Soạn bài Lính đảo hát tình ca trên đảo một cách ngắn gọn và chi tiết nhất

1. Chuẩn bị bài 

Yêu cầu (trang 73 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 Tập 2): 

- Nghiên cứu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau về nhà thơ Trần Đăng Khoa và nguồn gốc của bài thơ Lính đảo hát tình ca trên đảo. Chọn lọc và ghi chép lại những thông tin quan trọng để hiểu bài thơ, đặc biệt là năm sáng tác của bài thơ (1982).

- Đọc trước bài thơ 'Lính đảo hát tình ca trên đảo.'

- Bạn biết gì về quần đảo Trường Sa và cuộc sống của các chiến sĩ trên các đảo đó?

Trả lời: 

Bài thơ 'Lính đảo hát tình ca trên đảo' của Trần Đăng Khoa không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn khắc họa rõ nét lòng yêu nước, sự trung thành và tinh thần đoàn kết của các chiến sĩ đảo. Tác phẩm mô tả cuộc sống gian khổ trên những đảo xa xôi, đồng thời truyền tải những giá trị tinh thần quý báu như lòng dũng cảm, lòng trung thành và sự gắn bó sâu sắc với quê hương.

Những câu thơ kết hợp giữa hình ảnh thiên nhiên hoang sơ và lòng trung thành của người lính đảo tạo nên một bức tranh vừa hùng vĩ vừa đẹp đẽ. Bài thơ không chỉ phản ánh cuộc sống hàng ngày mà còn thể hiện sự đồng lòng và lòng trung thành bền bỉ trong tâm hồn họ.

Trên hết, bài thơ là bản ca ngợi tinh thần kiên cường, lòng nhẫn nại và sự trung thành không bao giờ tắt của các chiến sĩ đảo. Mỗi câu chữ đều chứa đựng nhịp điệu mãnh liệt và sức sống dồi dào của những người lính, như một tác phẩm thi ca tôn vinh lòng trung thành và tinh thần đoàn kết vô hạn của họ. Đây không chỉ là bức tranh về cuộc sống đẳng cấp mà còn là biểu hiện mạnh mẽ của quyết tâm và lòng trung thành cháy bỏng trong trái tim họ. Qua ngôn từ chân thành, Trần Đăng Khoa đã truyền tải thông điệp sâu sắc về lòng yêu nước và sự trung thành, khiến người đọc không chỉ cảm nhận sâu sắc về nội dung mà còn ghi nhớ mãi hình ảnh các chiến sĩ đảo dũng cảm và lòng trung thành không ngừng. Những anh hùng vô danh này đã viết nên một trang sử huy hoàng, và bài thơ của Trần Đăng Khoa là một huyền thoại vĩnh cửu về lòng trung thành và sự đồng lòng của họ.

2. Hiểu văn bản

Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Nhân vật trong bài thơ gọi chính mình và các đồng đội là 'bọn chúng anh' và sử dụng từ 'em' để tạo sự gần gũi hơn. Họ không chỉ là đồng đội mà còn là bạn bè và người thân trong cuộc sống hàng ngày, thể hiện sự đoàn kết và gắn bó sâu sắc giữa họ.

Sân khấu trên đảo được các lính đảo tự chế tạo bằng đá san hô, tấm tôn và cánh gà theo cách rất đơn giản. Điều này phản ánh cuộc sống khó khăn và thiếu thốn của họ trên đảo, đồng thời thể hiện tinh thần sáng tạo và linh hoạt của họ trong việc tạo ra sân khấu dù trong hoàn cảnh khó khăn.

