Soạn bài Quê hương

Soạn bài Quê hương

Cấu trúc

- Phần 1: Từ khởi đầu ... đến cảnh bậc gỗ mòn lõm: Cuộc trò chuyện giữa Nhĩ và Liên

- Phần 2: Tiếp theo ... trải qua một vùng nước đỏ: Nhĩ yêu cầu con trai sang bên sông kia

- Phần 3: Phần còn lại: Hành động cuối cùng của Nhĩ trước khi đối diện với cụ giáo Khuyến

Tóm lược

Câu chuyện kể về nhân vật Nhĩ, người đã đi khắp mọi nơi, dấu chân anh xuất hiện khắp mọi ngóc ngách. Nhưng đến cuối cuộc đời, anh bị liệt, việc di chuyển xung quanh giường cũng trở nên khó khăn đối với Nhĩ. Ngồi trên giường, Nhĩ có cơ hội ngắm nhìn cảnh vật xung quanh, dòng sông và bãi cát bên kia sông. Anh khao khát được đến đó, nhưng đôi chân lại trở nên vô dụng. Anh gửi tâm tư ấy cho đứa con. Anh nhờ nó đi sang bên kia sông, như một ước mơ cuối cùng của cuộc đời.

Soạn bài

Câu 1 (trang 107 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

- Tình huống của nhân vật Nhĩ: Những năm trẻ, Nhĩ đã đi khắp nơi, dấu chân anh chưa từng bỏ sót một ngóc ngách nào. Khi già đi, anh bị liệt, và nhận ra vẻ đẹp của bãi đất bồi ven sông, nơi gọi là quê hương của anh, một nơi mà anh chưa từng đặt chân đến.

- Tình thế này đặt con người vào những tình cảm khó khăn: Nhĩ đã đi khắp nơi nhưng lại không đến được bến quê, nơi gần gũi nhất với anh. Nhìn nhận cuộc đời, Nhĩ thích khám phá nhưng khi già đi lại gặp phải sự không may. Tác giả qua đó muốn truyền đạt những bài học về cuộc sống.

Câu 2 (trang 107 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

- Những ngày cuối đời, Nhĩ đã thấy bên ngoài cửa sổ:

   + Các bông bằng lăng đã rải rác, màu sắc phai nhạt

   + Dòng sông Hồng nổi bật, màu đỏ pha nhạt, mở rộng bao la

   + Bầu trời cao thêm

   + Bãi đất bồi mỡ màu quen thuộc, nhưng trở nên xa lạ hơn

- Niềm khát khao của Nhĩ là được đặt chân đến bãi đất bồi bên kia sông

- Nhìn nhận cuộc đời, Nhĩ muốn được ngắm nhìn vẻ đẹp của quê hương, anh mong muốn nhìn thấy bãi đất bồi nơi vợ anh sinh ra và lớn lên. Khi chân không còn đi được nữa, mong muốn đó lại càng lớn lên.

Câu 3 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

- Sự tinh tế: Tác giả đã diễn đạt tâm trạng của nhân vật Nhĩ một cách tinh tế đến tận cùng. Từ những cử động e ngại như “không dám nhìn vào gương mặt con”, đến những lời nói nhưng lo lắng của Liên về việc trở thành gánh nặng cho gia đình. Sự ngần ngại khi nói lên yêu cầu kỳ quặc của mình với con trai. Sự lo sợ cho con trai vì chơi trễ không kịp đến chuyến đò. Tưởng tượng bản thân là con trai đang trên chuyến đò. Tập hợp hết những tia hy vọng cuối cùng để đẩy mình ra khỏi cửa sổ, chắp cánh cho đứa con trai

- Tinh thần nhân đạo: Dù trong hoàn cảnh khó khăn, nhân vật vẫn phản chiếu sự hi vọng được đến bãi bồi bên kia. Điều này thể hiện tình yêu quê hương của nhân vật Nhĩ

Câu 4 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

Ý nghĩa của chi tiết cuối truyện là:

- Nhĩ lo lắng cho đứa con vì sợ rằng nếu mải chơi quá lâu sẽ lỡ chuyến đò không kịp đến bãi bồi bên kia sông. Ước vọng của Nhĩ không thể thành hiện thực và anh cũng lo rằng điều đó cũng sẽ là nỗi tiếc nuối của đứa con khi anh qua đời

- Con người đi qua nhiều nơi, trải qua những góc cạnh khác nhau của cuộc sống nhưng cuối cùng họ luôn trở về với vùng đất quê hương, những điều giản dị mà khi còn trẻ họ thường không để ý, nhưng lại là nơi đẹp nhất, đáng trân trọng nhất.

Câu 5 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2): Một số hình ảnh, chi tiết mang ý nghĩa biểu tượng:

- Cảnh bãi đất bồi, bến sông, và tự nhiên ngoài cửa sổ không chỉ mang ý nghĩa thực tế mà còn là biểu tượng của vẻ đẹp đơn giản, gần gũi của quê hương.

- Những bông hoa bằng lăng cuối mùa có màu sắc đậm hơn, tiếng đất đổ từ bờ sông bên này vào giấc ngủ của Nhĩ gợi lên ý nghĩa về sự sống của nhân vật Nhĩ trong những ngày cuối cùng của mình.

- Hành động ham chơi của đứa con trai khơi gợi suy nghĩ về sự lắm lối, vòng xoay của cuộc sống.

Câu 6 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

- “Thì ra đứa con trai của anh chỉ mới đi được đến ...không bao giờ giải thích được hết”.

- Ý nghĩa của đoạn văn: thể hiện một triết lý mà nhà văn muốn truyền đạt – con người luôn phải đối mặt với những khó khăn, vòng xoay của cuộc đời, đồng thời nhấn mạnh về giá trị và vẻ đẹp thực sự của cuộc sống.

Luyện tập

Câu 1 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

Hình ảnh của tự nhiên gần gũi, quen thuộc vẫn phản ánh sự giản dị của hàng cây, con thuyền, dòng sông, bến đò, bãi bồi... Hình ảnh những bông hoa bằng lăng nhạt nhòa nhắc nhở về sự phai tàn cũng như những khoảnh khắc cuối cùng của Nhĩ trong cuộc đời.

Câu 2 (trang 108 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):

Con đường dẫn đến bến sông bên kia rất ngắn, nhưng trên con đường đó lại có những điều hấp dẫn khác, khiến con người bị cuốn hút và quên mất việc phải tiến tới. Chính những điều vòng vèo và chùng chình ấy đã làm cho con người không nhận ra được vẻ đẹp giản dị, bình dị ngay trước mắt.