Buzz
Với việc soạn bài Sa Pa yên bình trang 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 Ngữ văn lớp 8 Kết nối kiến thức sẽ giúp học sinh giải quyết các câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 8.
Soạn bài Sa Pa yên bình - Kết nối kiến thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Nêu suy nghĩ của bạn về những người sống ở nơi xa xôi, hẻo lánh và làm các công việc vất vả, âm thầm.
Trả lời:
Những người sinh sống ở những vùng xa xôi, hoang sơ và làm các công việc gian khổ, khiêm tốn là những cá nhân dũng cảm và kiên định. Họ đã hy sinh những niềm vui riêng tư để dành tất cả tâm huyết cho đất nước, quê hương.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Phong cảnh thiên nhiên ở Sa Pa
- Ánh nắng chói chang, rực rỡ trên rừng cây, con đèo...
- Cành hoa tử kinh thoải mái nằm phồng lên trên màu xanh của rừng.
- Đám mây bị nắng đuổi, cuộn tròn lại thành từng bông, lăn trên những chiếc lá ướt sương, rơi xuống đường, trườn vào gầm xe.
⇒ Một số nét chấm phá điểm như sự nhân hóa, so sánh của tác giả đã miêu tả vẻ đẹp tươi mới, thơ mộng và quyến rũ của Sa Pa. Miêu tả về thiên nhiên Sa Pa được thể hiện qua ngôn ngữ tinh tế, mỗi từ, mỗi câu như đượm hồn, có sắc thái, hình dáng, màu sắc. Văn bản truyện ngắn giàu nhịp điệu mang đậm hơi thở của thiên nhiên đất nước.
2. Giới thiệu về anh thanh niên lái xe.
Trong truyện “Lặng lẽ Sa Pa”, tài xế đã giới thiệu về anh thanh niên rằng: “anh thanh niên là người cô độc nhất trên thế giới”. Điều này là một cách nói để làm nổi bật, để gây ấn tượng về nhân vật anh thanh niên. Thực tế, anh thanh niên ít tiếp xúc với mọi người, sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m. Anh làm nhiệm vụ đo nhiệt độ, gió, mưa nên ít có dịp giao tiếp, trò chuyện với người khác. Vì vậy, anh đã từng dùng cảnh chặn xe để kì vọng có dịp nói chuyện, giao tiếp với mọi người qua đường.
- Tuy nhiên, mặc dù vậy, anh không hề cô đơn. Dù sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, quanh năm chỉ có mây mù, cây cỏ, nhưng anh rất yêu công việc của mình. Đối với anh, công việc là một phần của cuộc sống, công việc của anh là công việc của mọi người. Công việc của anh đã đóng góp vào xây dựng và bảo vệ tổ quốc (như việc phát hiện một đám mây khô... mà quân đội đã bắn rơi máy bay Mỹ...). Ngoài ra, anh còn biết cách tìm niềm vui trong cuộc sống, làm cho cuộc sống của mình trở nên phong phú, giàu có. Anh thích đọc sách vì đọc sách cũng có nghĩa là có người để trò chuyện. Khi rảnh rỗi, anh thích trồng hoa, cây thuốc, nuôi gà. Ngày qua ngày, anh đắm chìm trong công việc, vì vậy làm sao anh có thể cô đơn? Thực ra, anh là một người sống hạnh phúc!
3. Thái độ của anh thanh niên khi tiếp đón khách đến thăm.
Anh thanh niên đã tiếp đón khách đến thăm nhà mình với tâm hồn nồng hậu, mở cửa rộng, lòng tràn đầy nhiệt huyết và sự ân cần, ấm áp.
4. Cuộc trò chuyện của anh thanh niên về công việc tại trạm quan trắc khí tượng.
Cháu kể về công việc của mình tại trạm khí tượng:
Việc cháu làm chỉ xoay quanh các máy trong khu vườn này thôi
Nhưng mỗi máy trong vườn trạm khí tượng đều quan trọng
Dãy núi này có ảnh hưởng to lớn đối với hướng gió mùa đông bắc ở miền Bắc nước ta.
Cháu đảm nhiệm nhiệm vụ đo gió, đo mây, đo nắng, tính mây, đo độ rung đất, từ đó dự báo thời tiết hằng ngày, phục vụ cho sản xuất và chiến đấu.
