Soạn bài Tây Tiến - Chân trời sáng tạo 10 Trang 8 sách Chân trời sáng tạo tập 2

Mytour đưa ra tài liệu Soạn văn 10: Tây Tiến để giúp học sinh chuẩn bị bài một cách nhanh chóng.

Học sinh lớp 10 có thể tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.

Soạn bài Tây Tiến - Mẫu 1

(1) Khai mạc

Giới thiệu về nhà thơ Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến.

(2) Phần chính

a. Nỗi nhớ của Quang Dũng về vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc và sự anh hùng của Tây Tiến

- “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi”: Sông Mã là dòng sông quen thuộc chảy qua núi rừng Tây Bắc. Bắt đầu bài thơ, Quang Dũng nhắc đến sông này để thể hiện nỗi nhớ của mình trải dài theo dòng sông Mã. Kết hợp với cụm từ “Tây Tiến” và âm nhạc của từ “ơi” tạo nên một tâm trạng trìu mến.

- “Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”: Thể hiện nỗi nhớ đến cảm giác trống trải, hụt hẫng.

- Các địa danh “Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông”: Gợi lên những ký ức về những cuộc hành trình xa xôi, để lại nhiều dấu ấn về sự hoang sơ, cô đơn.

- “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm: Các dốc đứng vững giữa bầu trời rộng lớn, đầy nguy hiểm, nhưng vẫn phải vượt qua bằng nỗ lực của mình.

- “Heo hút cồn mây súng ngửi trời”: Mũi súng trên vai lính trở thành biểu tượng của sự cao vút, hoang dã, kì lạ và đẹp đẽ của tâm hồn lính chiến.

- Hình ảnh đoàn quân đi qua mưa: “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” đầy mãnh liệt và thơ mộng.

- “Chiều chiều oai linh thác gầm thét/Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”: Tiếng thác nước oai linh hòa quyện với tiếng hú man dại, rùng rợn của thú rừng, khắc sâu âm điệu của núi rừng.

- “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói/Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”: Lính quân nghĩ về những bữa cơm sương khói ấm, vài hương thơm của nếp mới, và tình thân quân dân, xua tan mệt mỏi sau những hành quân gian khổ.

b. Đêm vui liên hoan văn nghệ và hình ảnh sông nước miền Tây Bắc trong mơ

* Đêm vui liên hoan văn nghệ:

- Ngọn đuốc rừng chiếu sáng đêm liên hoan văn nghệ truyền thống đã biến thành “hội đuốc hoa”, làm cho cảnh tượng, mặc dù thiếu thốn, nhưng lung linh rực rỡ với những ước mơ và hạnh phúc.

- Hai chữ “kìa em” thể hiện sự ngạc nhiên, kinh ngạc của người lính. Những cô gái Tây Bắc trong trang phục truyền thống đang biểu diễn múa đẹp.

- Tiếng khèn mang tinh thần của núi rừng càng trở nên hấp dẫn. Tâm hồn của các chiến sĩ trở nên mơ mộng, lãng mạn.

* Bức tranh sông nước miền Tây Bắc mơ màng:

- Thiên nhiên miền Tây Bắc đẹp đẽ và thơ mộng: Khung cảnh của Châu Mộc trong một buổi chiều, khi sương phủ trên dòng nước uốn lượn, hoang sơ và huyền bí.

- “Cánh hoa đong đưa” không chỉ là hiện thực mềm mại: những đóa hoa nhẹ nhàng lay động trên dòng nước lũ tạo nên vẻ đẹp dịu dàng của làng quê; đồng thời cũng là biểu tượng ẩn dụ, lôi cuốn bằng vẻ đẹp của phụ nữ miền núi Tây Bắc.

c. Hình ảnh dung nhan của người lính Tây Tiến vẫn đậm chất hào hoa, kiêu sa, nhưng vẫn không thiếu đi sự hy sinh và mất mát.

- Thể hiện chân thực về quân đội Tây Tiến:

• “Binh đoàn Tây Tiến, mái tóc không còn”: bom đạn đã làm cho mái tóc của lính trở nên rối bời, nhưng cũng có thể do lính tự cắt để tiện lợi hơn.
• “Quân xanh màu lá, dữ oai hùng”: màu xanh của áo giáp hòa quyện với màu xanh của cỏ cây, nhưng đồng thời cũng thể hiện nỗi lo sợ trên khuôn mặt xanh xao của lính trong rừng già.