Câu 2 (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Những câu thơ này không chỉ đơn thuần mô tả ngoại hình mà còn phản ánh sự tự trọng và niềm tự hào của các chiến sĩ. Dù có vẻ như họ đang tự trào, nhưng thực chất, mỗi từ đều toát lên sự kiêu hãnh về sự hy sinh, dũng cảm và lòng trung thành với quê hương. Cái 'đầu trọc' không chỉ là biểu hiện bề ngoài mà còn là minh chứng cho tâm hồn không biết sợ hãi, sẵn sàng đối mặt với mọi thử thách. Các cụm từ như 'lính trọc đầu' hay 'trọc tếu như nhau' không chỉ là sự châm biếm, mà còn biểu hiện tinh thần đoàn kết và lòng trung thành sâu sắc. Hình ảnh 'sư cụ' không chỉ đơn thuần là cách gọi nhau một cách thân thiện mà còn chứa đựng sự tôn trọng và lòng trung thành đối với những người đã dẫn dắt họ trên con đường phục vụ. Những từ ngữ này không chỉ miêu tả ngoại hình mà còn là lời khen ngợi và tự hào về các chiến sĩ, những người lính không chỉ trẻ trung và lạc quan mà còn mạnh mẽ và kiên định trong lòng trung thành với Tổ quốc.

Câu 3 (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Bản tình ca của lính đảo thật sự nổi bật và đáng chú ý. Với lời ca 'ngang tàng như gió biển', họ thể hiện sự kiên cường và độc lập giống như cơn gió biển mạnh mẽ. Những 'lời ca toàn nhớ với thương' là sự tự hào và tình yêu sâu sắc đối với quê hương. Bản tình ca này đầy cảm xúc và trang trọng, khiến người đọc không khỏi xúc động và tự hào về những chiến sĩ biển đảo, những người lính tận tâm và dũng cảm, luôn sẵn sàng hy sinh vì tình yêu quê hương.

Câu 4 (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Phép điệp trong bài thơ không chỉ là một điệp khúc đơn giản, mà là một lời kêu gọi đầy sức mạnh, khuyến khích tất cả chúng ta cùng nhau lên tiếng, thể hiện lòng trung thành và lòng tri ân đối với những người lính biển. Đây không chỉ là việc ca ngợi họ, mà còn là cách chúng ta truyền tải một thông điệp rộng lớn về lòng yêu nước, sự trung thành và tình yêu không biên giới. Đó là một lời thề vững chắc, một lòng tận tâm sẵn sàng bảo vệ và hỗ trợ các chiến sĩ biển đảo trong mọi hoàn cảnh, là sự hy sinh không ngừng và không tiếc nuối. Hãy để phép điệp này lan tỏa, mở rộng tình yêu quê hương, và làm cho mỗi người trong chúng ta trở thành những chiến sĩ yêu nước, góp phần xây dựng một đất nước mạnh mẽ và vững bền trên thế giới.

Câu 5 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Khi kết thúc bài thơ, tác giả hòa vào không khí và cảm xúc của buổi trình diễn, và thấy 'biển người đâu lên đông thế', như thể đang chứng kiến một đại dương người mở rộng vô tận. Tuy nhiên, vào khoảnh khắc cuối cùng, ông nhận ra rằng những chiến sĩ ấy, những 'đá trọc đầu', vẫn là những con người giản dị, chân thành và mộc mạc. Hình ảnh 'đá trọc đầu' ở đây có thể biểu trưng cho tinh thần bền bỉ và sự kiên cường của họ, những người đã chấp nhận cuộc sống khó khăn và luôn tự tạo cơ hội để thể hiện tình yêu và niềm tự hào với đất nước. Điều này tạo nên một sự đối lập thú vị, khi cuộc sống trên đảo được so sánh với biển đông nhộn nhịp, nhưng vẻ đẹp thực sự nằm trong sự chân thành và niềm tự hào của những người lính đảo.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Những người lính đảo trong bài thơ không chỉ là hình ảnh đơn giản, mà còn là biểu tượng của lòng trung thành và sự kiên định sâu sắc. Bài thơ được chia thành hai phần để khắc họa rõ nét cuộc sống và tâm tư của họ.

Phần 1: Hoàn cảnh sống và tinh thần lạc quan của người lính đảo

Dưới ánh nắng gay gắt của vùng biển xa, những người lính đảo vẫn tiếp tục bước đi trên con đường đầy bụi cát. Họ sống trong điều kiện khó khăn và thiếu thốn vật chất, nhưng tinh thần họ lại luôn tỏa sáng lạc quan như những tia nắng ban mai. Cuộc sống của họ không phải là những cánh đồng màu mỡ, mà là những vùng đất khô cằn, được chăm sóc bằng mồ hôi và nước mắt. Trong tâm hồn họ không có chỗ cho sự thất vọng hay nản chí. Họ chứa đựng niềm tin kiên cường, là nguồn động viên liên tục giúp họ vượt qua mọi thử thách và khó khăn của cuộc sống.

