Soạn bài Thạch Sanh - Cánh Diều 6 trong sách Ngữ văn lớp 6, trang 19 của tập 1 Cánh Diều

Thạch Sanh là một câu chuyện cổ tích quen thuộc với người Việt. Hôm nay, chúng tôi mang đến tài liệu Soạn văn 6: Thạch Sanh từ bộ sách Cánh Diều, tập 1 để hỗ trợ các bạn học sinh.

Tài liệu này sẽ hữu ích cho các bạn học sinh lớp 6 trong việc học môn Ngữ văn. Hãy tham khảo chi tiết ngay dưới đây.

Soạn bài Thạch Sanh - Mẫu 1

1. Chuẩn bị

- Truyện nói về: Cuộc đời của Thạch Sanh.

- Các sự kiện quan trọng trong câu chuyện:

• Thạch Sanh ra đời trong hoàn cảnh kỳ lạ.
• Gặp gỡ và kết bạn với Lí Thông.
• Thạch Sanh điều tra miếu, tiêu diệt chằn tinh nhưng bị Lí Thông chiếm lợi.
• Thạch Sanh đấu với đại bàng cứu công chúa, nhưng bị Lí Thông gian lận.
• Thạch Sanh giúp vua thủy tề, được thưởng nhưng lại bị hại bởi hồn đại bàng và chằn tinh.
• Âm nhạc của Thạch Sanh chữa khỏi câm của công chúa, giúp anh và Lí Thông bị trừng phạt.
• Thạch Sanh cưới công chúa và đánh bại mười tám nước chư hầu.

- Câu chuyện kể về nhân vật Thạch Sanh; nhân vật chính là Thạch Sanh và Lí Thông. Kết thúc câu chuyện, mẹ con Lí Thông gặp kết cục bi thảm, trong khi Thạch Sanh lấy công chúa làm vợ và trở thành vua.

- Qua diễn biến và kết cục của câu chuyện, tác giả dân gian muốn thể hiện ước mơ về sự thiện sẽ đánh bại sự ác, người lành gặp phúc lành còn kẻ xấu xa sẽ phải trả giá.

- Các chi tiết kỳ ảo và hoang đường:

• Ngọc Hoàng sai thái tử xuống trần gian làm con vợ chồng trở nên nghèo khó.
• Người vợ mang thai mấy năm mà không sinh nở, sau này mới sinh được một cậu con trai.
• Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy dỗ Thạch Sanh về mọi môn võ nghệ.
• Chằn tinh thực hiện nhiều điều kỳ diệu, ăn thịt người và khi chết biến thành một bộ cung vàng.
• Hồn đại bàng và chằn tinh xuất hiện để hại Thạch Sanh.
• Thạch Sanh cứu vua Thủy Tề.
• Âm nhạc của Thạch Sanh giúp đánh bại các nước chư hầu.

=> Những chi tiết kỳ ảo và hoang đường làm cho câu chuyện trở nên sống động, hấp dẫn và truyền tải được ý nghĩa của tác phẩm.

2. Phân tích đoạn văn

Câu hỏi 1. Điều gì đặc biệt về nguồn gốc, xuất thân của Thạch Sanh?

Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh đặc biệt: Thạch Sanh ban đầu là thái tử của Ngọc Hoàng, sau đó bị sai xuống đời thường.

Câu hỏi 2. Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung miêu tả trong phần thứ 2? Hãy chọn một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách đó?

- Tính cách của Thạch Sanh được tập trung mô tả: chân thành, tốt bụng.

- Một từ được sử dụng hai lần: trung thực (Thạch Sanh trung thực nhận lời đi ngay/Thạch Sanh lại trung thực tin ngay)

Câu hỏi 3. Trong phần (3), Thạch Sanh đã thực hiện những hành động dũng cảm nào?

• Thạch Sanh đã dùng cung tên để bắn đại bàng
• Thạch Sanh đã xuống hang cứu công chúa.

Câu hỏi 4. Em hãy đoán xem khi xuống hang, Lí Thông sẽ làm gì?

Lí Thông dự định giết Thạch Sanh và tự nhận công về cho mình.

Câu 5. Khi nhờ mượn cây đàn, Thạch Sanh có nhận ra đó là cây đàn thần không?

Thạch Sanh không nhận biết rằng cây đàn đó là cây đàn thần.

Câu 6. Thạch Sanh đã đối xử ra sao với mẹ con Lí Thông? Và kết quả cuối cùng của mẹ con Lí Thông là gì?

