Buzz
Tóm tắt Một thời đại trong thi ca
I. Chuẩn bị - Tóm tắt Một thời đại trong thi ca
* Phần chuẩn bị - Câu hỏi đầu tiên:
1. Bạn đã từng phân biệt giữa cái mới và cái cũ chưa? Chia sẻ kinh nghiệm của bạn
Em từng trải qua tình huống muốn mua giày mới nhưng bạn lại khuyên em không nên. Dù giày mới đẹp, nhưng giày cũ vẫn còn tốt, và em đã suy nghĩ và thay đổi thói quen của mình.
2. So sánh giữa Thơ mới và Thời kì trung đại:
* So sánh bài thơ 'Đây mùa thu tới' của Xuân Diệu và 'Thu điếu' của Nguyễn Khuyến:
- 'Đây mùa thu tới':
+ Sử dụng chữ quốc ngữ.
+ Toàn bộ bài thơ nói về nỗi buồn sâu thẳm, không che giấu. Cảnh vật và con người đều biểu hiện sự lạnh lẽo, hoang vắng, tương xứng với tâm trạng u buồn trong thơ.
- 'Thu điếu':
+ Sử dụng chữ Nôm viết.
+ Cảnh quê yên bình, trống trải, người thơ vui vẻ câu cá. Tác giả chỉ để lộ tâm trạng thoải mái ở hai câu cuối.
- Nỗi buồn trong Thơ mới thể hiện rõ ràng, mạch lạc. Trong thơ trung đại, nỗi buồn thường mơ hồ, phải cẩn trọng để cảm nhận được.
II. Hiểu bài đọc - Soạn bài Một thời đại trong thi ca
* Gợi ý trả lời phần đọc hiểu:
1. Tập trung vào vấn đề được đề cập.
- Vấn đề cần thảo luận: Tinh thần của Thơ mới.
2. Thách thức khi phân biệt thơ mới - thơ cũ là gì?
- Thơ mới và thơ cũ thường chia sẻ cùng chủ đề, kể về những trải nghiệm đời thường hoặc những tác phẩm nghệ thuật tinh tế.
3. Tiêu chí để phân biệt thơ mới - thơ cũ là gì?
Điểm phân biệt quan trọng giữa thơ mới và thơ cũ là sự sử dụng của 'tôi' và 'ta'. Thơ cũ thường dùng 'ta', trong khi thơ mới thường sử dụng 'tôi'.
4. Theo dõi cách tác giả lập luận.
- Tác giả diễn đạt lập luận mạch lạc, ngắn gọn. Bằng cách sử dụng hai khái niệm 'tôi' và 'ta', tác giả phân tích và làm rõ sự khác biệt giữa hai giai đoạn thơ một cách logic và dễ hiểu.
5. Tình trạng 'cái tôi' khi mới xuất hiện trong văn học Việt Nam.
- 'Cái tôi' khi mới nảy sinh trong văn học Việt Nam: Đem đến khái niệm cá nhân mới mẻ, cảm giác lạ lẫm và không thoải mái cho nhiều người.
6. Những diễn biến đa dạng của 'tôi' trong Thơ mới.
- Những diễn biến đa dạng của 'tôi' trong Thơ mới:
+ 'trỗi dậy khỏi bản nguyên'
+ 'khám phá trong vũ trụ tình cảm'
+ 'điên độc đáo'
+ 'say sưa quyến luyến'
+ 'buồn bã thẹn thùng'
7. Cách sử dụng biện pháp tu từ trong lời văn luận luận.
- Biện pháp tu từ: 'Chưa từng có lúc nào giống như hiện tại...'
- Ý nghĩa: Đặt nặng khát vọng, lòng tin vào các nhà thơ mới của tác giả.
III. Sau khi đọc - Soạn bài Một thời đại trong thi ca
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu hỏi 1 trang 89 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Để làm rõ vấn đề 'tinh thần Thơ mới', Hoài Thanh đã trình bày những quan điểm sau:
+ Thách thức của việc phân biệt rõ ràng giữa thơ cũ và thơ mới.
+ Tiêu chí phân loại: 'So sánh tác phẩm xuất sắc với tác phẩm xuất sắc' và 'nhìn vào tổng thể'.
+ Phân biệt 'Ngày xưa chữ 'ta', nay chữ 'tôi''.
+ Tình trạng 'cá nhân hóa' khi mới xuất hiện trong văn học Việt.
+ Những biểu hiện khác nhau của 'tôi' trong phong trào Thơ mới.
+ Ý nghĩa của 'tôi' trong Thơ mới đối với thơ và xã hội đương thời.
- Các luận điểm này liên kết chặt chẽ, tuần tự theo mạch suy luận: Khám phá thực trạng - Đề xuất tiêu chí phân biệt - Nhận diện điểm khác biệt - Phân tích tình trạng 'tôi' trước Thơ mới - Làm rõ biểu hiện của 'tôi' trong Thơ mới - Chỉ ra ý nghĩa của 'tôi' trong Thơ mới.
Câu hỏi 2 trang 89 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Mục đích tác giả đưa ra tiêu chí so sánh thơ mới - thơ cũ là để 'hiểu tinh thần thơ cho đúng đắn'. Vì thơ cũ không hoàn toàn là dở và thơ mới không chỉ là những bài kiệt tác. Điều này cũng là nền tảng để tác giả thuyết phục người đọc chấp nhận về 'tinh thần Thơ mới' trong thơ ca Việt.