5. Tại sao họa sĩ cảm thấy bối rối?
Họa sĩ cảm thấy bối rối vì họ đã gặp điều mà họ luôn mong muốn, khao khát tìm kiếm: một nét duy nhất đủ để thể hiện một tâm hồn, thức tỉnh một trí tưởng tượng. Đó chính là vẻ đẹp của lý tưởng sống và ý thức trách nhiệm của anh thanh niên đã làm dấy lên cảm hứng sáng tạo cho các tác phẩm của họa sĩ sau chuyến đi này.
6. Cảm xúc của anh thanh niên về công việc.
Trước khi bắt đầu:
- Trong những đêm tối tăm, chỉ nhìn kỹ mới thấy một vì sao xa xôi, cháu cảm thấy vì sao đó cô đơn, lẻ loi.
Sau khi bắt đầu:
- Nhưng khi bắt đầu làm, cháu không cảm thấy như vậy. Khi làm việc, cháu và công việc là một, như là một phần của nhau.
- Cháu làm việc với đồng đội dưới đây, làm một người cùng họ.
- Dù công việc của cháu khá gian khổ nhưng nếu mất đi nó, cháu sẽ rất buồn. Mọi người đều mong muốn có công việc để làm, đó là điều không thể tránh khỏi.
7. Tư duy của một họa sĩ về một bức chân dung.
Tư duy của một họa sĩ về một bức chân dung:
Ông cảm thấy bút vẽ của mình mất hết sức mạnh trên mỗi nét vẽ nhỏ, như thể đó là một phần không thể thiếu của cuộc sống của mình.
Vẽ một bức chân dung, việc phác hoạ như vậy là như ông đang thể hiện, làm thế nào để thể hiện được bản chất của người mẫu ấy? Để người xem có thể hiểu được tấm lòng của họa sĩ trong bức tranh.
8. Tại sao họa sĩ lại vẽ bức chân dung của người trẻ ngay lần gặp đầu tiên?
Vì ông nhận ra được lý tưởng, cuộc sống của chính bản thân mình
9. Họa sĩ và kỹ sư cảm thấy ra sao khi phải chia tay với người trẻ?
Khi chia tay anh thanh niên, họa sĩ và kỹ sư đều cảm thấy tiếc nuối. Họa sĩ nắm chặt lấy tay của anh, hứa sẽ trở lại và ở bên anh ít ngày. Trong khi đó, kỹ sư nắm tay, nhìn thẳng vào mắt anh và nói lời chia tay một cách cẩn thận, rõ ràng.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” thành công trong việc miêu tả những người lao động bình thường, đặc biệt là anh thanh niên làm công tác khí tượng một mình trên đỉnh núi cao. Không chỉ các nhân vật trong truyện mà chính người đọc cũng cần suy ngẫm về công việc của mình và cố gắng hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn, phát triển hơn với những người có phẩm chất như anh thanh niên.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Xác định chủ đề chính của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa.
Trả lời:
Truyện Lặng lẽ Sa Pa ca ngợi những con người vô danh, khiêm nhường, lặng lẽ cống hiến cho Tổ quốc một cách không nổi bật. Trong số đó, hình ảnh của anh thanh niên làm công tác khí tượng nổi bật lên, tự giác vượt qua mọi thách thức, hoàn thành nhiệm vụ và sống một cuộc sống ý nghĩa, mang lại niềm vui cho mọi người.
Câu 2. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tóm tắt tác phẩm và đánh giá về cốt truyện.
Trả lời:
- Tóm tắt tác phẩm:
Trong chuyến xe từ Hà Nội tới Lào Cai, bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư nông nghiệp xinh đẹp đã có cuộc trò chuyện vui vẻ. Xe dừng lại 30 phút để hành khách nghỉ ngơi. Lúc đó, bác lái xe giới thiệu anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn. Anh thanh niên mời ông họa sĩ và cô gái lên thăm nơi ở và làm việc của mình. Tại nơi làm việc, mặc dù gặp nhiều gian khổ nhưng anh vẫn tích cực làm việc và đóng góp vào công việc lao động. Ông họa sĩ nhận ra nét đẹp của người lao động qua hình ảnh của anh thanh niên. Tuy nhiên, ông từ chối vẽ chân dung anh và giới thiệu hai người khác xứng đáng hơn, đó là kỹ sư trồng rau và cán bộ nghiên cứu sét. Sau đó, ông họa sĩ và cô gái trẻ chia tay anh với nhiều cảm xúc lưu luyến.
