Buzz
Soạn bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) ngắn nhất năm 2021
A. Chuẩn bị cho bài Số phận con người (M. Sô-lô-khốp) (ngắn nhất)
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Bối cảnh và tâm trạng của An - đrây Xô - cô - lốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Va - ni - a.
- Tình hình:
+ Gánh chịu hàng nghìn nỗi đau: “Tôi đã bước chân lên đất người... cuối cùng của mình”.
+ Không gia đình, không nhà cửa, không hi vọng, không con đường trở về quê hương.
+ Trở thành kẻ lang thang, ăn mày, rượu say che lấp nỗi đau quá khứ.
⇒ Chiến tranh đã cướp đi mọi thứ quý giá nhất: quê hương, gia đình, tình yêu, hy vọng.
- Tâm trạng:
+ Tan vỡ, mất hồn, chìm vào biển đau thương, im lặng chịu đựng, cô đơn.
+ Anh tìm sự an ủi trong ly rượu.
+ Nước mắt tuôn trào: nỗi đau không thể diễn tả bằng lời.
⇒ Anh đã lạc vào cuộc sống không ý nghĩa
⇒ Bi kịch của con người trong thời chiến.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Hành động nhận Va – ni- a làm con nuôi đã thay đổi hoàn toàn cuộc sống của cả hai cha con :
+ Bé Va – ni - a được sự chăm sóc, ấm áp từ gia đình mới
+ An đrây tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống, tìm được tình yêu để xóa bỏ vết thương chiến tranh.
- Tâm hồn thuần khiết của bé Va - ni - a:
+Dù mặt mũi bẩn đẫm, quần áo lốm đốm nhưng ánh mắt vẫn rạng ngời.
+Khi Xô cô lốp gọi, lên xe lạnh lùng, đợi sẵn sàng trả lời.
+Trên xe: im lặng, suy nghĩ, liếc nhìn Xô cô lốp lúc nào cũng …
+Trả lời câu hỏi một cách chân thành.
+Thể hiện tình cảm mạnh mẽ, ước ao, hy vọng khi được chấp nhận.
⇒ Hạnh phúc, bất ngờ và vui sướng.
-Tấm lòng nhân từ của Xô cô lốp:
+ Khi gặp Va -ni - a: cảm thấy quý trọng và nhớ mãi.
+ Đối diện với hoàn cảnh đáng thương và tâm hồn hồn nhiên của Va ni a ⇒ chấp nhận làm con ⇒ quyết định đột ngột, từ tận đáy lòng.
+ Nghe thấy tiếng thở dài của bé: dùng những hình ảnh nhỏ bé, đáng thương để so sánh với Va - ni - a tội nghiệp.
+ Chăm sóc Va- ni- a như con ruột.
+ Dù phải chịu đựng nhiều khổ đau vì sợ Va – ni - a phải gánh vác.
⇒ Tràn đầy tình yêu thương, lòng nhân ái, trách nhiệm sâu sắc.
- Quan điểm về nhân vật đồng điệu với quan điểm của tác giả:
⇒ Quan điểm truyền đạt tình thương, mong muốn hướng tới cuộc sống an lành, tinh thần trong trẻo của tuổi thơ, đầy nhân văn.
Câu 3 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Cuộc sống cô đơn, đầy đau khổ với những khó khăn chồng chất của An - đrây Xô - cô - lôp được mô tả cực kỳ sống động, chân thực:
- Khó khăn trong việc chăm sóc bé Va - ni- a.
- Rủi ro trong công việc: ô tô của anh đụng phải con bò nên bị mất bằng lái, mất việc, phải lênh đênh kiếm sống.
- Sức khỏe anh cũng suy giảm dần “trái tim tôi đã mòn mỏi, đã hao hụt vì nỗi đau”.
- Nỗi ám ảnh không dứt: hầu hết mỗi đêm thức giấc “đều ướt đẫm nước mắt”.