Phần 2: Tấm lòng thuỷ chung, nghĩa tình của người lính

Nhìn vào ánh mắt đầy sự say mê của họ, ta không thể không cảm nhận được lòng trung thành và nghĩa tình vô bờ bến. Dù cuộc đời của họ đầy cay đắng và gian truân, họ không bao giờ từ bỏ lòng trung thành và lòng yêu nước với quê hương và gia đình. Họ là những chiến sĩ tận tụy, không chỉ vì nghĩa vụ mà còn bởi tấm lòng chân thành và lòng trung hiếu sâu sắc. Mỗi bước đi của họ đều mang theo tình quê, sự hy sinh không tiếc nuối, và trái tim rộng lớn đầy yêu thương. Đó là nguồn động viên vô tận giúp họ vượt qua mọi khó khăn, là ánh sáng dẫn đường trong hành trình gian nan của họ.

Bài thơ không chỉ vẽ nên hình ảnh kiên cường của những người lính đảo, mà còn truyền tải thông điệp sâu sắc về lòng trung thành và sự kiên định. Nó trở thành nguồn động viên mạnh mẽ cho chúng ta trên hành trình chinh phục các mục tiêu và ước mơ.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Sân khấu được tạo ra ngay trên bãi cát trắng của biển đảo: Bãi cát được biến hóa thành sân khấu với một số tấm tôn và cánh gà chồn, không cần thiết bị hỗ trợ gì thêm.

Những người lính đảo chính là diễn viên, không có sự hỗ trợ từ các nghệ sĩ chuyên nghiệp.

Khán giả là những lính đảo khác, họ vừa là người xem, vừa là diễn viên trong cùng một buổi biểu diễn.

Buổi diễn đặc biệt vì được tổ chức trong điều kiện khắc nghiệt của đảo, nơi không có sân khấu hay thiết bị hỗ trợ. Các lính đảo đã sáng tạo để biến bãi biển thành một sân khấu tạm thời, đồng thời tạo ra một buổi biểu diễn âm nhạc tương tác giữa diễn viên và khán giả.

Sự đáng khâm phục của lính đảo thể hiện qua việc họ giữ vững sự bình tĩnh, lạc quan và ý chí mạnh mẽ dù trong hoàn cảnh khó khăn. Họ biết cách biến những điều đơn giản thành những khoảnh khắc đáng nhớ, thể hiện tình yêu sâu sắc đối với đất nước và tinh thần đồng đội.

Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Kỹ thuật so sánh trong câu thơ 'Yêu em thuỷ chung hơn muối mặn, Dù thư tình chưa biết gửi cho ai' không chỉ là một kỹ thuật văn học tinh tế mà còn phản ánh sâu sắc tâm trạng và cảm xúc về tình yêu và lòng trung thành.

So sánh 'thuỷ chung hơn muối mặn' không chỉ là một hình ảnh đẹp mà còn thể hiện sự trung thành và bền bỉ. 'Muối mặn' thường gắn liền với sự trung thành và các thử thách trong cuộc sống, trong khi 'thuỷ chung hơn muối mặn' mang đến một hình ảnh tươi mới và lạc quan, đồng thời thể hiện lòng trung thành sâu sắc và bền vững.

Câu thơ này không chỉ thể hiện sự chân thành và trung thành trong tình yêu mà còn mang đến một lời hứa vững chắc về lòng trung hiếu và sự biết ơn. Nó phản ánh tình cảm sâu sắc của người lính dành cho quê hương và gia đình, tạo nên một hình ảnh văn học mới mẻ và ý nghĩa về sự trung thành và lòng trung hiếu.