• Thạch Sanh đã tha thứ cho mẹ con Lí Thông.
• Kết quả cuối cùng của mẹ con Lí Thông: bị sét đánh chết và biến thành bọ hung.

Câu 7. Thạch Sanh đã làm điều gì khiến cho quân chư hầu không còn suy nghĩ đến việc chiến đấu và phải quỳ gối thờ phụng?

- Thạch Sanh sử dụng đàn để khiến binh lính của mười tám nước hoảng sợ, không còn nghĩ đến việc chiến đấu.

- Sau đó, Thạch Sanh tổ chức một bữa ăn cơm, nhưng quân sĩ không ấm lòng khi thấy niêu cơm bé nhỏ. Đáp lại, anh ta thách thức họ ăn hết niêu cơm sẽ được thưởng lớn. Quân sĩ ăn mãi mà không hết niêu cơm, rồi cảm ơn và trở về nước.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Theo em, Thạch Sanh thuộc vào loại nhân vật nào (nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng cảm, nhân vật thông minh, nhân vật ngốc nghếch)?

Thạch Sanh thuộc vào loại nhân vật dũng cảm: được học võ từ thiên thần và biết nhiều phép mà thuật, với những chiến công như đánh bại chằn tinh và đại bàng, cứu vua Thủy Tề và đánh bại các nước chư hầu.

Câu 2. Trong truyện cổ tích Thạch Sanh, có những sự kiện chính nào? Em ưa thích sự kiện nào nhất?

- Các sự kiện chính trong tác phẩm:

• Sự ra đời kỳ lạ của Thạch Sanh
• Gặp gỡ và tạo nên tình anh em với Lí Thông
• Thạch Sanh đi canh miếu, hạ gục chằn tinh nhưng bị Lí Thông lấy công.
• Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa, nhưng bị Lí Thông gây ách tắc.
• Thạch Sanh cứu con vua thủy tề, được đền ơn nhưng lại bị hồn của đại bàng và chằn tinh hãm hại.
• Âm nhạc từ đàn của Thạch Sanh giúp công chúa lấy lại tiếng nói, cũng như minh oan cho bản thân và Lí Thông bị phạt.
• Thạch Sanh cưới công chúa và đánh bại mười tám nước chư hầu.

- Sự kiện ưa thích nhất: Thạch Sanh hạ gục chằn tinh. Sự kiện này thể hiện sức mạnh phi thường cùng lòng dũng cảm của Thạch Sanh.

Câu 3. Theo em, Thạch Sanh là người có tính cách như thế nào? Hãy tìm một số chi tiết trong truyện để ủng hộ quan điểm của em.

• Thành thật và chân thành (thay thế mẹ con Lí Thông trong việc canh miếu, kể lại sự kiện hạ gục đại bàng cho Lí Thông)
• Tài năng và lòng dũng cảm (giết chằn tinh, đại bàng)
• Tấm lòng nhân đạo và sự khoan dung, hướng tới hòa bình (tha cho mẹ con Lí Thông, tha cho mười tám nước chư hầu)

Câu 4. Xin chỉ ra các chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện. Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc mô tả nhân vật Thạch Sanh?

- Thạch Sanh ban đầu là thái tử của Ngọc Hoàng, được sai xuống làm con của hai vợ chồng nông dân nghèo.

- Người mẹ mang thai mấy năm mới sinh con được.

- Khi trưởng thành, Thạch Sanh được thiên thần dạy cho nhiều võ nghệ và phép thần kỳ.

=> Chỉ ra sự đặc biệt trong nguồn gốc của Thạch Sanh. Những nhân vật có nguồn gốc không bình thường thường có những thành tựu phi thường. Họ là những anh hùng đại diện cho cả nhân dân.

- Thạch Sanh đấu tranh với chằn tinh, hạ gục đại bàng.

- Bị hồn chằn tinh và đại bàng trả thù.

- Âm nhạc và niêu cơm thần giúp chiến thắng quân chư hầu.

=> Đóng góp vào việc mô tả đặc điểm của Thạch Sanh: gan dạ, thông minh và dũng cảm.

Câu 5. Chi tiết kết thúc truyện: “Nhà vua kết hôn công chúa cho Thạch Sanh. Lễ cưới của họ tráng lệ vô cùng, chưa từng có lễ cưới nào ở đâu lại tráng lệ như thế” và “Sau này, vua không có con trai, đã chuyển ngôi cho Thạch Sanh” thể hiện ước mơ của nhân dân là gì?

Thụy Cổ tích kết thúc truyện, nhân dân muốn thể hiện ước mơ về sự thiện sẽ chiến thắng sự ác, người hiền sẽ gặp lành còn kẻ xấu sẽ bị trừng phạt.