⇒ Anh đã và đang phải chịu đựng những đau khổ không thể bù đắp, thời gian không thể làm lành vết thương trong lòng.
* Sức mạnh vượt qua khó khăn:
- Nhờ vào lòng nhân từ, lòng yêu thương trẻ thơ.
- Tinh thần kiên cường và lòng dũng cảm.
⇒ Đặc trưng cho số phận và phẩm chất tinh thần của dân tộc Nga.
Câu 4 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Thái độ của người kể chuyện: lòng tin vào một tương lai tươi sáng qua hình ảnh của bé Va - ni- a: “Họ Nga ấy,… sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn...”.
* Ý nghĩa câu chuyện bên lề ở cuối tác phẩm: là lời tạm biệt đầy cảm xúc của tác giả với độc giả: “Hai con người bất hạnh, hai hạt cát đã bị sức mạnh tàn phá của cuộc chiến tranh đẩy chúng đến những nơi xa lạ... nếu quê hương gọi”.
⇒ Phản ánh ý nghĩa triết học của tác phẩm:
+ Tác giả tỏ lòng ngưỡng mộ và tin tưởng vào tính cách kiên cường của dân tộc Nga.
+ Gợi nhắc và kêu gọi sự quan tâm của cộng đồng đối với nhân phẩm con người và lên án chiến tranh không nhân đạo.
+ Gợi nhắc, kêu gọi sự quan tâm và trách nhiệm của toàn xã hội đối với từng số phận cá nhân bất hạnh.
Câu 5 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Trong đoạn trích này, Sô - lô - khốp thể hiện về số phận con người:
- Với Sô - lô - khốp, trong cuộc đời, con người có thể trải qua nhiều bi kịch, đau khổ, mất mát.
- Tác phẩm tập trung khám phá về nỗi khổ của con người sau chiến tranh.
- Tuy nhiên, nhà văn vẫn giữ niềm tin vào số phận con người, vào tinh thần kiên cường của dân tộc Nga cũng như vào tình yêu cuộc sống.
Luyện tập
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
- Truyện ngắn Số phận con người là tác phẩm đầu tiên trong văn học Xô viết sau chiến tranh đã dũng cảm nhìn thẳng vào sự thật đau đớn của chiến tranh.
- Nhân vật trong tác phẩm là những con người bình thường, thậm chí là những người nhỏ bé với mọi mối quan hệ phức tạp, đa dạng, thể hiện số phận của con người trong chiến tranh.
- Truyện cũng kết thúc bằng một phần trữ tình ngoại đề, thể hiện sự cảm thông, lòng tin và sự ngưỡng mộ của tác giả đối với tính cách kiên cường và nhân từ của người Nga.
⇒ Qua tác phẩm, nhà văn đã lên án mạnh mẽ chiến tranh phát xít, đồng thời khẳng định phẩm chất và tâm hồn nhân hậu của dân tộc Nga, bản lĩnh của họ.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Tưởng tượng và viết về cuộc sống tương lai của hai cha con An - đrây Xô - cô – lôp:
Ví dụ: Hai cha con tìm được hạnh phúc trong một ngôi làng nhỏ. Họ cùng cộng đồng xây dựng cuộc sống mới, Xô - cô - lôp có việc làm ổn định, anh không uống rượu nữa, bé Va - ni - a đi học cùng bạn bè... Cuộc sống tràn đầy hạnh phúc và niềm vui. Những vết thương trong quá khứ dần lành lại và nằm yên trong ký ức của họ.
B. Tác giả
- Tên: Sô-lô-khốp (1905-1984)
- Quê hương:
Thị trấn Vi-ô-sen-xcai-a, thuộc tỉnh Rô-xtop trên vùng thảo nguyên sông Đông.
- Sự nghiệp văn học và hoạt động kháng chiến
+ Tham gia hoạt động cách mạng từ sớm (làm thư kí ủy ban trấn, nhân viên thu mua lương thực, tiễu phỉ,…)
+ Cuối năm 1922, ông đến Mát-xco-va, làm nhiều công việc khác nhau như đập đá, khuân vác, kế toán… để kiếm sống.