- Cốt truyện và tình huống:
Truyện 'Lặng lẽ Sa Pa' có cốt truyện đơn giản kể về cuộc gặp gỡ của bốn người: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kỹ sư trẻ và anh thanh niên trong vòng ba mươi phút giữa cảnh núi rừng yên bình, mơ mộng. Qua cuộc gặp này, chân dung của anh thanh niên hiện ra khiến người đọc phải suy ngẫm.
Cuộc gặp gỡ này cũng là cơ hội để tác giả mô tả chân dung nhân vật chính (anh thanh niên) một cách tự nhiên, tập trung qua cái nhìn, suy nghĩ của các nhân vật khác (bác lái xe, ông họa sĩ, cô kỹ sư).
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long có cốt truyện đơn giản, nhẹ nhàng như cánh cửa mở ra một thế giới cổ tích, đồng thời cũng thể hiện rõ tinh thần cống hiến của những người lao động đối với đất nước.
Câu 3. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Anh thanh niên được tác giả miêu tả qua nhiều chi tiết như ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, hoàn cảnh sống, công việc và mối quan hệ với các nhân vật khác. Dựa vào một số chi tiết tiêu biểu, ta có thể nhận xét về tính cách của anh.
Trả lời:
- Công việc và hoàn cảnh sống của anh thanh niên:
Công việc của anh là làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu, một công việc đòi hỏi độ chính xác cao.
Hoàn cảnh sống của anh rất khắc nghiệt, sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét. Ở đó, anh đối mặt với môi trường hoang sơ, chỉ có cây cỏ và mây mùa lạnh lẽo suốt bốn mùa.
→ Anh sống trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, và công việc của anh đầy những thách thức.
- Những phẩm chất tốt của anh thanh niên:
+ Anh thanh niên có trách nhiệm, đam mê lao động và luôn hoàn thành nhiệm vụ được giao
+ Sống một mình giữa đỉnh núi cao, không ai theo dõi hay quản lý, nhưng anh vẫn luôn hoàn thành công việc đúng giờ theo quy định
+ Anh tin rằng “khi ta làm việc, ta và công việc là một, vì sao lại gọi là một mình được”.
+ Anh yêu công việc của mình, coi đó như cuộc sống vì “Công việc làm ta gặp nhiều gian khó, nếu mất nó, ta sẽ buồn đến chết”
+ Anh luôn nói về công việc của mình với tình yêu và hào hứng.
+ Anh có tấm lòng rộng lượng, biết lắng nghe và quan tâm đến những người xung quanh
+ Vì sống một mình giữa đỉnh núi cao, anh luôn mong muốn có người đến thăm, nói chuyện, luôn cảm thấy “thèm người”. Anh tiếp đón những người khách đến thăm nhà mình với tấm lòng nhiệt thành, sự cởi mở và ấm áp. Anh tặng bác lái xe củ tam thất anh vừa đào được vì anh thấy bác lái xe nói bác gái đang ốm.
+ Anh là người luôn sắp xếp công việc, cuộc sống một cách khoa học và hợp lý.
+ Dù sống một mình nhưng anh vẫn sắp xếp mọi thứ gọn gàng và giữ những thói quen tốt - trồng hoa, nuôi gà, uống nước chè mỗi ngày,...
+ Anh rất đam mê đọc sách
+ Anh còn hiện lên vẻ đẹp của người sống khiêm tốn, chân thật.
+ Với anh, công việc chỉ là công việc bình thường như biết bao công việc khác. Khi ông họa sĩ muốn vẽ anh, anh từ chối vì còn có nhiều người đáng để ngợi ca, để vẽ hơn mình
Câu 4. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Chân dung nhân vật anh thanh niên được nhận biết qua cảm nhận và suy nghĩ của những nhân vật khác. Cách xây dựng nhân vật như vậy giúp tạo ra hình ảnh sâu sắc và đa chiều, làm cho độc giả cảm thấy gần gũi và hiểu biết hơn về anh.
Trả lời:
- Chân dung nhân vật anh thanh niên được nhận biết qua cảm nhận của những nhân vật người họa sĩ già, cô kỹ sư.
- Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng: Khen ngợi những người lao động, hy sinh thầm lặng để dành sức mình cho quê hương, đất nước. Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp tâm hồn trong từng con người.
Câu 5. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tìm một số chi tiết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông họa sĩ về con người và nghệ thuật. Dựa vào đó, em hãy nhận xét về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm.