=> Cuộc chiến đầy khó khăn, gian khổ của người lính Tây Tiến. Mạnh mẽ đúng là như vậy, nhưng cũng có lúc họ như những người lính mộng mơ.

• “Ánh mắt đầy quyết tâm gửi đi ước mơ vượt biên giới”: Ánh mắt đang trải qua biên giới với sự tức giận và quyết tâm sâu sắc.
• “Đêm Hà Nội hòa mình trong mơ ước dịu dàng”: nhớ về những cô gái Hà Nội với vẻ đẹp duyên dáng và tinh tế.

- Sự hy sinh và mất mát của người lính:

• “Biên cương trải rải mồ cả nơi xa xôi”: đó không chỉ là một cái chết, mà là hàng loạt cái chết.
• “Áo lính thay cho lá cờ anh về với đất mẹ”: hình ảnh của chiếc áo lính thay thế cho lá cờ, “về với đất mẹ” là cách diễn đạt sâu sắc về sự hy sinh của người lính.
• Và hình ảnh cuối cùng “sông Mã vang lên tiếng hát của những người dũng cảm” là sự tôn trọng và tri ân cuối cùng dành cho họ.

d. Tóm lược những ngày chiến đấu ở Tây Tiến và những kỷ niệm không thể phai mờ

- “Người lính Tây Tiến, không hẹn mà đi/Trên con đường vươn cao, sâu đậm tình yêu quê hương”: sự ra đi mà không lời hẹn trước, sẵn sàng hy sinh cho tổ quốc.

- “Ai dấn thân lên Tây Tiến trong mùa xuân ấy/Hồn về Sầm Nứa không trở lại”: Gợi nhớ về những kỷ niệm của đội quân Tây Tiến không thể phai nhạt.

(3) Tóm tắt và kết luận

Xác nhận về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ về Tây Tiến.

Soạn bài về Tây Tiến - Mẫu 2

2.1 Trước khi đọc

Bạn đã biết gì về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn với mọi người.

Gợi ý:

• Tây Bắc là một vùng đất núi non hùng vĩ, hiểm trở.
• Những người lính tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp: dũng cảm, lạc quan…

2.2 Đọc văn bản

Câu 1. Từ ngữ “chơi vơi” giúp bạn hiểu như thế nào về sự nhớ nhà của nhà thơ?

Nỗi nhớ không nguôi, kéo dài suốt.

Câu 2. Đoạn thơ này giúp bạn tưởng tượng như thế nào về vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng?

Hình ảnh của thiên nhiên núi rừng: gắt gao, hùng vĩ

Câu 3. Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh của người lính được mô tả trong đoạn thơ? Tác giả đã thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến qua đó?

Hình ảnh của người lính: mạnh mẽ, can đảm nhưng cũng đầy tình cảm, lãng mạn.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Phân tích cấu trúc và ý nghĩa chính của từng phần trong bài thơ. Dựa vào đó, chỉ ra dòng chảy cảm xúc của bài thơ.

- Cấu trúc:

• Phần 1. 14 câu đầu: kỷ niệm của Quang Dũng về vẻ đẹp mênh mông của núi rừng Tây Bắc và sự dũng mãnh của người lính Tây Tiến.
• Phần 2. 8 câu tiếp theo: một đêm văn nghệ sôi động và hình ảnh mơ hồ về sông nước miền Tây Bắc.
• Phần 3. 8 câu tiếp theo: miêu tả về những người lính Tây Tiến gan dạ nhưng cũng đầy lãng mạn, sự hy sinh không hối tiếc.
• Phần 4. Phần còn lại: tổng kết lại những ngày Tây Tiến, những kỷ niệm không thể phai nhạt.

- Dòng chảy cảm xúc: Hồi tưởng về quá khứ với binh đoàn Tây Tiến, sau đó trở lại hiện tại.

Câu 2. Liệt kê các dòng thơ trực tiếp thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả và đánh giá tác dụng của chúng. Xác định chủ đề trữ tình và nguồn cảm hứng chính của bài thơ.

- Các dòng thơ:

• Nhớ về núi rừng, niềm nhớ không dứt
• Ôi Tây Tiến, hơi cơm bốc lên từng cơn khói
• Thương nhớ hình bóng người trên con đường đơn côi

- Chủ đề trữ tình: Người lính Tây Tiến.

- Nguồn cảm hứng chính: Cảm xúc mạnh mẽ, lãng mạn.

