Buzz
Rừng xà nu là một tác phẩm đặc sắc của nhà văn Nguyễn Trung Thành, sẽ được khám phá trong chương trình học Ngữ văn lớp 12.
Hôm nay, Mytour xin mời bạn đọc tham khảo tài liệu Soạn văn 12: Rừng xà nu, được giới thiệu ngay sau đây.
Soạn bài Rừng xà nu - Mẫu 1
Hướng dẫn soạn văn Rừng xà nu
I. Tác giả
- Nguyễn Trung Thành (hay còn gọi là Nguyên Ngọc) thật sự tên là Nguyễn Văn Báu, sinh vào năm 1932.
- Quê quán của ông là huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
- Năm 1950, ông gia nhập quân đội và sau đó làm phóng viên cho báo Quân đội nhân dân Liên khu V. Trải qua những năm tháng gian nan trong cuộc kháng chiến chống Pháp tại Liên khu V, ông hiểu biết sâu rộng về vùng Tây Nguyên.
- Sau năm 1954, ông đã sáng tác nhiều tác phẩm phục vụ cho công cuộc xây dựng cuộc sống mới ở miền Bắc.
- Năm 1962, ông tự nguyện trở lại chiến trường miền Nam, tham gia hoạt động tại Quảng Nam và Tây Nguyên.
- Nguyễn Trung Thành từng là Ủy viên Ban Chấp hành của Hội nhà văn Việt Nam và Tổng biên tập của báo Văn nghệ.
- Một số tác phẩm nổi bật:
- Đất nước đứng lên (tiểu thuyết đầu tiên được trao giải Nhất - Giải thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 - 1955)
- Rẻo cao (tập truyện, 1961)
- Trên quê hương những anh hùng hiện ngọc (tập truyện và kí, 1969)
- Đất Quảng (tiểu thuyết, 1971 - 1974)
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Truyện được viết năm 1965, được xuất bản lần đầu tiên trên Tạp chí Văn nghệ Quân đội Giải phóng miền Trung Trung Bộ số 2/1965.
- Sau đó, truyện được in trong tập Trên quê hương những anh hùng hiện ngọc (1969).
- Đây là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của Nguyên Ngọc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
2. Cấu trúc
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời”: Hình ảnh rừng xà nu - biểu tượng của dân làng Xô Man.
- Phần 2. Tiếp theo đến “Hà hà… được!”: Tnú sau ba năm tham gia lực lượng quân đội trở về thăm làng.
- Phần 3. Còn lại: Cụ Mết kể lại cuộc đời đầy bi thương của Tnú và cuộc đấu tranh của dân làng Xô Man.
3. Tóm tắt
Sau ba năm phục vụ trong lực lượng quân đội, Tnú cuối cùng cũng có dịp trở về thăm làng. Anh được đưa về bởi đứa bé Heng mà anh đã gặp ở thị trấn lớn. Con đường quen thuộc giờ đã biến thành một loạt hầm chông, hố chông, nếu không có Heng dẫn đường, Tnú không dám đi một mình. Khi đến làng, cụ Mết và cả làng đều hân hoan chào đón anh. Buổi tối, tiếng hồi chuông từ nhà ươm vang lên, ba tiếng mõ dài, cả làng đều đến nhà cụ Mết gặp Tnú. Dít yêu cầu Tnú xuất trình giấy phép. Mọi người tỏ ra tiếc nuối vì Tnú chỉ được ở lại làng một đêm. Sau đó, cụ Mết kể lại cuộc đời của Tnú cho cả làng nghe. Dân làng Xô Man vẫn tự hào vì năm nào cũng không có một cán bộ nào bị giặc bắt. Anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan bị giặc chặt đầu, Tnú và Mai đều đi vào rừng để chăm sóc anh Quyết cán bộ. Anh đã dạy Tnú và Mai học