tổ chức quân đội chuẩn bị đánh quân Thanh.
Phần 2: Tiếp theo đến 'vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Lăng, rồi kéo vào thành': chiến dịch thần tốc và chiến thắng vang dội của Quang Trung.
Phần 3: Còn lại: sự thất bại nặng nề của quân Thanh và tình trạng khốn cùng của vua Lê Chiêu Thống.
2.2.4 Tóm tắt
Tác phẩm miêu tả sự lo lắng của vua Lê Chiêu Thống khi quân Tây Sơn chuẩn bị tiến vào Bắc để truy tìm Vũ Văn Nhậm. Vua Lê Chiêu Thống cầu cứu quân Thanh, nhưng triều đình nhà Thanh thấy đây là cơ hội để xâm chiếm Việt Nam. Quang Trung, chỉ huy quân Tây Sơn, nhận thức được tình hình và chuẩn bị chiến lược tấn công quân Thanh. Quang Trung và quân Tây Sơn thực hiện cuộc hành quân nhanh chóng và đánh bại quân Thanh một cách ấn tượng. Cuối cùng, quân Thanh bị tiêu diệt và vua Lê Chiêu Thống chịu số phận bi thảm.
2.3 Đọc - hiểu văn bản
1. Hình ảnh anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ
- Quang Trung được khắc họa như một nhân vật mạnh mẽ và quyết đoán:
+ Chuẩn bị chu đáo tất cả các khía cạnh cho cuộc tấn công vào Bắc Hà chỉ trong một tháng.
+ Từ vị tướng quân Tây Sơn, Nguyễn Huệ trở thành hoàng đế và đổi niên hiệu thành Quang Trung.
+ Đảm nhiệm việc giám sát và tổ chức lại đội quân, đồng thời tuyển mộ thêm quân lính.
+ Tham gia trực tiếp vào cuộc hành quân và áp dụng chiến thuật một cách khéo léo.
- Quang Trung còn được mô tả là người có tầm nhìn xa và sự sáng suốt:
+ Đánh giá và phân tích tình hình cũng như chiến lược của đối phương một cách chính xác.
+ Đưa ra các quyết định quan trọng với sự bình tĩnh và quyết đoán.
- Tác phẩm ca ngợi Quang Trung như một anh hùng dũng mãnh, mưu lược và lãnh đạo xuất chúng.
2. Hình ảnh kẻ thù xâm lược và bán nước
- Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh được mô tả là những kẻ kiêu ngạo, tự mãn và coi thường đối thủ:
+ Tôn Sĩ Nghị là một tướng quân Thanh tự phụ và kiêu căng.
+ Quân Thanh không đủ sức chống cự và tháo chạy hoảng loạn khi bị tấn công.
+ Trong tình trạng hoảng loạn, họ không thể thực hiện phản công hiệu quả và rơi vào hỗn loạn.
- Vua Lê Chiêu Thống và triều đình của ông thể hiện sự đáng thương của kẻ bán nước:
+ Vua Lê Chiêu Thống và vương triều của ông chung số phận với kẻ thù xâm lược.
+ Trong cảnh khốn cùng, vua Lê Chiêu Thống chỉ còn cách cầu cứu kẻ thù.
+ Cuộc gặp giữa vua Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị phản ánh sự khó khăn và bi thảm của nhà vua và triều đại của ông.
Tóm lại, 'Hoàng Lê nhất thống chí' không chỉ khắc họa hình ảnh anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ mà còn cảnh báo về kẻ thù xâm lược và kẻ bán nước.
3. Soạn bài Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) - Tác giả, tác phẩm - Ngữ văn lớp 9 - mẫu 2
(1) Mở bài
- Giới thiệu về Ngô gia văn phái, tác phẩm 'Hoàng Lê nhất thống chí' và nội dung của hồi thứ 14.
Ngô gia văn phái, bao gồm hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du, đến từ làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Tác phẩm nổi bật của họ là 'Hoàng Lê nhất thống chí,' một cuốn sách lịch sử viết bằng chữ Hán. Hồi thứ 14 của tác phẩm ghi lại sự kiện Quang Trung đại thắng quân Thanh. Chúng ta sẽ cùng khám phá những nhân vật quan trọng trong hồi này.
(2) Thân bài
a. Hình ảnh người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ
Hồi thứ 14 của 'Hoàng Lê nhất thống chí' khắc họa Quang Trung - Nguyễn Huệ như một anh hùng vĩ đại:
- Hành động quyết liệt và mạnh mẽ: Quang Trung thể hiện sự quyết đoán khi:
- Chỉ trong một tháng kể từ khi quân Thanh chiếm Thăng Long, ông đã tổ chức và chuẩn bị chu đáo cho cuộc tấn công ra Bắc.
