Buzz
Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng
I. Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Trước khi đọc:
* Gợi ý trả lời câu hỏi trước khi đọc:
Câu 1 trang 10 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Từ các nguồn thông tin như sách, phim, em đã tìm hiểu về nhân vật Trần Quốc Toản. Ông là một anh hùng có lòng dũng cảm và tình yêu nước sâu sắc, một tấm gương đáng kính trong lịch sử Việt Nam.
Câu 2 trang 10 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Ngoài Trần Quốc Toản, em còn biết đến một số nhân vật thiếu nhi nổi tiếng trong lịch sử như Trạng nguyên Nguyễn Hiền, Kim Đồng, Vừ A Dính, Võ Thị Sáu, Lê Văn Tám,...
II. Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Đọc văn bản:
* Gợi ý trả lời câu hỏi trong khi đọc:
1. Theo dõi: Mô tả về không khí, quang cảnh tại bến Bình Thanh - nơi diễn ra một sự kiện quan trọng.
- 'Dưới bóng hai cây đa cổ thụ, bóng mát lan tỏa che phủ khắp khúc sông'.
- '... những con thuyền lớn của các vương hầu đậu dài san sát, trang trí đầy màu sắc. [...] Thì ra, tất cả con trai của Hưng Đạo Vương đều trở nên quan trọng'.
- '... những lá cờ tung bay trên đoàn thuyền, huyền bí như những bông hoa gấm'.
- Không khí sôi động, hân hoan, tràn ngập khí thế.
2. Suy ngẫm: Những người em họ ấy, chẳng qua còn trẻ trung hơn cả Hoài Văn dăm sáu tuổi!'.
- 'Mất cha sớm, làm ta phải đứng rìa như này!'.
- 'Được rồi! Ta sẽ chiêu binh mãi mã, cầm quân đi đánh giặc. Xem thằng phải đứng rìa này có phải là một kẻ không giỏi cơ bản không.'.
3. Quan sát: Hoài Văn nghĩ gì khi chứng kiến các vương hầu họp bàn về quốc gia?
- '... chắc chỉ xoay quanh vấn đề lớn là lo ngại quân Nguyên có thể sử dụng con đường này để tấn công Chiêm Thành hoặc chống cự.'
- 'Tâm hồn của quân giặc đã âm mưu được hai năm rồi... Không cần phải thảo luận nhiều, chỉ cần đánh là đủ.'
- 'Ôi! Bây giờ Hoài Văn được mời xuống thuyền và tham gia cuộc họp quan trọng! Anh ta sẽ đứng trước quan gia, đề xuất ý kiến và nói rằng: Xin quan gia cho phép ta tham gia vào trận đánh!'
- Tư duy thể hiện sự quyết tâm cao, khao khát tham gia vào việc dẹp giặc.
4. Dự đoán: Hậu quả gì sẽ xuất hiện khi Hoài Văn vượt lên trên những quy định?
- Nếu Hoài Văn quyết định vượt lên trên những quy định, rất có thể anh ta sẽ phải đối mặt với sự phản đối, bị quân lính ngăn chặn và gánh chịu hậu quả từ việc vi phạm quy tắc.
5. Theo dõi: Hoài Văn giải thích như thế nào về hành động của mình?
- Thừa nhận sai lầm: 'Cháu hiểu rằng đây là một tội lỗi lớn'.
- Giải thích:
+ '... khi quốc gia đối mặt với biến động, thậm chí cả đứa trẻ cũng phải đối diện với những lo ngại. Điều này trở nên khó khăn hơn khi cháu đã trở nên trưởng thành.'
+ '... cháu có thể không giống như cỏ cây, mà cần phải hành động và không ngồi yên.'
+ 'Chú đã luôn truyền đạt cho cháu những giá trị trung hiếu... Cháu đã quyết định đến đây và muốn đóng góp ý kiến của mình.'
6. Theo dõi: Tâm hồn của Trần Quốc Toản thể hiện như thế nào qua lời nói?
- Cách đối xử của vị vua:
+ Clément với tấm lòng thông cảm dành cho Hoài Văn.
+ Hiển nhiên sự ôn tồn nhưng không thiếu sự quan tâm và hỗ trợ.
+ Phong tặng Hoài Văn một quả cam tươi ngon.
- Cách nhà vua xử lý tình huống của Trần Quốc Toản ngược lại dự kiến của em.
7. Theo dõi: Những chi tiết tả hành động, thái độ của Tôn Sĩ Nghị.
- Mô tả chi tiết những bước hành động nhanh nhẹn, sắc sảo của Tôn Sĩ Nghị: '... mặc giáp còn chưa xong, ngựa đã kịp đeo yên, dẫn dắt bọn kị binh chuồn như bóng nhanh trước...'.