Câu 4 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Bài thơ được viết như một bản giao hưởng của buổi biểu diễn âm nhạc, từ khâu chuẩn bị cho đến khoảnh khắc lên sân khấu, mọi thứ hòa quyện trong nhịp điệu đều đặn tạo nên một bản nhạc tuyệt đẹp.

Ngôn ngữ trong bài thơ vừa tươi sáng vừa giản dị, với hình ảnh rõ nét và sinh động như những nốt nhạc vang vọng trong tâm trí người đọc. Các hình ảnh được chọn lọc kỹ lưỡng, gợi lên cảm xúc mạnh mẽ và đem lại trải nghiệm độc đáo cho người đọc.

Giọng điệu của bài thơ vừa sâu lắng và chân thành, vừa vui tươi và hóm hỉnh, thể hiện sự trẻ trung và sáng tạo của người lính trong buổi biểu diễn âm nhạc.

Câu 5 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Người lính nơi hải đảo, dù phải đối mặt với cuộc sống đầy gian khổ và thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần, vẫn luôn tự hào khoác lên mình bộ quân phục, là biểu tượng của niềm tự hào và trách nhiệm lớn lao. Dù giữa biển cả bao la, những đám mây đen có thể che khuất tầm nhìn, trái tim họ vẫn tỏa sáng như ánh bình minh đầu ngày.

Cuộc sống trên hải đảo không dành cho những ai yếu đuối hay chỉ biết kêu ca và đánh mất niềm tin. Ngược lại, mỗi bước chân của họ là một minh chứng cho lòng trung hiếu và yêu nước cao cả. Họ trân trọng từng khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống, từ giọt sương sáng sớm đến hơi ấm của một tách trà nóng, tất cả đều là nguồn hy vọng quý giá.

Dù không có những tiện nghi xa xỉ hay cơ hội giao lưu với thế giới bên ngoài, tinh thần lạc quan và tự tin của họ như ngọn đèn pha soi sáng con đường tối tăm. Trong bức tranh bao la của biển cả, họ là những ngọn hải đăng rực rỡ, dẫn dắt và bảo vệ mọi giá trị quý báu trên đảo, từ đồng đội đến mảnh đất yêu thương.

Với lòng trung hiếu và tình yêu nước nồng nàn, họ không chỉ là những người lính trên hải đảo mà còn là những anh hùng trong lòng chúng ta. Họ là nguồn động viên vững bậc, là hình ảnh của sự trung hiếu và tình yêu nước không bao giờ phai nhạt. Cuộc sống của họ không dễ dàng, nhưng với quyết tâm và kiên nhẫn, họ đã biến thử thách thành bài học quý giá, cho chúng ta thấy giá trị của lòng trung hiếu và tình yêu nước không có giới hạn.

Câu 6 (trang 75 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Cánh diều):

Tôi vẫn nhớ như in ngày hôm ấy khi tôi có dịp đặt chân đến Côn Đảo và tình cờ tham gia một buổi biểu diễn nghệ thuật do những người lính đảo tổ chức. Họ xuất hiện trong những bộ quân phục đơn giản, màu trắng và xanh, trên một sân khấu thiếu ánh sáng hiện đại như ở thành phố, chỉ là sự giản dị mộc mạc. Nhưng khi họ bắt đầu hát, cả sân khấu như bừng sáng.

Tiếng hát của họ tràn đầy niềm vui, tự hào, và tình yêu sâu sắc đối với tổ quốc. Tôi không thể không cảm thấy kính trọng trước hình ảnh những người lính trẻ, sẵn sàng xa gia đình để phục vụ đất nước. Họ thực sự là những tấm gương vĩ đại mà chúng ta nên học hỏi, và họ đã để lại trong tôi một ấn tượng khó quên về tình yêu và sự kiên định.

- Soạn bài 'Người đàn ông cô độc giữa rừng' - Ngữ văn lớp 7

- Soạn bài 'Sự tích hồ Gươm'? Tóm tắt 'Sự tích hồ Gươm'? Ngữ văn lớp 6

- Soạn bài 'Chiều xuân' trong sách Chân trời sáng tạo lớp 11, một cách ngắn gọn và đầy đủ