Câu 3. Phân tích cảnh vật tự nhiên và hình ảnh của đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Đặc điểm nổi bật trong việc sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần và nhịp của đoạn thơ được chỉ ra.

- Thiên nhiên mạnh mẽ của Tây Bắc:

• Địa hình hiểm trở: “Đèo dốc vươn lên dài, u ám/Heo hút sương mù phủ trời cao/Núi cao vòm vèo ngàn ngang nghiêng”.
• Thiên nhiên hoang dã, đầy nguy hiểm: Chiều chiều dòng thác gầm thét/Đêm về sông Hòa Bình chó gặm xương.
• Thiên nhiên đẹp mơ mộng: Sông Mã nước chảy êm, thôn quê hòa mình trong bóng chiều.

- Hình ảnh của đoàn quân Tây Tiến kết hợp với những cung đường đi qua đầy ấn tượng:

• Con đường gian nan, khó khăn nhưng lính bộ vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, yêu cuộc sống: Sài Khao mây che đoàn quân mệt mỏi, Đồng bằng nước sâu đến chân súng
• Quân nhân nghỉ chân tại làng sau những đêm dài chinh chiến, hơi thở của núi rừng và tình thương của người dân đã làm tan biến mệt mỏi: “Nhớ ôi đoàn quân Tây Tiến, cơm nấu lên khói/Nhìn sương mai nơi Mộc Châu, mùi hương của những cánh đồng lúa”.

Câu 4. Đánh giá vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Sự khác biệt về vẻ đẹp của người lính so với đoạn 2 là gì?

Hình ảnh thật sự của binh đoàn Tây Tiến:

• “Tây Tiến đoàn binh không tóc”: hóa chất từ bom đạn của kẻ địch đã làm mái tóc của lính không còn đẹp như trước, nhưng cũng có thể là do lính tự cắt tóc để thuận tiện cho sinh hoạt.
• “Quân xanh như lá dữ oai”: màu xanh của lớp áo ngụy trang hòa quyện với màu xanh của cây cỏ, nhưng đồng thời cũng là biểu tượng cho gương mặt xanh xao của lính khi bị sốt rét trong rừng.

=> Sự khó khăn, gian truân của người lính Tây Tiến trong môi trường chiến tranh. - Họ mạnh mẽ, nhưng cũng đôi khi tràn đầy tâm hồn mơ mộng

• “Ánh mắt gửi mộng vượt biên giới”: đôi mắt đang theo dõi kẻ thù với lòng căm phẫn và quyết tâm
• “Đêm nghĩ về Hà Nội hình bóng thơm”: nhớ về những cô gái Hà Nội xinh đẹp, thanh lịch.

- Sự hy sinh và mất mát của người lính:

• “Rải rác trên biên cương xa xôi”: không chỉ là cái chết, mà là hàng loạt cái chết.
• “Áo bào thay cho dấu vết trên đất”: hình ảnh của chiếc áo lính, “về đất” gợi lên sự hy sinh của người lính.
• “Sông Mã vang lên tiếng độc hành”: sự tôn kính và tiễn biệt các anh lính.

=> Sự khác biệt: Hình ảnh người lính trong phần 2 hiện lên trong buổi tiệc văn nghệ, vui vẻ, hồn nhiên. Trái lại, trong phần 3, họ xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày, đầy gian khổ và hy sinh.

Câu 5. Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm về điều gì?

a. Hình ảnh của quân đội và dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến chống Pháp?

b. Ý nghĩa và vai trò của kí ức và những kỉ niệm trong cuộc sống tinh thần của con người cũng như trong việc sáng tác thơ?

Gợi ý:

a. Hình ảnh của anh hùng và nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống Pháp: Chịu đựng nhiều khó khăn, mất mát nhưng vẫn kiên cường, không khuất phục.

b. Các kí ức, kỉ niệm đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của mỗi người, là nguồn cảm hứng cho việc viết thơ.

Soạn bài Tây Tiến - Mẫu 3

3.1 Về Tác Giả

- Quang Dũng (1921 - 1988), tên thật là Bùi Đình Diệm.

- Sinh ra tại làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội).

- Hoàn thành học vấn Trung học tại Hà Nội. Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia vào quân đội. Từ năm 1954, ông là biên tập viên cho Nhà xuất bản Văn học.

- Quang Dũng được biết đến là một nghệ sĩ đa tài: viết văn, sáng tác thơ, soạn nhạc…

- Ông được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật vào năm 2000.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Mây trên đỉnh đầu (thơ, 1986), Tuyển tập thơ văn của Quang Dũng (1988)...