8. Theo dõi: Tâm trạng của Hoài Văn.
- 'Hoài Văn nhận lấy quả cam, bày tỏ lòng biết ơn vua, nhưng trong lòng lủi thủi bước đi' -> Cảm xúc buồn bã, thất vọng.
- 'Ngay sau đó, tiếng cười vang lên từ phía sau... Bạn nghe thấy rõ cười nhạo của mấy vị tước vương, chỉ toàn những kẻ lớn tuổi hơn mình vài tuổi... Uất ức nhất là còn có đám quân Thánh Dực còn cười chế nhạo' -> Tâm trạng uất ức, hờn dỗi.
- 'Hoài Văn kìm nén cảm xúc, nắm chặt bàn tay lại... Dường như, trong đôi mắt đó, ý chí chiến đấu bùng cháy. Cảm giác giận dữ, quyết tâm tự mình dẫn dắt binh lính, chiến đấu vì tổ quốc' -> Tâm trạng tức giận, quyết tâm mạnh mẽ.
III. Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Sau khi đọc:
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Tóm tắt: Giặc Nguyên hung dữ xâm lược Đại Việt. Vua Thiệu Bảo cùng quân thần đang đối mặt với quyết định quan trọng: mở cửa đón giặc vào đánh Chiêm Thành hay kiên quyết đánh đuổi chúng. Hoài Văn Hầu, do tuổi nhỏ không tham gia họp bàn, tỏ ra ấm ức, quyết tâm đánh giặc. Trần Quốc Toản đấu tranh chống lại quân Thánh Dực, làm xúc động vua và quân thần. Hoài Văn, khi được hỏi ý kiến, thể hiện lòng dũng cảm và quyết tâm, lên tiếng phản đối chủ hòa. Vua không trách phạt mà khen ngợi, thưởng cho anh một quả cam sành chín, sau đó khuyên bảo về quê phụng dưỡng mẹ. Trong khi đó, Trần Quốc Toản tỏ ra tức giận, uất ức, muốn tự mình tuyển binh, cầm quân ra trận, thậm chí nắm chặt quả cam đến nát bét.
- Câu chuyện xoay quanh chiến dịch chống quân Mông - Nguyên lần thứ hai của nhà Trần. Trong tình hình này, quân đối phương tung ra lực lượng lớn, vượt xa so với lần trước.
Câu 2 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
Đứng nhìn sự kiện tại bến Bình Thanh, Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản cảm thấy:
+ Nôn nóng, uất ức khi thấy 'những người em họ' chỉ hơn mình chút tuổi nhưng được tham gia họp bàn việc quốc gia.
+ Cảm thấy buồn bã khi nhớ đến số phận bản thân, chỉ vì cha mất sớm mà phải trải qua những thử thách đầy khó khăn như hiện tại.
Câu 3 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Trong lúc bị quân Thánh Dực ngăn cản khi xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản thể hiện những động作 như:
+ '... giơ gươm, đôi mắt như đang mất trí'.
+ '... khuôn mặt ửng đỏ, la hét to: Ta sẽ xuống đòi bệ kiến quan gia, không ai có quyền ngăn cản ta. Hãy nhìn vào lưỡi gươm này'.
+ Trong khi bị quân sĩ bao vây, Hoài Văn 'vung gươm xoay tròn'.
- Lý do đằng sau những hành động này: Trần Quốc Toản tỏ ra nôn nóng, mong muốn xuống đòi bệ kiến quan gia, không chấp nhận bị giữ lại. Hành động này thể hiện lòng yêu nước, sự dũng cảm và quyết tâm đánh đuổi kẻ thù.
Câu 4 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Cách vua Thiệu Bảo ứng xử trước hành động và lời nói của Trần Quốc Toản:
+ 'Gật đầu và nở một nụ cười nhẹ khi nhìn Hưng Đạo Vương'.
+ Hiểu rõ tâm trạng lo lắng cho vua và đất nước của Trần Quốc Toản.
+ Tha thứ và nhẹ nhàng khuyên bảo Trần Quốc Toản về việc quay về quê để phụng dưỡng mẹ.
+ Thưởng cho Trần Quốc Toản một quả cam chín mọng.
- Điều này là minh chứng cho tầm nhìn lớn và lòng nhân ái của ông, biết đánh giá cao những trái tim trung hiếu với đất nước.
Câu 5 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Một số tình huống xen kẽ giữa lời kể chuyện và suy nghĩ riêng tư của nhân vật:
+ 'Cha ta sớm mất, khiến ta phải chịu cảnh đứng ngoài đây như vậy!'
