Buzz
Soạn bài Phân tích chi tiết về các thành phần biệt lập tình thái, cảm thán trang 18 SGK Ngữ văn 9 tập 2. Câu 2. Sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn): chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
Phần I
THÀNH PHẦN TÌNH THÁI
Đọc các câu sau đây (trích từ truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) và trả lời câu hỏi (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
a) Với lòng nhớ mong của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b) Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có vẻ như vì khổ tâm đến nỗi không thể khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
1. Các từ ngữ in đậm trong những câu trên diễn đạt nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào?
2. Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có thay đổi không? Tại sao?
Trả lời:
1. Chắc, có lẽ là quan điểm của người nói đối với sự việc trong câu, thể hiện sự tin cậy cao ở chắc và thấp hơn ở có lẽ.
2. Nếu không có những từ ngữ in đậm, sự việc trong câu vẫn không có sự thay đổi.
Phần II
THÀNH PHẦN CẢM THÁN
Đọc các câu dưới đây, chú ý các từ ngữ in đậm và trả lời câu hỏi (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):
a) Ồ, sao mà vui đến vậy.
(Kim Lân, Làng)
b) - Trời ơi, chỉ còn lại năm phút!
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
1. Các từ ngữ in đậm trong những câu trên chỉ sự bất ngờ hoặc sự kinh ngạc.
2. Qua những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được vì sao người nói kêu
3. Các từ ngữ in đậm được dùng để làm gì?
Trả lời:
1. Các từ ngữ ồ, trời ơi ở đây không chỉ đơn giản là sự bày tỏ bất ngờ hay kinh ngạc.
2. Chúng ta hiểu được vì sao người nói kêu ồ, trời ơi qua phần câu tiếp theo. Chính những phần câu tiếp theo giải thích cho người nghe biết lý do tại sao người nói cảm thán như vậy.
3. Các từ ngữ in đậm ồ, trời ơi không phải là cách để gọi ai cả, chúng chỉ giúp người nói bày tỏ nỗi lòng của mình.
Phần III
Luyện tập
Câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau đây:
a) Tuy nhiên, còn điều này mà ông e sợ, có lẽ đáng sợ hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b) Trời ơi, gặp phải một người như anh ta thực sự là một cơ hội quý giá cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác vẫn là một hành trình dài.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
c) Trong khoảnh khắc cuối cùng, không còn đủ sức chống lại điều gì, có vẻ như chỉ có tình cha con là không thể mất đi, anh đưa tay vào túi, lôi ra một cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một lúc dài.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
d) Ông lão đột nhiên dừng lại, cảm thấy không chắc chắn như lời mình không chính xác. Có lẽ là làng đang gặp phải điều đáng sợ.
(Kim Lân, Làng)
Trả lời:
a) Có lẽ (thành phần tình thái)
b) Ôi chao (thành phần cảm thán)
c) Có vẻ như (thành phần tình thái)
d) Có lẽ, chả nhẽ (thành phần tình thái)
Câu 2 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn):
chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
(Lưu ý: những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì được xếp ngang hàng nhau.)
Trả lời:
Theo thứ tự tăng dần độ tin cậy ta có: dường như (văn viết)/hình như/có vẻ như - có lẽ - chắc là - chắc hẳn - chắc chắn.
Câu 3 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Hãy nêu, trong số các từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau, từ nào đặt ra trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc được nói ra, và từ nào đặt ra trách nhiệm thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ chắc?
|
Với lòng mong mỏi của anh, |
(1) chắc (2) hình như (3) chắc chắn |
anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh |
Trả lời:
Trong ba từ chắc/hình như/chắc chắn, chắc chắn đặt ra trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc, trong khi hình như đặt ra trách nhiệm thấp nhất. Tác giả chọn từ chắc (có độ tin cậy cao hơn hình như nhưng thấp hơn chắc chắn) để thể hiện rằng người kể chuyện chỉ dự đoán theo lô-gíc, chưa biết chuyện gì sẽ thật sự xảy ra.
Câu 4 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Viết một đoạn văn ngắn kể về cảm xúc của bạn khi thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng,...). Trong đoạn văn đó, hãy sử dụng một câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
Giải đáp:
Mỗi khi đọc lại Chiếc lược ngà của tác giả Nguyễn Quang Sáng, trong lòng tôi dường như bị làm nặng trĩu. Tình cảm gia đình, tình cha con trong thời chiến thế là một dòng cảm xúc đầy xót xa. Tiếng kêu “Baaaaaa” của bé Thu cuối trang truyện vẫn vang vọng trong tâm trí tôi – tiếng kêu đầu tiên của đứa trẻ thiếu thốn tình cha và cũng là tiếng gọi cuối cùng của cuộc đời cô bé. Mạnh mẽ đến đâu cũng không thể kìm lại được nỗi xót xa! Ôi, quê hương của tôi! Một quốc gia bé nhỏ nhưng luôn phải chịu đựng dưới gót giày của kẻ xâm lược. Khi kết thúc trang truyện, hy vọng rằng đất nước bé nhỏ của chúng tôi mãi được hòa bình, để chúng tôi có thể sống trong hạnh phúc, trong vòng tay yêu thương của cha mẹ.
