Buzz
Soạn bài Khúc ru cho các bé lớn trên vai mẹ
Cấu trúc
- Phần 1 (hai đoạn thơ đầu): Lời ru của mẹ trong lúc vất vả chăm sóc con bộ đội.
- Phần 2 (hai đoạn thơ tiếp theo): Lời ru của mẹ trong lúc làm việc trên núi Ka-lưi.
- Phần 3 (hai đoạn thơ cuối): Lời ru của mẹ trong những năm chiến đấu chống Mĩ, khi phải di chuyển, lấp lánh giữa rừng núi.
Soạn bài
Câu 1 (trang 154 trong sách Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Bài thơ có ba phần, mỗi phần gồm hai đoạn thơ, mỗi đoạn thơ đều bắt đầu với câu “Em ơi con ơi .. đừng bao giờ rời xa lưng mẹ”, kết thúc bằng lời ru trực tiếp từ người mẹ “Con yêu ơi, ngủ ngoan nhé”. Việc lặp lại cấu trúc này tạo ra âm hưởng ru dịu dàng cho bài thơ. Toàn bộ bài thơ như một bản hòa âm ru, êm dịu và nhẹ nhàng. Mặc dù vậy, mỗi phần trong ba phần của bài thơ có nội dung khác nhau, đồng thời có sự phát triển. Cuối cùng, bài thơ thể hiện mong muốn của người mẹ muốn con được sống trong tự do, bình yên.
Câu 2 (trang 154 trong sách Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Hình ảnh của người mẹ Tà-ôi trong bài thơ
- Xuất hiện trong hình ảnh của người mẹ khi đang làm việc giã gạo nuôi bộ đội
- Xuất hiện trong hình ảnh của người mẹ khi đang làm việc tỉa bắp trên núi Ka-lưi
- Xuất hiện trong hình ảnh của người mẹ trong quá trình chuyển lán, đạp rừng khi bị bọn Mĩ truy đuổi
- Tình yêu thương của người mẹ Tà-ôi dành cho con luôn liên quan chặt chẽ với công việc lao động, lòng yêu thương dành cho bộ đội và tinh thần chống giặc.
Câu 3 (trang 154 trong sách Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Hình ảnh của 'mặt trời' trong câu thơ 'mặt trời của bắp thì nằm trên đồi' được hiểu theo nghĩa đen. Đây là ánh sáng mặt trời tự nhiên, ánh sáng này giúp cây cối có thể quang hợp, phát triển để cho ra những trái bắp mập mạp. Hình ảnh của 'mặt trời' trong câu thơ 'Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng' được hiểu theo nghĩa bóng. So sánh ngầm giữa đứa con và mặt trời là muốn nói rằng đứa con là điều quý báu, cao quý nhất, là nguồn sống của người mẹ. Mặt trời ấy luôn nằm trên lưng mẹ, vô cùng gần gũi như một phần của cơ thể mẹ, cùng mẹ sống và làm mọi việc, trở thành nguồn động viên cho mẹ băng qua rừng, vượt qua núi.
Câu 4 (trang 154 trong sách Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Tình cảm của người mẹ Tà-ôi dành cho con của mình là một tình cảm sâu sắc, thâm thúy như tình mẹ con truyền thống của người Việt Nam, nhưng cũng mang trong đó cái vĩ đại, rộng lớn của thời đại cách mạng.
- Bài thơ ghi lại sự tiến bộ trong tư duy và tình cảm của lao động. Hành động đầu tiên: mẹ giã gạo nuôi bộ đội. Hành động tiếp theo là trồng ngô nuôi làng giúp giảm nghèo đói. Hành động cuối cùng là địu em đi đánh giặc trong trận chiến cuối cùng. Ước mơ của người mẹ ở hai hành động đầu tiên là đảm bảo đủ ăn no. Điều ước cao cả nhất của người mẹ là tự do. Vậy nên mỗi khúc hát ru đều là một sự tiến triển.
Câu 5 (trang 154 trong sách Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Tình yêu thương của người mẹ dành cho con cũng gắn liền với tình yêu thương cho các bộ đội, lòng thương xót cho làng nghèo và lòng yêu nước.
- Đồng thời trong những thời khắc gian khó, vất vả, người mẹ lại trao cho con những tình cảm yêu thương sâu đậm, cầu mong con sớm trở thành người trưởng thành, khỏe mạnh, đóng góp vào sự phồn thịnh của một đất nước tự do. Ước mơ ấy đã thúc đẩy người mẹ tham gia vào cuộc chiến cuối cùng. Điều này thể hiện lòng mong ước, ý chí của nhân dân hướng tới độc lập và tự do dân tộc.
Thực hành
Yếu tố mô tả trong bài thơ giúp phác họa hình ảnh cuộc sống của người dân ở khu vực chiến đấu Trị - Thiên trong thời kỳ chống Mĩ trở nên cụ thể hơn:
- Họ miệt mài lao động, sản xuất để phục vụ cho cuộc chiến, vượt qua những khó khăn, gian khổ: 'mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội', 'mồ hôi mẹ rơi má em nóng bỏng', 'mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi', 'lưng núi lớn nhưng lưng mẹ nhỏ'
- Họ đóng góp vào cuộc chiến với sự can đảm bảo vệ quê hương, họ cũng cầm súng chiến đấu: 'mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng', 'anh trai cầm súng, chị gái cầm chông', 'mẹ địu em đi để tham gia trận chiến cuối cùng'.