3.2 Tác Phẩm

1. Bối Cảnh Sáng Tác

- Tây Tiến là tên của một trung đoàn quân được thành lập vào năm 1947:

• Nhiệm vụ: phối hợp cùng quân đội Lào, bảo vệ biên giới Việt-Lào và đánh tiêu diệt lực lượng quân đội Pháp ở Thượng Lào và miền Tây Bắc Bộ của Việt Nam.
• Hoạt động trên diện rộng: Hòa Bình, Sơn La, miền Tây Thanh Hóa và Sầm Nứa (Lào).
• Xuất thân: chủ yếu là người Hà Nội, trong số đó có nhiều học sinh, sinh viên.

- Vào cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị mới. Nhớ về đơn vị cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ)

- Bài thơ ban đầu có tựa đề là “Nhớ Tây Tiến”. Đến năm 1957, sau khi được in lại, từ “nhớ” được loại bỏ, lấy tên là “Tây Tiến” và được in trong tập “Mây trên đỉnh đầu”

2. Cấu Trúc

Gồm 4 phần:

• Phần 1. 14 dòng đầu: kỷ niệm của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc hùng vĩ và đội quân Tây Tiến anh hùng.
• Phần 2. 8 dòng tiếp theo: đêm vui liên hoan văn nghệ và bức tranh sông nước miền Tây Bắc mơ hồ.
• Phần 3. 8 dòng tiếp theo: hình ảnh người lính Tây Tiến hào hùng nhưng vẫn mang nét lãng mạn, hào hoa, cùng sự hy sinh đầy bi thương.
• Phần 4. Các dòng còn lại: tóm tắt những ngày tháng ở Tây Tiến, những kỉ niệm khó phai.

3. Dạng Thơ

Bài thơ Tây Tiến được viết theo dạng thơ bảy chữ.

4. Ý Nghĩa Tiêu Đề

- “Tây Tiến” là tên của một trung đoàn quân đội thành lập từ năm 1947, nhiệm vụ chính là hỗ trợ quân đội Lào, bảo vệ biên giới giữa Việt Nam và Lào và tham gia vào các trận chiến với quân Pháp ở Thượng Lào và miền Tây Bắc Bộ Việt Nam. Quang Dũng, khi chuyển đơn vị mới, đã lưu lại kỷ niệm về đơn vị cũ bằng cách viết bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ).

- Ban đầu nhà thơ đặt tên cho nhan đề của mình là “Nhớ Tây Tiến”, sau đó nhà thơ đổi thành “Tây Tiến”, in trong tập Mây đầu ô (1986). Việc thay đổi tên bài thơ là một cách sáng tạo của nhà thơ. “Nhớ Tây Tiến” tập trung vào cảm xúc nhớ, nhưng không làm nổi bật hình ảnh trung tâm của bài thơ. Bỏ chữ “nhớ” giúp nhan đề trở nên súc tích hơn, cũng gợi lên nỗi nhớ. “Tây Tiến” tạo ra âm điệu mạnh mẽ, rõ ràng, khắc sâu hình ảnh miền Tây rộng lớn và đoàn quân Tây Tiến hùng mạnh.

- Bỏ chữ “nhớ” giúp nhan đề trở nên súc tích hơn. “Tây Tiến” gợi lên nỗi nhớ và tạo ra âm điệu mạnh mẽ, rõ ràng, khắc sâu hình ảnh miền Tây rộng lớn và đoàn quân Tây Tiến hùng mạnh. Nhan đề “Tây Tiến” cũng tạo ra cảm giác như một khúc ca, tương tự như Tiến Quân Ca, Nam Tiến và ở đây là Tây Tiến.

3.3 Đọc - hiểu văn bản

1. Nỗi nhớ của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc hùng vĩ và đoàn quân Tây Tiến anh hùng

- “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi”: Sông Mã là con sông quen thuộc của núi rừng Tây Bắc. Quang Dũng nhắc đến sông này để thể hiện nỗi nhớ dường như đã lan tỏa khắp con sông Mã. Kết hợp với từ “Tây Tiến” và tiếng “ơi” thể hiện lòng trìu mến.

- “Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”: cảm xúc chính của bài thơ, diễn đạt sự nhớ nhung đến cảnh trống vắng, cô đơn.

- Các địa danh “Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông”: gợi nhớ về những cuộc hành quân, để lại nhiều ấn tượng về sự xa xôi và vắng vẻ.