- Ông thực hiện lễ tế trời đất, lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu thành Quang Trung, khơi dậy tinh thần đoàn kết và lòng dũng cảm của binh sĩ.
- Sau khi đăng quang, ông trực tiếp chỉ huy quân đội và dẫn đầu cuộc tiến quân ra Bắc.
- Ông khéo léo tuyển mộ quân lính từ Nghệ An, tổ chức duyệt binh quy mô và cải cách đội ngũ quân đội.
- Trong những thời điểm khó khăn, ông thể hiện sự dũng cảm, tận dụng tối đa khả năng của quân đội, thậm chí tự cưỡi voi để động viên binh sĩ.
- Với trí tuệ sáng suốt và tầm nhìn xa, Quang Trung được mô tả như một lãnh đạo xuất sắc với khả năng:
- Ông đánh giá chính xác tình hình của mình và quân địch, từ đó đưa ra những quyết định chiến lược quan trọng.
- Quang Trung thể hiện sự sáng suốt và nhạy bén trong việc lựa chọn và sử dụng nhân lực, biết khen thưởng và phê bình đúng người, đúng việc.
- Ông phân tích và nắm bắt các chính sách, chiến lược của đối thủ, giúp duy trì sự tiến triển liên tục trong chiến dịch.
- Khi nghe tin quân Thanh đã chiếm Thăng Long, ông giữ bình tĩnh và quyết đoán, thể hiện sự vững vàng trong tâm lý lãnh đạo.
- Trong trận chiến, Quang Trung liên tục điều động quân và chỉ huy tướng lĩnh, áp dụng khéo léo các chiến thuật đã chuẩn bị, dẫn đến chiến thắng vang dội trước quân Thanh.
- Tất cả những yếu tố này cùng xây dựng nên hình ảnh một anh hùng dũng mãnh, mưu lược, và lãnh đạo tài ba, được đội quân và nhân dân tôn sùng.
b. Hình ảnh của kẻ thù xâm lược và bán nước
Hồi thứ 14 cũng phác họa rõ nét hình ảnh đáng thương của kẻ thù xâm lược:
- Hình ảnh của Tôn Sĩ Nghị và quân Thanh:
- Tôn Sĩ Nghị, chỉ huy của quân Thanh, được miêu tả như một tướng quân kiêu ngạo, tự mãn và coi thường đối phương.
- Tôn Sĩ Nghị không chỉ kém cỏi mà còn thiếu mưu lược và tầm nhìn chiến lược. Khi hay tin quân Tây Sơn sắp đến, hắn trở nên hoảng loạn và hoàn toàn vô dụng.
- Quân Thanh dưới sự chỉ huy của Tôn Sĩ Nghị bị đánh bại thảm hại, rơi vào hỗn loạn, thậm chí có những tình huống xô đẩy và rơi xuống sông dẫn đến cái chết.
- Hình ảnh vua Lê Chiêu Thống và bầy tôi của ông:
- Vua Lê Chiêu Thống và triều thần của ông gặp phải số phận bi thảm tương tự như quân xâm lược, phải đối mặt với những tình huống tồi tệ và nhục nhã.
- Cụ thể, khi nghe tin quân Tây Sơn tấn công, vua Lê Chiêu Thống và các quan phải nhanh chóng đưa thái hậu ra ngoài để cầu cứu, cho thấy sự thất vọng và tuyệt vọng trong hoàn cảnh khó khăn.
- Cuộc gặp gỡ giữa vua Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị được miêu tả đầy bi thương và tủi nhục, khi cả hai bên cùng chung nỗi đau và rơi lệ.
- Kết bài
Hồi thứ 14 của 'Hoàng Lê nhất thống chí' không chỉ khắc họa hình ảnh sâu sắc về anh hùng Quang Trung - Nguyễn Huệ mà còn đưa ra cái nhìn đầy cảm động về kẻ thù cướp nước và bán nước. Tác phẩm không chỉ giúp hiểu biết về lịch sử Việt Nam mà còn truyền tải những thông điệp về lòng dũng cảm, trí tuệ và tình yêu nước. Đây là một phần quan trọng của 'Hoàng Lê nhất thống chí,' thể hiện giá trị nội dung và nghệ thuật đặc biệt của tác phẩm.
