Soạn bài Nói và nghe So sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ trong SGK Ngữ văn 12 tập 1 Chân trời sáng tạo

Câu lạc bộ Văn học của trường bạn sẽ tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề: Sắc điệu đa dạng trong thi ca. Hãy chuẩn bị bài thuyết trình so sánh và đánh giá hai tác phẩm thơ để tham gia buổi tọa đàm.

Đề bài

Trả lời Câu hỏi Thực hành Nói và nghe trang 26 trong SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo

Câu lạc bộ Văn học của trường bạn sẽ tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề: Sắc điệu đa dạng trong thi ca. Hãy chuẩn bị bài thuyết trình so sánh và đánh giá hai tác phẩm thơ để tham gia buổi tọa đàm.

Lời giải chi tiết

Xin chào thầy/cô và các bạn. Hôm nay, em sẽ trình bày phần so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ mà đã để lại ấn tượng sâu sắc trong em.

Như mọi người đã biết, tình yêu là đề tài vĩnh cửu trong văn chương. Tình yêu là một loại cảm xúc đặc biệt trong lòng mỗi người. Sự sống của tình yêu là sự nhớ nhung. Nỗi nhớ trong tình yêu có nhiều cung bậc và sắc thái khác nhau. Những cung bậc và sắc thái ấy được thể hiện một cách tinh tế qua hai đoạn thơ trong Tương tư của Nguyễn Bính và Việt Bắc của Tố Hữu. Nguyễn Bính biểu hiện nỗi nhớ trong tình yêu đôi lứa, trong khi Tố Hữu thể hiện nỗi niềm da diết với quê hương cách mạng.

Giống như các nhà thơ lãng mạn cùng thời, Nguyễn Bính dành sự đam mê cho đề tài tình yêu, nhưng cách biểu hiện tình yêu trong thơ của ông có một phong cách riêng.“Cái tôi” trong thơ Nguyễn Bính không nổi bật mà hòa mình vào không gian làng quê bằng những biện pháp ẩn dụ nhân hoá như trong ca dao:

Tâm trạng tương tư của chàng trai nông thôn được thể hiện trong bài thơ “Tương tư' dưới dạng những nỗi nhớ sâu sắc, nặng nề. Nỗi lòng ấy được coi như một luật tự nhiên không thể tránh khỏi, một loại “bệnh tâm trạng” khó chữa của người đang yêu. Sự nhớ mong gắn bó với bối cảnh làng quê làm cho không gian trở nên đầy nỗi tương tư.

Từ nỗi nhớ người yêu luôn hiện diện, nóng bỏng trong lòng, cái tôi trầm tư, sâu sắc, liên tưởng, nhận biết nỗi nhớ. Mọi người thường nói nỗi nhớ là bản chất của tình yêu, trong khi Nguyễn Bính lại coi đó là một loại bệnh. Cái bệnh lâu dài phát sinh từ tâm trí của con người, không ai yêu mà không nhớ, nhớ mà không yêu. Yêu là nhớ, đó là một quy luật. Quy luật của trái tim con người cũng như của tự nhiên: “Gió mưa là bệnh của trời/ Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”. Trời đất không thể không có gió mưa, cuộc sống không thể “không nhớ, không yêu một ai đó”. Đó là một sự thừa nhận chân thành, một lời khẳng định về bản chất tự nhiên cũng như về tình yêu - bản năng của con người.

Về mặt nghệ thuật, nhà thơ sử dụng các hình ảnh đôi: Đông - Đoài, gió - mưa, tôi - nàng… nhấn mạnh khát khao của cặp đôi. Thể thơ lục bát cùng với các hình thức diễn đạt, sử dụng những địa danh quen thuộc của ca dao dân ca khiến đoạn thơ trở nên quen thuộc, dễ tiếp cận, duyên dáng, dễ chạm vào lòng người. Chất quê hương của tâm hồn thơ Nguyễn Bính được biểu hiện một cách tinh tế, khiến cho người đọc có cảm giác như đang nghe một ca dao chứ không phải một bài thơ hiện đại, và mỗi người lại tìm thấy chính mình trong đó. Đó thực sự là những dòng thơ bất hủ, phải không!

Thể thơ lục bát tràn ngập hương vị của ca dao. Sử dụng ngôn từ quê mùa trong bài thơ “Tương tư' với những địa danh, thành ngữ gần gũi, cách tổ chức lời thơ độc đáo, sử dụng tinh tế nhiều biện pháp tu từ: hoán dụ, nhân hoá, đối chiếu, tăng tiến, khảo trương.

Như đã nói ở trên, tình yêu trong mỗi con người là một trạng thái tuyệt vời, nỗi nhớ trong tình yêu cũng đa dạng, phong phú. Nếu Nguyễn Bính miêu tả nỗi nhớ trong tình yêu đôi lứa thì Tố Hữu trong đoạn thơ này lại diễn tả nỗi nhớ mãnh liệt, không nguôi của mình với Việt Bắc - quê hương cách mạng có ý nghĩa sâu sắc:

“Nhớ như nhớ người yêu

Trăng len lơi trên đỉnh núi, nắng chiều tản bước trên lưng đồi

Nhớ từng làn khói kèm theo sương mù

Sớm tối bếp lửa, người thương trở về”

Suốt mười lăm năm “Từ khi chống Nhật ở thời Việt Minh” cho đến khi cuộc kháng Pháp vĩ đại chiến thắng, các đồng chí cách mạng đã cùng nhân dân Việt Bắc chống giặc, “Bát cơm cùng muối, mối thù trở nặng nề… Bát cơm dù bỏ lưng nhau vẫn chia sẻ’’, bây giờ chiến thắng trở về, làm sao có thể quên đi những kí ức sâu sắc như thế!

Tố Hữu đã diễn đạt cảm xúc sâu sắc của sự nhớ nhung, sâu nặng, không chỉ của người xa quê mà còn của tất cả đồng bào và thiên nhiên Việt Bắc. Hình ảnh của những đêm trăng treo, những buổi chiều nắng vàng, cùng với hình bóng người thân quen bên bếp lửa đêm đông, tạo nên một không gian ấm áp và yên bình.

Bài thơ “Việt Bắc' của Tố Hữu đã thể hiện sự nhớ mong chân thành và sâu sắc của người cán bộ kháng chiến dành cho vùng đất Việt Bắc. Hình ảnh về cuộc sống bình dị, êm đềm trong làng quê Việt Bắc được tái hiện một cách chân thực và tươi đẹp thông qua những dòng thơ lục bát tinh tế.

Dù ra đời vào hai thời điểm khác nhau nhưng cả hai bài thơ đều thể hiện sự nhớ nhung và sâu nặng, sử dụng thể thơ lục bát một cách điêu luyện.

Mặc dù cùng nói về một chủ đề, song hai bài thơ vẫn có những điểm khác biệt. “Tương tư” tập trung vào tình yêu đôi lứa ở Bắc Bộ, trong khi “Việt Bắc” nói về tình yêu quê hương và cách mạng tại vùng núi rừng Việt Bắc.

Thơ là giọng nói của tâm hồn, khiến lòng người xúc động trước vẻ đẹp của cuộc sống, thiên nhiên và tình yêu. Cảm ơn các nhà thơ đã cho chúng ta biết yêu và trân trọng những khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc đời thông qua những dòng thơ tuyệt vời.

Đây là phần trình bày của tôi. Xin cảm ơn mọi người đã lắng nghe. Mong nhận được ý kiến đóng góp từ quý thầy cô và các bạn. Cảm ơn mọi người rất nhiều ạ!