- “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm: Những con dốc hiểm trở đứng giữa bầu trời, thách thức sự mạo hiểm của những người vượt qua.

- “Heo hút cồn mây súng ngửi trời”: Hình ảnh súng trên vai binh sĩ như là một phần của bầu trời, diễn tả sự cao vút và đồng thời tâm hồn đẹp đẽ của người lính.

- Hình ảnh đoàn binh hành quân trong mưa: “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” thật mạnh mẽ và đầy tính thơ mộng.

- “Buổi chiều oai linh thác reo rợi/Đêm đêm Mường Hịch sói hú vang”: âm thanh mạnh mẽ của thác nước hòa quyện với tiếng hú hoang dã, đầy ám ảnh của các loài thú rừng trong rừng sâu.

- “Nhớ mãi Tây Tiến bếp khói bay/Mai Châu mùa lúa thơm bát cơm”: Người lính dừng chân tại làng xóm sau những đêm hành quân vất vả, mùi khói nồng nàn và hương thơm của lúa non cùng với tình đoàn kết đã xua tan mệt mỏi.

2. Đêm vui liên hoan văn nghệ và bức tranh sông nước miền Tây Bắc hư ảo

a. Đêm vui liên hoan văn nghệ:

- Lửa trại lung linh soi sáng buổi tối của đêm văn nghệ đã biến thành một “hội đuốc hoa” rực rỡ, đem lại cho khung cảnh sự phong phú và hạnh phúc đầy ấn tượng.

- Hai từ “kìa em” phản ánh sự bất ngờ và kinh ngạc của người lính. Những cô gái Tây Bắc trong trang phục truyền thống đang nhảy múa điệu dân tộc.

- Tiếng khèn vang lên mang hơi thở của núi rừng, thu hút hồn của các chiến sĩ đầy mơ mộng và lãng mạn.

b. Bức tranh sông nước miền Tây Bắc huyền ảo:

- Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc là một bức tranh đầy mơ mộng: Khung cảnh của Châu Mộc trong bầu không khí chiều tà phủ đầy sương mù trên dòng nước hùng vĩ, đậm chất hoang dã và huyền bí.

- “Hoa đong đưa” không chỉ là hình ảnh thực tế: những bông hoa nhẹ nhàng lay động trên sóng nước, mà còn là biểu tượng tinh tế, gợi lên vẻ đẹp của phụ nữ Tây Bắc.

3. Hình ảnh người lính Tây Tiến hùng mạnh nhưng vẫn lãng mạn, hy sinh mất mát

- Bức tranh sống động về binh đoàn Tây Tiến:

• “Tây Tiến đoàn quân không còn mái tóc”: Đạn bom của kẻ thù đã làm rụng mái tóc của người lính, hoặc có thể họ tự cắt tóc để tiện lợi trong quân ngũ.
• “Quân màu xanh lá dữ dằn như hùm”: Màu xanh của trang phục quân sự lẫn với màu xanh của cây lá, cũng là ánh mắt xanh lạnh của người lính trải qua những cảnh sốt rét nơi rừng rậm.

=> Sự gian khổ, khó khăn của người lính Tây Tiến trong cuộc chiến. - Mạnh mẽ và lãng mạn, đôi khi họ cũng đầy ước mơ

• “Mắt đầy ước mơ vượt biên giới”: Ánh mắt đầy kiên quyết và sự cam go với kẻ thù.
• “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều”: Nỗi nhớ về vẻ đẹp duyên dáng của các cô gái Hà Nội.

- Sự hy sinh và mất mát của các chiến sĩ:

• “Mồ xác ven biên cương xa lạ”: không chỉ là một cái chết, mà là vô số cái chết.
• “Áo lính thay chiếu mặt đất”: hình ảnh của chiếc áo lính, “mặt đất” biểu hiện sự hy sinh của họ.
• “Sông Mã vang lên khúc tiễn biệt”: một biểu hiện sự tôn trọng cuối cùng dành cho họ.

4. Tóm tắt những ngày Tây Tiến và những kỷ niệm không thể nào phai

- “Người lên Tây Tiến không trở về/Con đường về chỉ còn một”: Sự ra đi mà không có lời hẹn trước, sẵn sàng hy sinh cho đất nước.

- “Ai đến Tây Tiến mùa xuân ấy/Không quên Sầm Nứa khi trở về”: Gợi nhớ về những kỷ niệm không thể nào phai mờ của cuộc hành trình Tây Tiến.