+ Năm 1926, ở tuổi 21, ông đã xuất bản hai tập truyện ngắn.
+ Năm 1925, sau khi trở về quê nhà, ông viết cuốn tiểu thuyết quan trọng nhất trong cuộc đời mình.
+ Ông gia nhập Đảng cộng sản Liên Xô từ năm 1932.
+ Năm 1939, ông được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Liên Xô. Trong thời kỳ chiến tranh vĩ đại chống phát xít Đức xâm lược, ông theo dõi quân đội đỏ trên nhiều mặt trận với tư cách là phóng viên báo Sự thật.
- Phong cách nghệ thuật: Nổi bật với việc thể hiện sự thật. Ông không tránh né những sự thật khắc nghiệt khi miêu tả những diễn biến lớn trong xã hội, những cảnh đời, những hình ảnh về số phận đau thương. Trong sáng tác, ông kết hợp một cách tài tình giữa yếu tố nghệ thuật và tâm lý nhân vật.
- Các tác phẩm chính: “Truyện sông Đông” (tập truyện), “Thảo nguyên xanh” (tập truyện), “Sông Đông êm đềm” (tiểu thuyết),…
C. Tác phẩm
- Nguyên bản và bối cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Số phận con người” ra đời vào năm 1957, mở ra một chương mới quan trọng trong văn học Nga. Với phạm vi tư duy lớn, một số người coi tác phẩm như một loại tiểu anh hùng ca.
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức diễn đạt: Tự thuật
- Tóm tắt
Chiến tranh kết thúc, Xô-cô-lốp được giải ngũ, nhưng anh không quay về quê hương ở Vô-rô-ne-giơ. Một đồng đội bị thương mời anh về nhà chơi, nhưng Xô-cô-lốp nhớ và tìm đến U-riu-pin-xcơ. Anh trở thành lái xe chở hàng hóa và lúa mì. Mỗi khi trở về thành phố, anh uống rượu đắng và gặp bé Va-ni-a, một đứa trẻ đầy tương tư sau trận chiến. Xô-cô-lốp quyết định nhận nó làm con nuôi và mang về nhà với tình yêu thương. Đêm đầu tiên yên bình sau chiến tranh, Xô-cô-lốp được ngủ sâu. Bé Va-ni-a cũng an bài bên bố nuôi như một con chim nhỏ. Họ cùng nhau bước vào cuộc sống mới ở Ka-sa-rư, nhưng rủi ro khiến Xô-cô-lốp mất việc lái xe. Anh đưa bé Va-ni-a đi kiếm sống, và lúc xa nhà, bé vẫn nhớ nhìn lại với bàn tay bé nhỏ vẫy chào, làm tim tác giả đau thắt.
- Bố cục:
+ Phần 1 (từ đầu đến “chú bé đang nghịch cát đấy”): Giới thiệu về nhân vật
+ Phần 2 (tiếp đó đến “chợt lóe lên như thế”): Niềm hạnh phúc của bé Va-ni-a
+ Phần 3 (còn lại): Số phận đau thương của Sô-cô-lốp và lòng tin vào sức mạnh của con người Nga
- Tiểu thuyết: Phần một
- Ý nghĩa nội dung: 'Định mệnh con người' chứa đựng một sự hiểu biết sâu sắc về triết học và văn học: sức mạnh của tinh thần, lòng yêu thương có thể cứu rỗi con người và nhờ đó, con người có thể vượt qua những hậu quả tàn phá, phá hủy của chiến tranh, xây dựng một cuộc sống tự do, hạnh phúc.
- Ý nghĩa nghệ thuật:
+ Cách kể chuyện đơn giản nhưng chứa đựng sức mạnh trừu tượng và sâu sắc.
+ Nhân vật được xây dựng và mô tả đặc biệt, sống động.
