Với bài viết Sự biến đổi của từ vựng trang 55, 56, 57 sách Ngữ văn lớp 9 sẽ giúp học sinh hiểu và trả lời câu hỏi liên quan, từ đó dễ dàng soạn văn 9.
Soạn bài Sự biến đổi của từ ngữ
I. Sự biến hóa và tiến triển nghĩa của từ ngữ
Từ “kinh tế” trong câu “Bủa tay ôm chặt kinh tế” được rút ngắn từ kinh bang tế thế, liên quan đến việc quản lý và phát triển đất nước.
- Nghĩa của từ “kinh tế” ngày nay thường chỉ đến một phạm vi hẹp hơn: các hoạt động về sản xuất, trao đổi, phân phối, và sử dụng hàng hoá, tài sản vật chất trong xã hội.
→ Nghĩa của từ không cố định, có thể biến đổi và phát triển theo thời gian; có thể mất đi một số nghĩa, hoặc được bổ sung thêm vào những ý nghĩa mới.
2. Từ “mùa xuân”
+ Nghĩa ban đầu: thời điểm mùa chuyển từ đông sang hạ, thời tiết ấm dần, thường được coi là khởi đầu của năm mới
+ Nghĩa bóng: chỉ thời kỳ trẻ trung, tuổi trẻ
Từ “bàn tay”
+ Nghĩa ban đầu: phần trên của cánh tay từ vai đến ngón tay, được dùng để cầm và nắm
+ Nghĩa bóng: tài năng, chuyên môn tốt về một lĩnh vực cụ thể
→ Sự thay đổi nghĩa của từ thông qua các phương tiện như ẩn dụ và hoán dụ.
II. Bài tập
Câu 1 (trang 56 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
a, Từ “chân” với nghĩa gốc, chỉ một phần của cơ thể con người
b, Nghĩa chuyển dựa trên phương thức hoán dụ
c, Nghĩa chuyển dựa trên phương thức ẩn dụ
d, Nghĩa chuyển dựa trên phương thức ẩn dụ
Câu 2 (trang 56 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
Các từ như a-ti-sô, hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua… trong ngữ cảnh trà được sử dụng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
Bài 3 (trang 57 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
Trong những từ như đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng… từ 'đồng hồ' được áp dụng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ, chỉ công cụ đo có hình thức tương tự như đồng hồ.
Bài 4 (trang 57 sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
a, Hội chứng
- Nghĩa gốc: một tập hợp các triệu chứng xuất hiện đồng thời của một căn bệnh
- Nghĩa chuyển: một tập hợp các hiện tượng, sự kiện biểu thị một trạng thái, một vấn đề xã hội xuất hiện ở nhiều nơi khác nhau.
b, Ngân hàng
- Nghĩa gốc: tổ chức hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh, quản lý các giao dịch tài chính
- Nghĩa chuyển: Nơi lưu trữ, tập hợp các tài sản để sử dụng hoặc thông tin liên quan đến một lĩnh vực, tổ chức
Sốt: tăng nhiệt độ cơ thể vượt quá mức bình thường do bị bệnh
- Nghĩa chuyển: Trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu, dẫn đến tình trạng hàng hóa khan hiếm và giá tăng mạnh
Từ Vua
- Nghĩa gốc: Người đứng đầu nhà nước, đứng đầu toàn dân để cai trị trong thời phong kiến
- Nghĩa chuyển: người được xem là tốt nhất trong một lĩnh vực cụ thể như sản xuất kinh doanh, nghệ thuật, thể thao
Bài 5 (trang 57 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Từ “mặt trời” trong câu thứ hai của bài thơ được dùng để ám chỉ theo phép ẩn dụ.
- Ở trường hợp này, đây là phong cách tu từ thể hiện tính sáng tạo độc đáo của tác giả, không phải là việc chuyển đổi nghĩa gốc thành nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
- Ở trường hợp này, đây là việc tạm thời chuyển nghĩa, chỉ mang giá trị trong bối cảnh cụ thể của bài thơ