Soạn bài Phân tích văn bản, đánh giá một câu chuyện, Ngữ văn lớp 10, Đường tới thành công

Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể, Ngữ văn lớp 10, Khám phá tài năng

Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một câu chuyện

I. Tìm hiểu nguồn tài liệu tham khảo

Đối chiếu nguồn tài liệu tham khảo với kiến thức về loại bài và cho biết:
1. Mở bài, thân bài và kết bài của tài liệu đã đáp ứng được yêu cầu của loại bài viết phân tích, đánh giá một câu chuyện chưa? Tại sao?
Trả lời:
- Mở bài, thân bài và kết bài của tài liệu đã đáp ứng yêu cầu của loại bài viết phân tích, đánh giá một câu chuyện.
- Vì:
+ Mở bài: giới thiệu tác phẩm và định hướng bài viết.
+ Thân bài: phân tích hai điểm chính: chủ đề và ý nghĩa của chủ đề; những đặc điểm nghệ thuật độc đáo.
+ Kết bài: nhận xét về ý nghĩa và giá trị của chủ đề; kết luận lại ý kiến của tác giả về tác phẩm.
2. Các điểm chính trong tài liệu được sắp xếp theo trình tự nào, có hợp lý không?
Trả lời:
- Các điểm chính trong tài liệu được sắp xếp theo trình tự: phân tích, đánh giá chủ đề và ý nghĩa của chủ đề => phân tích, đánh giá những đặc điểm nghệ thuật.
- Trình tự sắp xếp hợp lý.

3. Trong mỗi điểm chính, tài liệu đã kết hợp lý lẽ, bằng chứng như thế nào?
Trả lời:
- Trong mỗi điểm chính, tài liệu đã kết hợp lý lẽ, bằng chứng một cách hợp lý. Lập luận rõ ràng và có sự liên kết với bằng chứng, tạo sự thuyết phục cho quan điểm của bài viết.
- Ví dụ:
+ Để làm rõ cho điểm 'phân tích, đánh giá nghệ thuật tạo tình huống', người viết đã đưa ra lập luận: 'tác giả truyện ngụ ngôn thường đặt nhân vật vào tình huống khó khăn, thách thức'.
+ Để minh họa cho lập luận trên, người viết đã cung cấp bằng chứng bằng cách tóm tắt tình huống cụ thể trong truyện 'Trong truyện 'Chó sói và con cừu', chiến lược tình huống đó là con cừu đang uống nước thì bị sói quấy rối, sói tìm cách tìm lý do để tấn công con cừu vô tội và làm cho hành vi hung dữ của mình hợp lý'.
4. Bạn nhận xét gì về cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề?
Trả lời:
- Cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề: giới thiệu tóm tắt chủ đề => mô tả tóm tắt cốt truyện => rút ra chủ đề của truyện => phân tích chủ đề dựa trên các lập luận và bằng chứng => đánh giá lại ý nghĩa, giá trị của chủ đề.
- Nhận xét:
+ Người viết đã xây dựng và triển khai hệ thống lập luận, lập luận và bằng chứng có sự thống nhất, logic và kết nối với nhau để làm sáng tỏ ý nghĩa, giá trị của chủ đề.
+ Cách người viết phân tích, đánh giá như vậy giúp người đọc dễ dàng hiểu rõ ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.
+ Giúp người viết thuyết phục được người đọc về quan điểm, ý kiến trong bài viết.
5. Người viết đã phân tích, đánh giá những điểm nghệ thuật nào đặc sắc của truyện? Chúng có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện?
Trả lời:
- Người viết đã phân tích, đánh giá những điểm nghệ thuật đặc sắc: tình huống truyện độc đáo, nhân vật giàu biểu tượng, cấu trúc tương phản, cách kể chuyện bằng thơ.
- Tác dụng: những điểm nghệ thuật đặc sắc giúp vẽ nên chủ đề trở nên sâu sắc, thấm vào lòng người đọc.
6. Từ nguồn tài liệu trên, bạn rút ra những điều gì cần lưu ý khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện?
Trả lời:
Những điều cần lưu ý khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện:
* Về nội dung của nghị luận:
- Cần chỉ ra chủ đề và phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề đó.
- Phân tích, đánh giá một số điểm đặc sắc về hình thức nghệ thuật và phân tích tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề của truyện.
* Về kĩ năng lập luận, bài viết cần thỏa mãn các yêu cầu sau:
- Cần xây dựng lập luận logic, truyền đạt mạch lạc, để hiển thị quan điểm, cảm xúc của người viết về truyện.
- Sử dụng lập luận đúng đắn, bằng chứng đáng tin cậy được lấy từ truyện.
- Có sự kết nối giữa các câu, các từ ngữ kết nối hợp lý để giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.
- Có sự tổ chức các phần mở đầu, thân và kết luận theo quy cách.
+ Mở bài: giới thiệu về tác giả, tác phẩm. Nêu khái quát các nội dung chính hoặc hướng dẫn của bài viết.
+ Thân bài: trình bày lần lượt các điểm chính về ý nghĩa, giá trị của chủ đề và những điểm đặc sắc về hình thức nghệ thuật.
+ Kết luận: làm rõ lại giá trị của chủ đề và hình thức nghệ thuật; nêu ý nghĩa, bài học của tác phẩm đối với bản thân và người đọc.