chữ. Tnú học chữ thì hay quên nhưng khi đi rừng làm liên lạc thì đầu nó lại sáng sủa. Anh đã vượt qua thác, xé rừng, và thậm chí lọt vào tất cả các vòng vây của giặc. Một lần, khi Tnú vượt qua thác Đắc Nông, anh bị giặc bắt và bị tra tấn dã man. Khi bị hỏi về cộng sản ở đâu, Tnú ắp tay vào bụng và trả lời: “Cộng sản ở đây này”. Ba năm sau, Tnú vượt ngục trở lại, lưng đầy vết thương. Tnú đã đọc thư mà anh Quyết gửi cho dân làng Xô Man trước khi mất. Nghe lời của anh, mọi người đã chuẩn bị cho cuộc chiến. Mỗi đêm, làng Xô Man thức trắng đêm mài vũ khí. Khi bọn giặc trở về với một tiểu đội đúng vào thời điểm con trai đầu lòng của Mai và Tnú ra đời. Cụ Mết và những chàng trai trong làng bí mật bám theo giặc. Bọn giặc đã bắt mẹ con Mai để đe dọa Tnú. Chúng tra tấn mẹ con Mai một cách dã man. Tnú không thể cứu được mẹ con Mai, và anh cũng bị bắt. Họ đã đốt cháy mười ngón tay của anh bằng nhựa xà nu. Đúng lúc đó, cụ Mết và những chàng trai trẻ trong làng đã cầm giáo mác đến giết thằng Dục. Cuộc đời của Tnú là một minh chứng sống cho câu nói: “Chúng nó có súng, mình có giáo” mà cụ Mết đã nói. Cụ Mết kết thúc câu chuyện và sau đó hỏi Tnú về số lượng giặc mà anh đã giết trong ba năm phục vụ trong lực lượng. Anh kể lại về những trận đánh, những cuộc tấn công vào các căn cứ của giặc, và cả việc anh đã giết thủ lĩnh của chúng bằng cách dùng tay bóp cổ. Đối với anh, mỗi thằng giặc đều là thằng Dục. Sáng hôm sau, cụ Mết và Dít đã tiễn Tnú lên đường. Ba người đứng nhìn vào những rừng xà nu liên tiếp kéo dài đến chân trời...
III. Hiểu - Đọc văn bản
1. Nhân vật Tnú
- Hoàn cảnh: Tnú mất cha mẹ từ nhỏ và được cả làng Xô Man nuôi dưỡng, che chở.
=> Là đứa con của cả làng Xô Man.
- Trong thời thơ ấu:
- Tham gia vào việc ẩn giấu cán bộ cách mạng.
- Học chữ bằng cách đập đá vào đầu để trừng phạt tính hay quên.
- Khi bị địch bắt, anh ấy ắp tay vào bụng và trả lời: “Cộng sản ở đây này”.
=> Tuổi thơ đầy những chiến công và kỳ tích, tuổi thơ của một anh hùng nhí.
- Khi trưởng thành: Tnú vượt ngục trở về để dẫn dắt dân làng chống lại bọn Mỹ - Diệm
- Khi Mai và đứa con bị bắt và bị tra tấn dã man, Tnú đã tạm gác nỗi đau riêng để vì mục tiêu chung. Anh đã đặt lợi ích cá nhân sau lợi ích của cách mạng, biết đặt tổ quốc lên trên hết.
- Khi đứa con qua đời, anh đã lao vào cứu mẹ con Mai. Đó là hình ảnh của một người chồng và người cha trong đời sống hàng ngày.
- Hình ảnh mười ngón tay của Tnú bị nhựa xà nu đốt cháy là minh chứng cho câu nói: “Chúng nó cầm súng, mình phải cầm giáo”.
=> Cuộc đời của Tnú là biểu tượng của cuộc sống của dân làng Xô Man: đau khổ nhưng gan dạ.
2. Cư dân ở làng Xô Man
- Cụ Mết: một cụ già trong làng, đại diện cho thế hệ đầu tiên của nhân dân Tây Nguyên, là người truyền đạt lịch sử.
- Bà Nhan, anh Xút đã qua đời, Mai, Tnú, Dít đã lên thay, còn bé Heng cũng sẵn lòng tiếp tục: thế hệ sau của người con Tây Nguyên liên tục tham gia vào cách mạng.