+ 'Chỉ có chuyện đánh, làm gì phải làm phiền lòng ở đây?'
+ 'Những người mặc áo vải ấy còn biết đường lối, chẳng lẽ ta - bậc tôn thất - không thể nghĩ được như họ sao?'
+ 'Đứng đây mãi có gì hay? Thôi thì ta sẽ liều mình, chỉ cần nói hai tiếng xin đánh, sau đó để cho triều đình nói xau cũng được!'
+ 'Được, ta sẽ tập hợp quân mã, dẫn binh ra trận đánh giặc. Chắc chắn thằng đứng ngoài này sẽ không còn tự tin như vậy nữa!'
- Tác dụng:
+ Làm cho câu chuyện trở nên sinh động và sống động hơn.
+ Truyền đạt rõ hơn suy nghĩ và tâm trạng bên trong nhân vật.
+ Thể hiện lòng đồng cảm và sự thấu hiểu của người kể chuyện đối với nguyện vọng và tâm tư của nhân vật.
Câu 6 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
Qua cuộc trò chuyện của Trần Quốc Toản với các nhân vật khác, có thể nhận thức được Hoài Văn Hầu là một người:
- Can đảm, mạnh mẽ, không ngần ngại đứng lên phản kháng (trong cuộc trò chuyện với đám quân Thánh Dực).
- Lễ phép, sáng tạo, am hiểu lí lẽ, tận tâm với sứ mệnh đánh đuổi quân thù và bảo vệ chủ quyền dân tộc (trong cuộc trò chuyện với Chiêu Thành Vương).
- Nhiệt tình, quả cảm, dám đối mặt và hy sinh bản thân vì vua và đất nước, giàu ý chí chiến đấu (khi trò chuyện với vua Thiệu Bảo).
Câu 7 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Một số ví dụ về ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật thể hiện rõ bản sắc lịch sử:
+ Diễn đạt bằng lời của người kể chuyện: 'Thuyền rồng to lớn như đỉnh cao trời, trang trí đầy rực rỡ với lớp sơn vàng óng ả, cả hai bên trang trí bằng cờ quạt, tàn vàng, và những mảnh nghi trượng của chúa trời'; 'Qua những cửa sổ, chúng ta thấy những hàng triện và rèm hoa mịn màng...';...
+ Ngôn ngữ của nhân vật: 'Quân địch không có đạo đức...'; 'Ta sẽ xuống xin bệ kiến quan gia... Hãy nhìn lưỡi gươm này'; 'Để trị nước, ta phải trị người thân trước đã. Ta xin quan gia cho phép đầu ta xém để tuân thủ quân lệnh';...
- Tác dụng:
+ Tạo bầu không khí trang trọng, làm tăng tính lịch sử của câu chuyện.
+ Mô tả chi tiết đặc điểm tính cách, phẩm chất của từng nhân vật.
Câu 8 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Kết nối tri thức - tập 1:
- Chủ đề chính: Tinh thần yêu nước và ý chí chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc, được biểu hiện qua nhân vật anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản.
- Em trình bày khái quát về chủ đề dựa trên nội dung của văn bản. Đây là câu chuyện về lòng dũng cảm, suy nghĩ và hành động của nhân vật trong tình huống đất nước đối diện quyết định hòa hoãn hoặc đấu tranh với quân địch để bảo vệ Đại Việt.
V. Liên kết với việc đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) phân tích chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.
'Lá cờ thêu sáu chữ vàng' của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng là một tác phẩm nổi tiếng. Trong đó, chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam làm nổi bật tình cảm bất bình, căm giận của nhân vật. Quả cam, biểu tượng của đặc ân, bị ông bóp nát, trơ bã do lòng căm thù quân giặc và sự uất ức vì không được tham gia buổi họp. Khi bày tỏ lòng yêu nước, nhà vua chỉ ôn tồn khuyên bảo về quê phụ dưỡng mẹ, khiến Trần Quốc Toản tràn ngập niềm thất vọng và ấm ức. Hành động này là minh chứng cho lòng gan dạ, quả cảm của anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Chúng ta đã khám phá về lòng dũng cảm và tinh thần yêu nước đặc biệt của Trần Quốc Toản - một thiếu niên anh hùng. Đồng thời, thấy rõ tài năng kể chuyện xuất sắc của Nguyễn Huy Tưởng. Hãy tham khảo thêm các mẫu khác trên Mytour để rèn luyện khả năng khai thác văn bản truyện lịch sử: Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh; Soạn bài Minh sư.