Soạn bài Phân tích văn bản, đánh giá một câu chuyện, Ngữ văn lớp 10, Hành trình văn hóa

II. Thực hành viết theo quy trình

Đề bài: Hãy viết văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và một số đặc điểm nghệ thuật của một câu chuyện mà bạn yêu thích trong thể loại truyện cổ tích.

* Bài viết tham khảo:

Phân tích, đánh giá chủ đề và một số đặc điểm nghệ thuật của câu chuyện cổ tích 'Cô bé Lọ Lem'

Trong số các tác phẩm dân gian Việt Nam, có nhiều câu chuyện như 'Thạch Sanh', 'Sơn Tinh - Thủy Tinh', 'Tam Cam',... Trong đó, câu chuyện 'Cô bé Lọ Lem' là một câu chuyện nổi bật về chủ đề và độc đáo về nghệ thuật.

Tác phẩm kể về việc Ngọc Hoàng tạo ra các loài vật nhưng vì một số yếu tố mà chúng chưa hoàn hảo. Để khắc phục những thiếu sót đó, Ngọc Hoàng đã gửi ba vị Thiên Thần xuống núi để hoàn thiện cho các loài vật với cơ thể chưa đầy đủ. Câu chuyện này thể hiện cách con người giải thích một số đặc tính của loài vật ở thời kỳ sơ khai.

Nếu thần thoại giai đoạn trước tập trung vào giải thích nguồn gốc vũ trụ, thì thần thoại giai đoạn sau tập trung vào việc giải thích các hiện tượng gần gũi với con người. Với 'Cuộc tu bổ lại các giống vật', các tác giả dân gian đã xây dựng hình ảnh Ngọc Hoàng và ba vị Thiên Thần với sức mạnh phi thường, có khả năng 'tạo ra con người' và 'nặn ra con vật' để giải thích sự xuất hiện của loài vật. Chủ đề của truyện trở nên hấp dẫn hơn nhờ những quan sát tỉ mỉ của con người về đặc điểm, tập tính của con vật.

Để làm nổi bật chủ đề của truyện, không thể phủ nhận đóng góp về đặc điểm nghệ thuật về nhân vật, cốt truyện và ngôn ngữ. Nhờ sự sáng tạo trong hình thức nghệ thuật, câu chuyện không còn khô khan, rời rạc mà chủ đề cũng được bộ lộ rõ nét hơn, gần gũi và thân thuộc hơn.

Truyện thần thoại là một trong những thể loại có cốt truyện đơn giản dựa trên tưởng tượng của con người. Tác giả dân gian đã vận dụng yếu tố kì ảo để thể hiện nhận thức về thế giới. Tưởng tượng kì ảo còn được sử dụng để sáng tạo thế giới nhân vật một cách hấp dẫn. Chúng ta bắt gặp hình ảnh các vị thần quen thuộc qua hình tượng Ngọc Hoàng và ba vị Thiên Thần. Các nhân vật này không chỉ nắm giữ sức mạnh siêu nhiên mà còn có tính cách tương đồng với con người. Ta bắt gặp tính nóng vội của Ngọc Hoàng khi 'vội vàng muốn có một thế giới ngay trong một sớm một chiều'. Hình ảnh các con vật được nhân hóa, có thể đối đáp trò chuyện để thắc mắc về chính cơ thể của mình. Đặc biệt, truyện đã xây dựng cuộc đối thoại, trò chuyện giữa ba vị thiên thần và các loài vật.

Thông qua những phân tích, đánh giá trên, 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' tỏ ra là một truyện thần thoại sáng tạo. Chủ đề của truyện đã được phong phú hóa hơn nữa - quá trình tạo ra thế giới và con người được thể hiện qua những sáng tạo về nghệ thuật.

Câu chuyện về thế giới và con người trong 'Cuộc tu bổ lại các giống vật' đã gây ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả bởi cách giải thích thú vị, gắn liền với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Hy vọng rằng những tác phẩm như thế này sẽ mãi mãi sống trong lòng độc giả, trở thành những tác phẩm mang giá trị văn hóa dân gian đặc trưng của dân tộc.

Ngoài tài liệu 'Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể, Ngữ văn lớp 10, Chân trời sáng tạo', hãy tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu lớp 10 khác:
- Viết văn bản nghị luận Phân tích và đánh giá một câu chuyện
- Soạn bài Nói và Nghe: Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một câu chuyện, Ngữ văn lớp 10, Chân trời sáng tạo