3. Hình ảnh cây xà nu
- Là loại cây phổ biến trên khắp vùng đất Tây Nguyên, đặc biệt là trong dân làng Xô Man.
- Biểu tượng cho phẩm chất và sức mạnh của con người Tây Nguyên:
- Rừng xà nu gợi nhớ đến nỗi đau thương của con người Tây Nguyên.
- Đặc điểm mãnh liệt của cây xà nu thể hiện sức mạnh mãnh liệt của con người Tây Nguyên và rộng hơn là của dân tộc Việt Nam.
- Cây xà nu không chịu khuất phục dưới bóng râm, luôn bung lên để hưởng ánh sáng mặt trời, tượng trưng cho lòng tự do, tinh thần mở cửa, và ý chí vươn lên vì những lý tưởng cao quý của con người Tây Nguyên.
- Sự liên tục nảy mầm của cây xà nu biểu hiện cho sự liên tục của những thế hệ con người Tây Nguyên, đứng lên và chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược.
Soạn văn Rừng xà nu tóm gọn
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Anh chị cảm nhận được thông điệp sâu sắc của câu chuyện qua:
a. Tên của tác phẩm
b. Đoạn mô tả rừng xà nu uất ức dưới bóng cây lớn.
c. Hình ảnh những đồi núi, cánh rừng mênh mông bao la mà mắt không thể cảm nhận hết, luôn xuất hiện và biến mất trong truyện.
Gợi ý:
a. Tiêu đề “Rừng xà nu” là biểu tượng trung tâm của tác phẩm.
- Ý nghĩa thực tế: loài cây phổ biến ở Tây Nguyên, gắn bó sâu đậm với đời sống hàng ngày của người dân địa phương (gỗ xà nu dùng làm củi trong mỗi gia đình, khói xà nu bốc lên mùi đặc trưng cho phòng học, nhựa xà nu làm đuốc chiếu sáng).
- Ý nghĩa tượng trưng: Rừng xà nu như một nhân vật chính tham gia vào toàn bộ câu chuyện; Rừng xà nu chứng kiến những sự kiện quan trọng của dân làng Xô Man; Rừng xà nu đại diện cho phẩm chất của người dân Tây Nguyên.
b.
- Xà nu thương đau như con người Tây Nguyên trải qua nhiều khổ đau: Mỗi cây xà nu đều khẽ khàng dưới tác động của cơn bão...
- Sức sống mạnh mẽ của xà nu: Tại những vết thương, nhựa đào ra, tràn đầy, hương thơm ngào ngạt…
c.
- Khen ngợi sức sống mạnh mẽ, không gì có thể phá hủy của cây xà nu.
- Niềm tin, khẳng định sức sống bất tử của nhân dân, của đất nước.
Câu 2. Tác giả vẫn coi “Rừng xà nu là truyện của một đời và được kể trong một đêm”. Hãy cho biết:
a. Nhân vật anh hùng mà ông Mết kể trong đêm hôm ấy có những phẩm chất đáng trân trọng nào? So với nhân vật A Phủ (Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài), hình tượng Tnú mang đến điều gì mới mẻ hơn?
b. Tại sao trong câu chuyện hùng tráng về cuộc sống của Tnú, ông Mết liên tục nhấn mạnh rằng Tnú đã không thể cứu sống được vợ con, để rồi khắc sâu vào tâm trí của người nghe câu nói: Chúng tôi đã cầm súng, còn anh phải cầm giáo?
c. Câu chuyện về Tnú cũng như về cư dân Xô Man tiết lộ điều gì là quan trọng nhất về dân tộc Việt Nam vào thời kỳ đó? Tại sao ông Mết muốn đảm bảo rằng sự thật ấy được ghi nhớ, được truyền lại cho thế hệ sau?
d. Các hình tượng của ông Mết, Mai, Dít, và bé Heng đóng vai trò gì trong việc phác họa nhân vật chính và nổi bật lên tư tưởng cốt lõi của tác phẩm?
Gợi ý:
a.
