Soạn bài Nói và nghe: Trình bày về so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện SGK Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều

Đề bài

Trả lời Câu hỏi trang 41 SGK Văn 12 Cánh diều

So sánh yếu tố huyền bí trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố huyền bí trong truyện cổ tích: “Thạch Sanh”

Lời giải chi tiết

Chào thầy cô và các bạn, hôm nay, em xin trình bày về vấn đề so sánh yếu tố huyền bí trong “ Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố huyền bí trong truyện cổ tích: “ Thạch Sanh”

Trong nền văn học Việt Nam, yếu tố huyền bí đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một thế giới trí tưởng tượng đầy mới lạ, cũng như phản ánh quan điểm và khát vọng của tác giả. Trong hai tác phẩm Chuyện chức phán sự Đền Tản Viên và truyện cổ tích Thạch Sanh, việc sử dụng yếu tố huyền bí có những điểm tương đồng và khác nhau.

Việc sử dụng yếu tố huyền bí của hai tác phẩm có nhiều điểm tương đồng. Đầu tiên, cả hai tác phẩm đều có nhân vật huyền bí, không thực tế. Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, các nhân vật huyền bí được mô tả rất chi tiết, đóng góp vào việc phát triển câu chuyện. Ví dụ như hồn ma tướng giặc Bách hộ họ Thôi, cái hồn bơ vơ ở Nam Triều, tranh miếu chiếm đền Thổ Công. Cũng trong truyện cổ tích Thạch Sanh, có những nhân vật và vật phẩm huyền bí như Ngọc Hoàng, thái tử, chằn tinh, niêu cơm thần... Thứ hai, cả hai tác phẩm đều thể hiện mô típ về vong hồn và sự phân chia giữa Thiện và Ác, mô típ này thường xuất hiện trong văn học Việt Nam từ truyện cổ tích đến truyện truyền kì.

Mặc dù vậy, yếu tố huyền bí được áp dụng có những điểm khác biệt nhất định. Đầu tiên, sự xuất hiện của nhân vật chính trong cả hai tác phẩm: Trong Chuyện Chức phán sự đền Tản Viên với nhân vật chính là Ngô Tử Văn, được tác giả giới thiệu rất cụ thể: tên, nơi sinh gắn với những địa điểm có thật “huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang”. Trong truyện cổ tích Thạch Sanh, nhân vật chính Thạch Sanh có nguồn gốc xuất thân huyền bí: Là thái tử do Ngọc hoàng cử xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng già nghèo khó nhưng tốt bụng luôn giúp đỡ mọi người… Tiếp theo, sự khác biệt được thể hiện trong phần kết của câu chuyện: Trong Chuyện Chức phán sự đền Tản Viên, Tử Văn trở về, nhận chức phán sự đền Tản Viên trong khi trong truyện cổ tích Thạch Sanh, Thạch Sanh kết hôn với công chúa và được truyền ngôi vua. Ngoài ra, giá trị của tác phẩm được thể hiện qua mô típ câu chuyện cũng có nhiều điểm đặc biệt: Truyện cổ tích Thạch Sanh đã ca ngợi triết lý sống: “ở hiền gặp lành”, kẻ ác phải chịu báo ứng trong khi Chức phán sự đền Tản Viên nâng cao sự can đảm, bảo vệ công bằng không chỉ cho bản thân mà còn cho người yếu thế.

Qua sự phân tích, đánh giá giữa những điểm tương đồng và khác biệt, chúng ta thấy yếu tố huyền bí trong thể loại truyền kỳ là sự tiếp nối của văn học dân gian: Sự xuất hiện của những nhân vật huyền bí không có thực hoặc mô típ truyện có những chi tiết hoang đường, huyền bí như: người chết sống lại, thế giới thần linh phân chia thiện ác… Dòng truyện kỳ ảo trung đại, mặc dù còn mang dấu ấn của văn học dân gian, nhưng đây là những sáng tác đậm chất cá nhân của tác giả, kết nối với sự bừng tỉnh, ý thức của con người về hiện thực. Sự truyền cảm hứng của Nguyễn Dữ khi viết Truyền kỳ mạn lục là sử dụng “kỳ” để diễn đạt cái “thực”.. Vì lẽ đó, yếu tố huyền bí được áp dụng như một cách thức kể chuyện làm cho câu chuyện trở nên cuốn hút, sống động. Ngoài ra, yếu tố huyền bí và yếu tố thực tế xen kẽ nhau, tồn tại để tiết lộ tư tưởng của tác giả. Điều này khác biệt với truyện cổ tích Thạch Sanh khi yếu tố huyền bí đóng vai trò quan trọng, không thể thiếu trong việc phát triển cốt truyện, giải quyết xung đột: chiếc đàn thần, niêu cơm của Thạch Sanh….

Có thể nói rằng, văn học dân gian đóng một vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của văn học viết. Các tác giả của văn học viết đã tiếp thu nội dung một cách lựa chọn về đề tài, nguồn cảm hứng, … Đặc biệt trong khía cạnh nghệ thuật, thông qua việc sử dụng yếu tố kỳ ảo trong thể loại văn học viết, họ đã phản ánh quan niệm, ước mơ của mình. Cùng với đó, việc áp dụng một cách sáng tạo yếu tố này cũng đóng góp vào việc thể hiện dấu ấn riêng của mỗi tác giả trong từng tác phẩm. 

Phần thuyết trình của tôi kết thúc ở đây, tôi rất mong nhận được phản hồi từ thầy cô và các bạn để bài thuyết trình của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin cảm ơn.