Câu 6. Bài thơ sau nhấn mạnh ý nghĩa gì của truyện Thạch Sanh?

Đàn kêu: Ai đánh chằn tinh
Để cho mày được vinh danh, thể hiện quyền uy ra sao?
Đàn kêu: Ai đánh xà vương
Mang công chúa về đường triều?
Đàn kêu: Ô Lý Thông của ngày xưa
Tại sao lại phản bội lòng nhân?
Đàn kêu: Tại sao không biết ơn
Khi biết ăn quả của người khác?

(Thơ dân gian Thạch Sanh)

Tiếng đàn đã đứng về phía công lý, chính nghĩa để bảo vệ quyền lợi của Thạch Sanh. Tiếng đàn truyền đạt những chiến công của Thạch Sanh - bênh vực những người có công, lên án những kẻ cướp công, tuyên bố sự thật một cách mạnh mẽ và rõ ràng.

Soạn bài Thạch Sanh - Mẫu số 2

Giới thiệu về tác phẩm

1. Đặc điểm thể loại

a. Truyện cổ tích

Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc sống của một số loại nhân vật quen thuộc:

• Nhân vật bất hạnh (như: người mồ côi, người con riêng, người em út, người có hình dạng xấu xí…)
• Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng đặc biệt
• Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch
• Nhân vật là động vật (con vật biết nói năng, hoạt động, có tính cách giống con người).

b. Đặc điểm

- Thường có các yếu tố hoang đường.

- Thể hiện ước mơ và niềm tin của nhân dân về sự chiến thắng cuối cùng của điều tốt đẹp đối với điều xấu xa, sự công bằng đối với sự bất công.

c. Phân loại

- Truyện cổ tích thần kì: truyện chứa nhiều yếu tố thần kỳ phản ánh cuộc chiến giữa điều tốt và điều ác, thể hiện ước mơ về công bằng xã hội và sự thay đổi cuộc sống.

Ví dụ: Tấm Cám, Thạch Sanh, Sự tích trầu cau…

- Truyện cổ tích về động vật: nhân vật chính là các con vật, loại truyện này giúp giải thích các đặc điểm và thói quen của các con vật hoặc mối quan hệ giữa chúng, từ đó rút ra kinh nghiệm về thế giới động vật.

Ví dụ: Quạ và Công, Trê và Cóc, Cóc kiện Trời…

- Truyện cổ tích sinh hoạt kể về sự thông minh, tài phân xử hoặc sự dối trá, gian xảo… loại truyện này gần với đời sống thực do đó không có yếu tố thần kì.

Ví dụ: Cậu bé thông minh, Sọ Dừa, Hoàng tử cứu mẹ…

2. Tóm tắt

Mẫu 1

Ngày xưa, ở quận Cao Bình có hai vợ chồng già mà vẫn chưa có con. Ngọc Hoàng thấy họ tốt bụng, sai Thái tử xuống làm con cho họ. Cậu bé sinh ra đã mồ côi cha, sau đó mẹ cũng qua đời. Từ đó, cậu sống nghèo khó dưới gốc đa, chỉ có lưỡi búa cha để lại, được gọi là Thạch Sanh. Thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, Lí Thông đến gặp và kết nghĩa với cậu. Hắn lừa Thạch Sanh đi canh miếu thay để giết chằn tinh. Thạch Sanh giết chết chằn tinh nhưng bị Lý Thông lừa cướp công. Trong ngày kén rể, công chúa bị đại bàng quắp đi. Thạch Sanh dùng cung tên bắn đại bàng. Thạch Sanh gặp Lí Thông, biết hắn đi cứu công chúa, xin đi cùng nhưng lại bị bỏ dưới hang. Ở đó, Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề và được đối đãi rất hậu. Khi trở về, bị hồn chằn tinh và đại bàng hại, bị bắt giam. Trong tù, cầm cây đàn vua tặng đánh để bày tỏ oan. Lí Thông bị trừng trị, Thạch Sanh được gả công chúa. Lễ cưới rộn ràng, quân của hoàng tử các nước đến đánh. Thạch Sanh đem đàn ra, tiếng đàn khiến quân sĩ bủn rủn chân tay xin hàng. Thạch Sanh nấu cơm thiết đãi, quân sĩ ăn không hết niêu cơm bé xíu, cảm ơn rồi về nước. Vua không có con trai nên nhường ngôi cho Thạch Sanh.