Câu hỏi 3 trang 89 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức - tập 1:
Trong phần trích này, Hoài Thanh đã diễn giải về 'cái tôi' một cách tinh tế và độc đáo bằng cách sử dụng các biện pháp tu từ giàu tính biểu cảm như:
- Sử dụng từ 'tôi' để thể hiện ý thức cá nhân, so sánh với 'ta' để đối chiếu với ý thức cộng đồng của những nhà thơ trước đây.
- Áp dụng biện pháp nhân hóa, ẩn dụ: 'nó như lạc loài', 'nó đến một mình', 'nó được vô số người quen', để miêu tả tình trạng của ý thức cá nhân khi mới xuất hiện trong văn học Việt Nam.
- Sử dụng hàng loạt từ ngữ thể hiện cảm xúc để biểu đạt về những hướng tìm tòi và các biểu hiện khác nhau của ý thức cá nhân trong Thơ mới: 'Đời chúng ta đã nằm trong chữ tôi... Ta ngơ ngẩn buồn trở về hồn ta cùng Huy Cận'. Từ đó, người đọc có cái nhìn tổng quan về 'cái tôi' của những nhà Thơ mới tiêu biểu.
Câu hỏi 4 trang 89 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Trong văn bản, tác giả đã sử dụng bằng chứng trích dẫn từ các nhà thơ nổi tiếng trong thời trung đại và từ Xuân Diệu - một nhà thơ được xem là 'mới nhất trong các nhà Thơ mới':
+ Trích dẫn thơ của Xuân Diệu và các nhà thơ từ thế kỷ trước (như Bà Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương) để minh họa và so sánh tình trạng khó phân biệt giữa thơ mới và thơ cũ.
+ Sử dụng chú thích để trích dẫn các bằng chứng, ví dụ như trích dẫn về Cao Bá Nhạ để thể hiện thiếu vắng 'cái tôi' trong thơ cũ, và trích dẫn về Nguyễn Công Trứ để làm rõ sự khác biệt trong cảm xúc giữa thơ mới và thơ cũ.
- Cách tác giả lựa chọn và trình bày các dẫn chứng một cách logic và hợp lý đã làm tăng thêm sức thuyết phục của các lập luận diễn giải trong bài.
Câu hỏi 5 trang 89 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Ở đoạn kết của văn bản, tác giả sử dụng các biện pháp tu từ điệp ngữ và lặp lại cấu trúc câu 'Chưa bao giờ như bây giờ' để nhấn mạnh vào trạng thái đặc biệt của cảm xúc, tâm trạng và khát vọng của các nhà thơ mới, những người đã tạo nên 'một thời đại trong thi ca'. Tác giả thể hiện sự tin tưởng và khích lệ đối với các nhà thơ trong phong trào Thơ mới.
Câu hỏi 6 trang 89 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Kiến thức của em về phong trào Thơ mới qua bài văn:
+ Các nhà thơ thuộc phong trào Thơ mới đã thể hiện 'cái tôi' một cách phong phú và đa dạng.
+ Trong Thơ mới, 'cái tôi' thường mang nhiều tâm trạng buồn và suy tư.
- Hiểu biết của em về phong cách viết phê bình của Hoài Thanh qua văn bản:
+ Bố cục ý rõ ràng, logic thể hiện sự suy nghĩ hiện đại và khoa học.
+ Các ví dụ được sắp xếp một cách hợp lý, thuyết phục.
+ Lối viết sinh động, không chỉ là một dạng trình bày mà còn đầy hình ảnh và nhịp điệu.
* Kết nối giữa đọc và viết: Theo Hoài Thanh, các nhà thơ của Thơ mới đã 'truyền tải tình yêu với quê hương vào trong yêu thích ngôn ngữ Việt'. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 từ) để chia sẻ quan điểm của bạn về ý kiến này.
Dựa trên câu nói của ông chủ báo Nam Phong: 'Truyện Kiều' còn, tiếng ta còn; tiếng ta còn, nước ta còn', nhà phê bình Hoài Thanh đã tổng kết rằng: các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã 'gắn tình yêu quê hương vào yêu thích tiếng Việt'. Điều này là hoàn toàn chính xác. Đọc giả có thể dễ dàng nhận ra rằng, dù có nhiều nhà Thơ mới tiếp xúc với cả Nho học và Tây học, nhưng tất cả họ đều chọn tiếng Việt - chữ quốc ngữ để diễn đạt tâm trạng qua những bài thơ. Ảnh hưởng của hai nền văn minh kia chỉ thể hiện ở cấu trúc và nghệ thuật của bài thơ mà không ảnh hưởng đến ngôn ngữ mà thi sĩ sử dụng. Từ đó, ta thấy rằng những tác giả Thơ mới đều là những người yêu tiếng Việt. Trước Cách mạng, họ sử dụng tiếng Việt để bày tỏ nỗi buồn thầm kín về tình hình đất nước. Sau Cách mạng, họ tích cực sử dụng tiếng Việt để cổ vũ nhân dân, để chiến đấu, để bảo vệ đất nước.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
'Một thời đại trong thi ca' là một trích đoạn được đánh giá là có nhiều quan điểm hay và chính xác về phong trào Thơ mới. Hãy học kỹ văn bản này để có cơ sở kiến thức khi phân tích các tác phẩm Thơ mới. Mời bạn tham khảo thêm các bài mẫu khác như: Soạn bài Tôi có một ước mơ, Ngữ văn 11 Kết nối tri thức; Soạn bài Cầu hiền chiếu, Ngữ văn 11 Kết nối tri thức được biên soạn bởi đội ngũ Mytour.
{C}