* Đặc điểm của Tnú:
- Dũng cảm, can đảm, trung thực (nhưng nổi loạn của một anh hùng nhỏ)
- Trung thành với cách mạng, lòng yêu nước sâu sắc, tinh thần bảo vệ quê hương (nổi lên từ lòng căm thù chống lại kẻ thù, đồng hành cùng dân làng Xô Man trong cuộc chiến đấu cách mạng…)
- Tình thương gia đình (tình cảm với mẹ và em Mai)
* Tương phản với A Phủ, hình tượng nhân vật Tnú có sự mới mẻ: Tnú đã nhận thức được lý tưởng cách mạng từ khi còn nhỏ.
b. Ông Mết nhấn mạnh rằng Tnú không thể cứu sống được vợ con, vì vậy đặt vào tâm trí của người nghe câu nói: “Họ cầm súng, ta phải cầm giáo” bởi vì: Khi chỉ có hai bàn tay không có vũ khí, thì ngay cả những người thân yêu nhất, Tnú cũng không thể cứu vãn được.
c.
- Chân lý: Để đảm bảo sự sống của đất nước và nhân dân vững bền, không có cách nào khác ngoài việc chúng ta cùng nhau đứng lên, sẵn sàng mang vũ khí chống lại kẻ thù tàn bạo.
- Ông Mết muốn chân lý ấy được truyền đạt cho con cháu vì chỉ khi nhớ rõ được chân lý ấy mới có thể bảo vệ được sự độc lập của dân tộc.
d. Những hình tượng của ông Mết, Mai, Dít, và bé Heng, đại diện cho các thế hệ liên tiếp, làm nổi bật tinh thần của dân làng Xô Man:
- Ông Mết: là biểu tượng của truyền thống linh thiêng, là biểu tượng của sức mạnh đoàn kết và khí phục của dân làng đấu tranh đồng lòng.
- Mai, Dít là thế hệ hiện nay, trong Dít có Mai của quá khứ và cũng có Dít của hiện tại. Vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng giữa sóng gió chiến tranh.
- Bé Heng là thế hệ kế tục, tiếp nối cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng.
Câu 3. Theo bạn, mối liên kết giữa hình ảnh rừng xà nu và nhân vật Tnú làm sao để hình thành một cách hài hòa, mạch lạc?
- Ký ức tuổi thơ của Tnú: khói xà nu thơm thoảng trên bảng đen là nơi học chữ, nhựa xà nu làm đuốc sáng bừng...
- Trong quá trình trưởng thành:
- Xà nu là nhân chứng của những biến cố đau buồn, những bài học đắng cay (nhựa xà nu chảy trên ngón tay của Tnú, chứng kiến Tnú không thể cứu vãn được vợ con),
- Rừng xà nu cùng dân làng đón chào Tnú khi anh trở về sau thời gian phục vụ quân đội (đuốc xà nu soi sáng đường về, khiến anh gặp gỡ buôn làng tại nhà ông Mết vào đêm).
=> Xà nu và Tnú luôn được so sánh để nổi bật lẫn nhau, Tnú như một cây xà nu đã trưởng thành mạnh mẽ và đầy sức sống. Tính kiên cường, sức sống bất diệt của xà nu cũng là phẩm chất kiên trì, anh hùng của Tnú.
Câu 4. Đưa ra và phân tích cảm nhận của bạn về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm.
* Tiêu đề:
- Trong các tác phẩm anh hùng ca thường chọn một nhân vật làm tên để đặt cho tác phẩm, và “Rừng xà nu” cũng không ngoại lệ.
- “Rừng xà nu” mang tính biểu tượng, là biểu tượng của số phận và cuộc đời của những anh hùng của Tây Nguyên.
* Phong cách kể chuyện:
- Câu chuyện được kể qua lời của ông Mết - một người cao tuổi trong làng nên có sự đáng tin cậy với cộng đồng.
- Trình bày trong một bầu không khí sử thi: ngoài trời mưa nhỏ nhẹ, bên bếp lửa rực rỡ.
