Soạn bài Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận

1. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN, MẪU 1:

I. PHÂN TÍCH ĐỀ 

2. LẬP DÀN Ý CHO BÀI PHÂN TÍCH ĐỀ, MẪU 2:

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tầm quan trọng của việc phân tích đề
- Để thành công trong việc viết văn nghị luận, học sinh cần rèn luyện những kỹ năng cơ bản sau:
+ Kỹ năng phân tích đề. + Kỹ năng tìm ý, lập dàn ý. + Kỹ năng diễn đạt và trình bày hình thức văn bản.
_ Trong đó, kỹ năng phân tích đề là bước quan trọng nhất, giúp tạo hướng đúng đắn cho yêu cầu đề bài. .

2. Những yêu cầu trong việc phân tích đề .
- Hiểu rõ loại đề và đặc biệt chú ý đến các dạng đề mở (đề 2 và đề 3 trong SGK), cần tự tìm hiểu và xác định cách triển khai.
- Xác định yêu cầu về nội dung. - Xác định yêu cầu về hình thức. - Xác định phạm vi, giới hạn bài viết.
- Trong quá trình phân tích đề, cần đọc kĩ đề bài, lưu ý các từ khoá quan trọng để xác định yêu cầu nội dung, hình thức, và phạm vi tư liệu cần sử dụng.

3. Những yêu cầu của lập dàn ý
- Lập dàn ý là quá trình tìm kiếm và chọn lựa ý cho bài viết, sắp xếp các ý theo cấu trúc, trình tự logic để tạo điều kiện thuận lợi cho việc trình bày và hiểu sâu về văn bản.
- Lập dàn ý giúp viết giả xây dựng được luận đề, luận điểm, và luận cứ quan trọng, tránh bỏ lỡ ý quan trọng cũng như loại bỏ những ý không cần thiết trong bài viết.
- Quá trình lập dàn ý bao gồm: xác định ý chính, ý phụ, sắp xếp ý theo trình tự hợp lý, chặt chẽ..

B. GIẢI ĐÁP CÂU HỎI, BÀI TẬP

1. Đề 1 (trang 23, SGK Ngữ văn 11, tập một)
- Về dạng đề: Đánh giá về chuẩn bị cho thế kỷ mới. Phê phán sự thiếu hiểu biết về công nghệ thế giới. Chú ý đến hành trang về kiến thức và đạo đức.
- Yêu cầu nội dung: Phát biểu về cái mạnh và cái yếu trong chuẩn bị cho thế kỷ mới. Nêu rõ vấn đề về công nghệ và đạo đức cần cải thiện.
- Yêu cầu hình thức: Bài văn nghị luận xã hội.
- Phạm vi bài viết: Tập trung vào chuẩn bị hành trang và lấy dẫn chứng từ thực tế cuộc sống.
+ Hành trang kiến thức: Học tập lý thuyết và thực hành công nghệ thế giới.
+ Hành trang đạo đức: Tu dưỡng đạo đức và ý thức nghĩa vụ cá nhân đối với cộng đồng.

2. Đề 2 (trang 23, SGK Ngữ văn 11, tập một) . định hướng triển khai.
- Về dạng đề: Nghị luận về tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ “Tự Tình”. Tập trung vào cái tôi cá nhân và những khó khăn phụ nữ tài hoa phải đối mặt.
- Yêu cầu nội dung: Phân tích chi tiết về tâm sự, cái tôi, và khó khăn của Hồ Xuân Hương. Sử dụng dẫn chứng từ văn bản.
- Yêu cầu hình thức: Bài nghị luận văn học, chú ý đến ngôn từ và nhịp điệu.
- Phạm vi bài viết: Tập trung vào tâm sự trong bài thơ “Tự Tình II”. Có liên quan đến cuộc đời và bài thơ khác của Hồ Xuân Hương.

3. Đề 3 (trang 23, SGK Ngữ văn 11, tập một)
- Về dạng đề: Nghị luận về vẻ đẹp đặc sắc của bài thơ “Thu điếu” của Nguyễn Khuyến. Tập trung vào nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Yêu cầu nội dung: Bình luận chi tiết về nội dung, nghệ thuật và tâm sự của tác giả trong bài thơ “Thu điếu”. Đặc biệt chú ý đến cái độc đáo của bài thơ.
- Yêu cầu hình thức: Bài nghị luận văn học.
- Phạm vi bài viết: Tập trung vào nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Thu điếu”. Sử dụng ngôn từ và cảm nhận sâu sắc.

4. Đề luyện tập: “Cảm nghĩ của anh (chị) về giá trị hiện thực của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (trích Thượng kinh kí sự– Lê Hữu Trác)
- Về dạng đề: Nghị luận về giá trị hiện thực của đoạn trích. Tự do phê phán và đưa ra cảm nghĩ cá nhân.
- Yêu cầu nội dung: Phân tích giá trị hiện thực của đoạn trích. Đặc biệt chú ý đến cách Lê Hữu Trác mô tả sự xa hoa và tự do trong phủ chúa Trịnh.
- Yêu cầu hình thức: Bài nghị luận văn học. Chú ý đến phân tích chi tiết về sự kiện và ngôn từ trong đoạn trích.
- Phạm vi bài viết: Tập trung vào đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh. Phê phán và phân tích giá trị hiện thực của tác phẩm.

Khám phá kỹ về phần Tổng quan về Tác phẩm Chí Phèo và Tác giả để nắm vững kiến thức môn Ngữ Văn lớp 11.