1. Phân tích bài Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà) cơ bản lớp 9
Câu 1 (trang 8 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1):
Kiến thức văn hóa nhân loại phong phú của Hồ Chí Minh được thể hiện như sau:
+ Hồ Chí Minh sở hữu hiểu biết sâu rộng về các nền văn hóa và các cộng đồng dân tộc trên thế giới, từ phương Đông đến phương Tây.
+ Am hiểu sâu rộng về văn hóa các châu lục như châu Á, châu Âu, châu Phi và châu Mỹ.
Để tích lũy vốn văn hóa phong phú đó, Hồ Chí Minh đã đầu tư công sức vào việc:
- Học tập và rèn luyện thành thạo nhiều ngoại ngữ như Pháp, Anh, Hoa, Nga…
- Thực hành nhiều nghề nghiệp ở các địa phương khác nhau, học hỏi qua thực tiễn và lao động.
- Nghiên cứu và hiểu biết sâu sắc về văn hóa và nghệ thuật từ các khu vực khác nhau trên thế giới.
- Dù tiếp thu nhiều nền văn hóa khác nhau, Hồ Chí Minh luôn chọn lọc một cách tinh tế, không để bị ảnh hưởng một cách thụ động.
+ Bác biết cách hấp thụ những giá trị tích cực, vẻ đẹp của văn hóa, đồng thời hạn chế các mặt tiêu cực của chủ nghĩa tư bản, luôn dựa trên nền tảng văn hóa dân tộc.
+ Mặc dù đã đi nhiều nơi trên thế giới, các ảnh hưởng mà Bác tiếp nhận đều mang tính tích cực, góp phần hình thành nhân cách lớn lao nhưng giản dị, kết hợp hài hòa giữa phương Đông và hiện đại.
Câu 2 (trang 8 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1): Ví dụ về lối sống rất giản dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Hồ Chí Minh:
- Nơi ở và nơi làm việc: một ngôi nhà sàn đơn giản với vài phòng nhỏ, không có trang trí cầu kỳ mà chỉ đơn sơ và mộc mạc.
- Trang phục hàng ngày rất giản dị, với bộ bà ba nâu, áo trấn thủ và đôi dép lốp đơn sơ.
- Chế độ ăn uống rất thanh đạm: bữa ăn chỉ có cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối và cháo hoa.
Câu 3 (trang 8 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1): Sự hòa quyện giữa sự giản dị và thanh cao trong lối sống của Bác:
- Cần lưu ý rằng, lối sống này không phải là sự kham khổ của những người tự mãn với cảnh nghèo khổ mà là một phong cách sống không sơ sài, đạm bạc, không gợi cảm giác cơ cực.
- Từ cách bài trí nhà cửa đến lối sống hàng ngày đều thể hiện sự thanh bình, ung dung, không vội vàng hay ồn ào.
- Tỏa sáng bản lĩnh và ý chí của một chiến sĩ cách mạng, hòa quyện với tâm hồn của một nhà thơ vĩ đại.
- Tâm hồn của Bác thể hiện sự hòa quyện mạnh mẽ và hoàn hảo giữa lãng mạn và hiện thực.
Câu 4 (trang 8 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1): Các đặc điểm và điểm nhấn tạo nên vẻ đẹp phong cách của Hồ Chí Minh:
- Hồ Chí Minh là hình mẫu lý tưởng kết hợp khéo léo giữa truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Lối sống đậm chất dân tộc và rất Việt Nam khiến người đọc liên tưởng đến các bậc hiền triết trong lịch sử dân tộc, như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn với cuộc sống giản dị và thanh cao.
2. Phân tích bài Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà) nâng cao lớp 9
(1) Mở bài: Giới thiệu tổng quan về tác giả Lê Anh Trà và tác phẩm Phong cách Hồ Chí Minh.
(2) Thân bài
a. Quá trình tiếp thu tinh hoa và văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh
- Trong suốt hành trình cuộc đời, Hồ Chí Minh đã đặt chân đến nhiều quốc gia trên thế giới, từ phương Đông đến phương Tây.
- Thành thạo nhiều ngôn ngữ, không chỉ nói mà còn viết được các thứ tiếng như Pháp, Anh, Hoa, Nga…
- Tìm hiểu và nắm bắt sâu sắc các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, biết cách tiếp thu cái đẹp và chỉ trích những tiêu cực của chủ nghĩa tư bản.
- Dù tiếp thu nền văn hóa nhân loại, Hồ Chí Minh vẫn bảo tồn và gìn giữ lối sống truyền thống đậm chất phương Đông và Việt Nam.