Mẫu 2

Ở quận Cao Bình, có một cặp vợ chồng già mà chưa có con. Ngọc Hoàng thấy họ là người tốt, đã sai thái tử xuống làm con cho họ. Cậu bé sinh ra đã mồ côi cha, và sau này cả người mẹ cũng qua đời. Từ đó, cậu sống lẻ loi dưới gốc đa. Gia tài của cậu chỉ là lưỡi búa mà cha để lại, và cậu được gọi là Thạch Sanh. Có một người bán rượu tên là Lí Thông, thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, đã đến gợi chuyện kết nghĩa huynh đệ. Nhưng không chỉ vậy, hắn còn lừa Thạch Sanh đi canh miếu thay để chết dưới tay chằn tinh. Thạch Sanh đã giết chết chằn tinh, nhưng lại bị Lý Thông cướp đi công. Trong ngày kén rể, công chúa bị đại bàng bắt đi. Thạch Sanh đã bắn trúng đại bàng và cứu được công chúa, nhưng lại bị Lí Thông hãm hại. Cuối cùng, nhờ tiếng đàn, Thạch Sanh được minh oan. Còn Lí Thông đã bị trừng trị. Thạch Sanh đã cưới công chúa, đánh bại mười tám nước chư hầu và được vua truyền ngôi.

3. Bố cục

Gồm 5 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “ mọi phép thần thông ”: Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.
• Phần 2. Tiếp theo đến “ phong cho làm Quận công ”: Thạch Sanh chiến thắng chằn tinh nhưng bị Lí Thông cướp công.
• Phần 3. Tiếp theo đến “ hóa kiếp thành bọ hung ”: Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa, sau đó bị hồn đại bàng và chằn tinh hãm hại.
• Phần 4. Tiếp theo đến “hóa kiếp thành bọ hung”: Thạch Sanh đánh đàn minh oan, Lí Thông bị trừng phạt.
• Phần 5. Còn lại: Thạch Sanh cưới công chúa, đánh bại các nước chư hầu.

4. Tóm tắt

Thạch Sanh là một câu chuyện cổ tích về một người dũng sĩ giết chết chằn tinh, đánh bại đại bàng để cứu người bị hại, và vạch mặt kẻ đánh bại mình. Nó cũng thể hiện lòng ước mơ và niềm tin về đạo đức, công bằng, và lòng nhân ái của nhân dân.

5. Mỹ thuật

Chi tiết tưởng tượng phong phú, kết thúc hài hòa,...

Đọc và hiểu văn bản

1. Sự Ra Đời của Thạch Sanh

- Nguồn Gốc Khác Biệt: Sinh ra là thái tử trong triều vua Ngọc Hoàng, nhưng sau đó rơi vào số phận của một người bình thường.

- Sự Kỳ Lạ trong Ngày Sinh:

• Vợ mang thai mà không thấy đẻ suốt nhiều năm.
• Chồng qua đời, sau một thời gian dài, vợ mới sinh được một cậu con trai.
• Sau khi lớn lên, mẹ của Thạch Sanh qua đời, để lại cậu sống cô đơn và nghèo khổ dưới gốc đa.

- Trưởng Thành, Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy cho Thạch Sanh mọi kỹ năng võ thuật và phép thần thông.

=> Thạch Sanh có nguồn gốc vừa bình thường vừa đặc biệt. Bình thường vì là con của vợ chồng nông dân tốt bụng, sống khổ cực sau khi mồ côi cả cha lẫn mẹ. Đặc biệt vì lại là thái tử Ngọc Hoàng đầu thai xuống trần làm người, được thiên thần dạy nhiều phép thần thông và võ nghệ.

2. Thạch Sanh Đánh Bại Chằn Tinh Nhưng Bị Lí Thông Đánh Cắp Thành Tích

* Gặp Gỡ và Kết Nghĩa với Lí Thông: Một lần, Lí Thông nhìn thấy Thạch Sanh gánh một bó củi lớn, nảy ra ý định: “Chàng này mạnh mẽ như voi. Nếu sống cùng nhau, sẽ hữu ích lắm”. Lí Thông tiếp cận và gạ kết nghĩa với Thạch Sanh.

=> Lí Thông là một người ranh mãnh, lợi dụng Thạch Sanh vì mục đích cá nhân của mình.

* Thạch Sanh Hạ Gục Đại Bàng:

- Bối cảnh: Ở vùng xóm có một thằng chằn tinh hung ác. Nó ép dân làng phải đem ra một mạng mỗi năm. Năm đó đến nhà Lí Thông, hắn dùng mưu kế gài Thạch Sanh ra để làm miếng mồi (lừa đi trông miếu). Thạch Sanh lòng tốt giúp đỡ Lí Thông mà không nghĩ đến hậu quả.