Trả lời:
- Nhân vật ông họa sĩ có những suy nghĩ rất tốt về nghệ thuật và con người: Ông là một nghệ sĩ đích thực luôn khao khát nghệ thuật, mong muốn sáng tác. Luôn tìm kiếm vẻ đẹp trong cuộc sống để thể hiện qua nghệ thuật. Là người luôn lo lắng phải vẽ được điều mình yêu thích suốt cuộc đời. Là người nghệ sĩ có kinh nghiệm và tinh tế trong quan sát: (phòng, vườn hoa và bức chân dung của anh thanh niên đều được mô tả qua con mắt của người họa sĩ).
- Vai trò của nhân vật này: Nhân vật ông họa sĩ cùng với những nhân vật phụ khác đã giúp làm nổi bật “bức chân dung” của anh thanh niên, làm cho chân dung nhân vật chính thêm phần rực rỡ và tạo ra chiều sâu tư duy cũng như tạo ra một cái nhìn trung lập hơn khi tác giả mô tả nhân vật anh thanh niên.
Câu 6. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong tác phẩm, những hình ảnh về thiên nhiên tại Sa Pa rất đẹp mắt và đã tạo ra một bầu không khí thơ mộng. Em đã ấn tượng nhất với đoạn văn miêu tả vẻ đẹp của Sa Pa và cảm nhận rằng nó thật sự tinh tế và sâu lắng, thể hiện lòng yêu thiên nhiên và cuộc sống của tác giả.
Trả lời:
Trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa, những bức tranh về thiên nhiên tại Sa Pa thật tuyệt đẹp, tạo nên một không gian thơ mộng. Tác giả Nguyễn Thành Long đã chọn cách diễn đạt nhẹ nhàng, sâu lắng như chính tâm hồn của ông. Anh đã tả vẻ đẹp của Sa Pa một cách trầm lắng nhưng cũng rất sống động và tinh tế. Bằng cách này, tác phẩm gợi lên sự yêu văn, yêu thiên nhiên và yêu cuộc sống của tác giả, tạo ra một tác phẩm đầy tinh thần nghệ sĩ.
Câu 7. (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tác phẩm đã đem lại cho em những suy nghĩ gì, bài học gì?
Trả lời:
Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa như một lời ca ngợi cho những người lao động thầm lặng, góp phần cho đất nước. Tác giả đã gợi cho em cảm nhận về cách sống và làm việc tận tụy cho cộng đồng. Qua việc khen ngợi những người lao động thầm lặng, tác giả khẳng định rằng trong sự yên bình của Sa Pa, vẫn có những người lao động cống hiến cho đất nước, gợi lên vấn đề về ý nghĩa của lao động chân chính. Tác phẩm không chỉ mô tả vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời mà còn làm nổi bật cuộc sống của những người lao động, họ hy sinh sức lực và trí tuệ cho đất nước. Họ là biểu tượng cho cuộc sống mới, mỗi người với công việc riêng, đều tận tụy, hết mình vì đất nước. Em cảm ơn và học hỏi từ những người này để đền đáp công ơn họ đã hi sinh và học tập theo tấm gương của họ.
* Kết nối với đọc:
Bài tập (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Hãy tưởng tượng mình là nhân vật ông hoạ sĩ, và ghi lại cảm nghĩ của bạn sau cuộc gặp bất ngờ với anh thanh niên trên đỉnh núi Yên Sơn trong một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu).
Đoạn văn tham khảo
Tôi là một họa sĩ đã có tuổi, công việc của tôi đòi hỏi phải đi nhiều nơi để tìm cảm hứng. Nhưng cuộc gặp đặc biệt hôm đó ở Sa Pa với anh thanh niên trẻ tuổi làm công việc khí tượng, là một trải nghiệm đáng nhớ đối với tôi. Anh ta được coi là người cô độc nhất trên thế giới và có khao khát gặp gỡ. Tôi đã bị ấn tượng mạnh khi nhìn thấy anh. Sau khi tặng hoa cho cô gái trẻ, tôi nghe anh kể về công việc của mình với sự nhiệt tình. Đó là một công việc vất vả nhưng ý nghĩa, phục vụ cho mọi người và cho cuộc chiến. Cuộc trò chuyện ngắn của chúng tôi kết thúc trong tiếc nuối khi tôi và cô kĩ sư trẻ phải rời khỏi. Trước khi quay lại xe, tôi hứa với anh rằng tôi sẽ quay lại - quay lại để hoàn thành tác phẩm nghệ thuật mà tôi đang ấp ủ.