- Phong cách kể: giọng kể nhẹ nhàng của người Tây Nguyên, âm thanh của ông Mết như một tiếng vang lịch sử.
=> Tràn đầy thiêng liêng, uy nghi.
* Cấu trúc mở - đóng phản ánh trong các truyền thuyết anh hùng: mở đầu là hình ảnh của rừng xà nu, kết thúc cũng là hình ảnh của rừng xà nu.
II. Thực hành
Viết một đoạn văn diễn đạt suy nghĩ và cảm xúc về hình ảnh đôi bàn tay của Tnú
Gợi ý:
- Giới thiệu về tác phẩm Rừng xà nu và nhân vật Tnú để dẫn dắt đến hình ảnh đôi bàn tay của Tnú.
- Ý nghĩa của đôi bàn tay của Tnú:
- Đôi bàn tay thể hiện lòng trung thành với cách mạng: Khi bị kẻ thù bắt, Tnú không sợ hãi mà tự tin tuyên bố: “Ở đây có cộng sản”.
- Chứng tỏ tội ác của kẻ thù: Mười ngón tay bị chảy nhựa xà nu.
- Hình ảnh mười ngón tay của Tnú bị cháy nhựa xà nu là minh chứng cho câu nói: “Kẻ thù cầm súng, ta phải cầm giáo”.
- Còn là đôi bàn tay đầy tình thương: Tnú nắm tay Mai khi vượt ngục trở về, làm bàn tay che chở cho mẹ con Mai.
=> Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.
Tạo bài viết về Rừng xà nu - Mẫu 2
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Ý nghĩa mà anh chị cảm nhận được từ truyện ngắn là gì:
a. Tiêu đề của tác phẩm
b. Phần mô tả về cánh rừng xà nu dưới tầm nhìn của đại bác.
c. Hình ảnh của những đồi, những dãy rừng trải dài vô tận, thu hút ánh nhìn, luôn di chuyển từ chân trời đến chân trời trong tác phẩm.
Gợi ý:
a. Tiêu đề “Rừng xà nu” là biểu tượng trung tâm, mang hai ý nghĩa: Ý nghĩa thực tế là loài cây phổ biến ở Tây Nguyên, mối liên kết sâu sắc giữa cây xà nu và đời sống của người dân địa phương. Ý nghĩa tượng trưng, rừng xà nu là nhân vật chứng kiến những sự kiện quan trọng của dân làng Xô Man, biểu tượng cho phẩm chất của con người Tây Nguyên.
b. Hình ảnh xà nu dưới tầm nhìn của đại bác không có cây nào không bị tổn thương. Cây xà nu là biểu tượng của đau khổ, mất mát, tương tự như con người Tây Nguyên phải chịu đựng nhiều đau khổ trong thời kỳ chiến tranh.
c. Hình ảnh của những dãy đồi, cánh rừng mênh mông mở ra, thu hút ánh nhìn, luôn di chuyển từ chân trời đến chân trời là điều vẹn tròn trong tác phẩm: Ca tụng sức sống mạnh mẽ, không thể phá hủy của cây xà nu Tây Nguyên; thể hiện lòng tin tưởng, khẳng định sự sống còn của nhân dân, của đất nước.
Câu 2. Tác giả vẫn coi “Rừng xà nu là câu chuyện của một thời và được kể trong một đêm”. Hãy cho biết:
a. Nhân vật anh hùng mà cụ Mết kể trong đêm dài ấy có những phẩm chất gì đáng quý? So với nhân vật A Phủ (Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài), hình tượng Tnú có điểm mới mẻ hơn là gì?
b. Vì sao trong câu chuyện hùng bi tráng về cuộc đời Tnú, cụ Mết nhấn mạnh rằng Tnú không thể cứu vợ con, rồi viết vào tâm trí người nghe câu nói: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”?
c. Câu chuyện của Tnú cũng như của dân làng Xô Man phản ánh chân lý quan trọng của dân tộc chúng ta trong thời kỳ đó là gì? Tại sao cụ Mết muốn chân lý đó được ghi nhớ, được truyền cho con cháu?
d. Các hình tượng của cụ Mết, Mai, Dít, và bé Heng đóng vai trò quan trọng trong việc phác họa nhân vật chính và làm nổi bật những tư tưởng cốt lõi của tác phẩm như thế nào?