=> Hồ Chí Minh là một con người không ngừng nỗ lực học hỏi, không chỉ qua lý thuyết mà còn qua thực hành.
b. Những biểu hiện rõ rệt của vẻ đẹp trong phong cách của Hồ Chí Minh
- Nơi ở: Sống trong một căn nhà sàn gỗ nhỏ, nơi chỉ có vài phòng dùng để tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và nghỉ ngơi.
- Trang phục: Hằng ngày, mặc bộ áo bà ba nâu đơn giản, kết hợp với áo trấn thủ và đôi dép lốp thô sơ.
- Chế độ ăn: Các bữa ăn rất đơn giản với những món đặc trưng như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, và cháo hoa.
- Sinh hoạt: Sống một mình trong ngôi nhà với vài đồ đạc cá nhân, bao gồm một va li nhỏ, một bộ quần áo và vài kỷ vật cá nhân.
=> Đây là một phong cách sống giản dị, hiếm thấy ở bất kỳ vị lãnh đạo nào trên thế giới.
- Đánh giá phong cách sống: Đơn giản nhưng vẫn thể hiện sự thanh cao, không phải do tự tạo dựng sự khác biệt mà là từ sự tự nhiên, không có sự tự thần thánh hóa bản thân.
=> Đây là lối sống của một người tràn đầy lòng yêu nước và trân trọng vẻ đẹp truyền thống của dân tộc Việt Nam.
(3) Kết luận: Tái khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Phong cách Hồ Chí Minh”.
3. Soạn văn 9 bài Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà) một cách ngắn gọn
Câu 1. Chủ tịch Hồ Chí Minh có nền tảng tri thức văn hóa nhân loại phong phú ra sao? Và điều gì đã giúp Người có được kiến thức sâu rộng như vậy?
- Kiến thức văn hóa nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thành thạo nhiều thứ tiếng như Pháp, Anh, Nga, Hoa… và hiểu biết sâu rộng về văn hóa, nghệ thuật. Người biết tiếp thu cái đẹp và chỉ trích các tiêu cực của chủ nghĩa tư bản.
- Nguyên nhân: Hồ Chí Minh đã đặt chân đến nhiều quốc gia trên cả hai châu lục Đông và Tây. Bên cạnh việc học hỏi văn hóa toàn cầu, Bác vẫn chọn lọc và gìn giữ những giá trị truyền thống của dân tộc.
Câu 2. Lối sống giản dị, đậm bản sắc Việt Nam và phương Đông của Bác Hồ được thể hiện cụ thể như thế nào?
- Về nơi ở: Bác dùng chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ làm nơi nghỉ ngơi bên cạnh chiếc áo. Ngôi nhà này ấm cúng, chỉ có vài phòng để tiếp khách, họp Bộ chính trị, làm việc và ngủ.
- Về trang phục: Bác thường xuyên mặc bộ áo bà ba màu nâu, kèm theo chiếc áo trấn thủ và đôi dép lốp đơn giản.
- Về chế độ ăn uống: Những bữa ăn hàng ngày của Bác rất đơn giản, với các món ăn truyền thống dân tộc như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối và cháo hoa, không hề cầu kỳ.
- Sống một mình với số đồ đạc tối thiểu, chỉ gồm một chiếc va li nhỏ và một bộ quần áo, cùng một vài vật kỷ niệm cá nhân.
Câu 3. Tại sao lối sống của Bác lại được coi là sự kết hợp hoàn hảo giữa sự giản dị và sự thanh cao?
Lối sống của Bác được xem là sự kết hợp tinh tế giữa giản dị và thanh cao vì:
- Về sự giản dị: Từ ăn uống, ăn mặc đến nơi ở, tất cả đều rất bình dị, không giống như lối sống của các vị tổng thống hay chủ tịch khác trên thế giới. Sự giản dị này không phải để thần thánh hóa bản thân, mà phản ánh con người thật của Bác.
- Vẻ thanh cao: Lối sống này như một hình thức tu dưỡng tinh thần, phản ánh một quan điểm thẩm mỹ sâu sắc về cuộc sống, mang lại sự bình yên và hạnh phúc cho tâm hồn.
Câu 4. Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về những giá trị đẹp trong phong cách sống và làm việc của Hồ Chí Minh.
- Vẻ đẹp trong phong cách của Bác thể hiện sự hòa quyện hoàn hảo giữa văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Bác không chỉ duy trì sự giản dị mà còn thể hiện sự thanh cao trong mọi hành động của mình.
=> Lối sống của Bác là một mô hình đáng học hỏi, giúp các thế hệ sau cảm thấy tự hào về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.