=> Từ đó, có thể thấy, Thạch Sanh là một người thật thà và lòng từ bi.

- Tiến triển: Thạch Sanh đang mơ màng thì chằn tinh xuất hiện muốn xơi thịt chàng. Thạch Sanh dùng võ thuật đánh con quái vật. Không lâu sau, búa của chàng đã kêu đập vào thân nó thành đôi.

- Kết quả: Thạch Sanh cắt đầu chằn tinh mang về. Khi trở lại, mẹ con Lí Thông sợ hãi nhưng sau đó bày kế đánh lừa Thạch Sanh phải rời đi: Đó là thú của vua, giết nó là tội. Lí Thông dùng cơ hội đó mang đầu chằn tinh tới tặng vua và được thưởng.

=> Lí Thông là một người vô ơn, lợi dụng người đã cứu mạng mình.

3. Thạch Sanh chiến đấu với đại bàng để giải cứu công chúa, cứu vua Thủy Tề, Lí Thông bị trừng trị

* Thạch Sanh chiến đấu với đại bàng để giải cứu công chúa

- Tình hình: Trong lúc triệu hồi hoàng tử, công chúa bị con đại bàng khổng lồ bắt đi. Thạch Sanh sử dụng cung tên để tiêu diệt nó, sau đó theo dấu máu để tìm hang của đại bàng. Lí Thông được vua sai đi cứu công chúa.

- Tiến triển: Lí Thông tìm gặp Thạch Sanh và chia sẻ về việc tìm công chúa. Thạch Sanh chỉ dẫn hắn đến hang của đại bàng. Cả hai cùng nhau tiến vào hang để giải cứu công chúa. Thạch Sanh đấu tranh với đại bàng, sử dụng cung tên để bắn vào mắt nó, rồi dùng búa để đập đôi đầu con quái vật.

- Kết quả: Thạch Sanh giải cứu thành công công chúa, nhưng bị Lí Thông phản bội và bỏ lại trong hang của đại bàng.

* Thạch Sanh giải thoát con vua Thủy Tề:

- Thạch Sanh phát hiện một chàng trai bị giam trong cũi sắt ở cuối hang.

- Sử dụng cung tên, Thạch Sanh phá hủy cũi sắt để giải thoát chàng trai, người sau này được biết là con vua Thủy Tề.

- Con vua mời Thạch Sanh xuống thủy phủ, nơi anh được tiếp đón và đối đãi chu đáo trước khi được trở về nhà.

=> Thạch Sanh thể hiện lòng dũng cảm và lòng nhân từ.

4. Thạch Sanh bày tỏ sự minh oan bằng việc đánh đàn, Lí Thông bị trừng trị

- Trở về sau khi bị oan hồn, Thạch Sanh bị giam trong ngục tối, bị hãm hại bởi chằn tinh và đại bàng.

- Khi công chúa trở về, cô không nói lên lời nào, không cười. Nhưng khi nghe tiếng đàn của Thạch Sanh, cô bất ngờ mỉm cười và tươi vui.

- Vua thấy điều này lạ nên triệu Thạch Sanh đến và nghe anh kể lại mọi chuyện.

- Mọi người hiểu ra sự thật và Lí Thông bị trừng trị một cách thích đáng.

=> Kết thúc phản ánh sự công bằng khi kẻ xấu nhận được sự trừng trị xứng đáng.

5. Thạch Sanh cưới công chúa và đánh bại quân xâm lược từ mười tám nước chư hầu

- Vua gả công chúa cho Thạch Sanh.

- Lễ cưới tưng bừng, khi các nước chư hầu trước đây từ bỏ hôn ước, quân đội của họ bị Thạch Sanh đánh bại. Tiếng đàn của Thạch Sanh khiến quân sĩ mười tám nước quyết tâm đầu hàng.

- Thạch Sanh chuẩn bị một bữa cơm thiết đãi, nhưng quân sĩ thấy niêu cơm nhỏ bé và khinh thường.

- Để thưởng cho sự thành công, Thạch Sanh hứa sẽ tặng thưởng cho những người ăn hết niêu cơm.

- Quân sĩ không thể ăn hết niêu cơm nhỏ bé, nhưng họ vẫn biết ơn và rời khỏi triều đình.

- Về sau, vua không có người thừa kế nam nên đã truyền ngôi cho Thạch Sanh.

=> Sự kính trọng của quân sĩ mười thám nước dành cho Thạch Sanh là minh chứng cho mong muốn chiến thắng của lòng yêu chuộng hòa bình.