Gợi ý:
a.
- Những phẩm chất xuất sắc của Tnú:
- Gan góc, dũng cảm, trung thực
- Trung thành tuyệt đối với cách mạng
- Tinh thần yêu quê hương, đất nước
- Tình yêu thương gia đình
- So với A Phủ, hình tượng của nhân vật Tnú mang điểm mới mẻ: Tnú đã có nhận thức về lý tưởng cách mạng từ khi còn nhỏ.
b. Cụ Mết nhấn mạnh rằng Tnú không thể cứu sống được vợ con, nhấn mạnh rằng 'Chúng nó cầm súng, mình phải cầm giáo' vì chỉ có hai bàn tay trần không thể cứu được người thân yêu nhất.
c.
- Chân lý: Để đảm bảo sự sống còn của đất nước và nhân dân, không có con đường nào khác ngoài việc cùng nhau nổi dậy, sẵn sàng chiến đấu bằng vũ khí chống lại kẻ thù tàn bạo.
- Cụ Mết muốn truyền đạt chân lý đó cho con cháu vì chỉ khi ghi nhớ được chân lý đó, dân tộc mới có thể bảo vệ được sự độc lập của mình.
d. Các hình tượng của cụ Mết, Mai, Dít, và bé Heng đại diện cho các thế hệ liên tiếp, nhấn mạnh tinh thần của cư dân ở làng Xô Man:
- Cụ Mết: Đại diện cho thế hệ quá khứ, biểu tượng cho sức mạnh của việc đoàn kết và nổi dậy đồng loạt.
- Mai, Dít là thế hệ hiện tại, trong đó Dít kế tục Mai của quá khứ và trở thành Dít của ngày nay. Sự kiên định và vững vàng trong chiến tranh làm nổi bật vẻ đẹp của Dít.
- Bé Heng là thế hệ tiếp theo, tiếp tục sứ mệnh của cha để dẫn dắt cuộc chiến đấu đến chiến thắng cuối cùng.
Câu 3. Theo anh (chị), mối liên kết hữu cơ giữa hình ảnh của cánh rừng xà nu và nhân vật Tnú làm thế nào?
Hình ảnh về cánh rừng xà nu và nhân vật Tnú gắn kết chặt chẽ từ thuở nhỏ đến khi trưởng thành:
- Trong thời thơ ấu của Tnú: khói của xà nu bao phủ bảng đen để học chữ, nhựa xà nu là nguồn sáng để chiếu sáng...
- Khi trưởng thành:
- Xà nu chứng kiến những biến cố đau đớn, những bài học đầy chất chát (nhựa xà nu đốt trên mười ngón tay Tnú, chứng kiến việc Tnú không thể cứu vợ con),
- Rừng xà nu cùng dân làng chào đón Tnú quay về sau mấy năm phục vụ trong quân đội (đuốc xà nu soi sáng đêm giúp anh đoàn tụ với dân làng ở nhà cụ Mết).
=> Xà nu và Tnú luôn được so sánh, làm nổi bật lẫn nhau. Tnú được ví như một cây xà nu đã trưởng thành mạnh mẽ và đầy sức sống. Phẩm chất kiên cường và sức sống bất diệt của xà nu cũng là phẩm chất bất khuất, anh hùng của Tnú.
Câu 4. Trình bày và phân tích nhận định của bạn về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm.
- Tiêu đề mang tính biểu tượng cao.
- Phong cách kể chuyện: Lời kể khan của người Tây Nguyên (Người kể là một cụ già trong làng, trong không gian sử thi).
- Kết cấu đầu - cuối tương ứng thường xuất hiện trong các tác phẩm anh hùng ca.
II. Thực hành
Hãy viết một bức tranh văn miêu tả về đôi bàn tay của Tnú, thể hiện suy tư và cảm xúc của bạn.
