Soạn bài Thạch Sanh - Kết nối tri thức 6 Ngữ văn lớp 6 trang 26 sách Kết nối tri thức tập 2

Mytour trân trọng giới thiệu tài liệu học tập Soạn văn 6: Thạch Sanh, từ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2.

Tài liệu này sẽ hỗ trợ các bạn học sinh lớp 6 chuẩn bị bài học nhanh chóng và đầy đủ. Hãy cùng theo dõi chi tiết ngay sau đây.

1. Kiến thức Văn học

1.1 Truyện cổ tích

Truyện cổ tích là dạng truyện dân gian với nhiều yếu tố hư cấu, kỳ ảo, mô tả về số mệnh và cuộc đời của các nhân vật trong các mối quan hệ xã hội. Truyện cổ tích thể hiện quan điểm về thực tế, phản ánh giá trị đạo đức, sự công bằng và ước mơ về một cuộc sống tươi đẹp của người lao động ngày xưa.

1.2 Một số yếu tố trong truyện cổ tích

- Truyện cổ tích thường tập trung vào các mâu thuẫn trong gia đình, xã hội, thể hiện số phận của các cá nhân và thể hiện ước mơ thay đổi số phận của chính họ.

- Nhân vật trong truyện cổ tích đại diện cho các loại nhân vật khác nhau trong xã hội, thường được phân thành hai loại: tích cực (tốt lành, thiện chí) và tiêu cực (xấu xa, ác độc).

- Các chi tiết, sự việc thường mang tính chất phi thực tế, mơ hồ.

- Câu chuyện được kể theo thứ tự thời gian tuyến tính, minh chứng cho quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.

- Lời kể trong truyện cổ tích thường bắt đầu bằng các từ chỉ không gian, thời gian không rõ ràng. Tùy thuộc vào bối cảnh, người kể chuyện có thể thay đổi một số chi tiết trong lời kể, tạo ra nhiều phiên bản khác nhau của cốt truyện.

Soạn bài Thạch Sanh - Mẫu 1

1.1 Thể loại

Truyện cổ tích thần kỳ: câu chuyện mang đậm tinh thần thần kỳ, thể hiện cuộc đấu tranh giữa ác và thiện, thể hiện mong ước về công bằng và sự thay đổi cuộc sống.

1.2 Tóm tắt

Xưa kia, tại quận Cao Bình, có một cặp vợ chồng già mà chưa có con. Thấy họ tốt bụng, Ngọc Hoàng sai Thái tử xuống nhân gian để sinh con cho họ. Đứa bé sinh ra mồ côi cha, sau này mẹ cũng qua đời. Từ đó, đứa bé sống lẻ loi dưới gốc đa, chỉ có một cái lưỡi búa cha để lại, người ta gọi nó là Thạch Sanh. Khi Thạch Sanh đủ sức khỏe, Lí Thông đến và gợi chuyện để hai người trở thành anh em. Nhưng sau đó, Lí Thông lừa Thạch Sanh đi canh miếu để nộp mạng cho chằn tinh. Thạch Sanh giết chết chằn tinh nhưng lại bị Lí Thông lừa, cướp công. Trong ngày kén rể, công chúa bị đại bàng khổng lồ bắt đi. Thạch Sanh dùng cung bắn đại bàng. Thạch Sanh tình cờ gặp Lí Thông, biết hắn đi cứu công chúa, nên xin đi cùng. Nhưng sau đó, Thạch Sanh lại bị bỏ lại dưới hang. Ở đây, Thạch Sanh đã cứu con vua Thủy Tề, được đối đãi rất hậu và đưa về nhà. Khi trở về, Thạch Sanh bị hồn chằn tinh và đại bàng hại nên bị giam giữ. Trong ngục, chàng dùng cây đàn mà vua Thủy Tề tặng để bày tỏ nỗi oan khuất. Lí Thông bị trừng trị, còn Thạch Sanh được vua gả công chúa. Lễ cưới tưng bừng, hoàng tử các nước đem quân sang đánh. Thạch Sanh đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng đã khiến quân sĩ mười tám nước sợ hãi, xin hàng. Thạch Sanh nấu cơm thiết đãi, quân sĩ ăn mãi không hết, cảm ơn rồi về nước. Vua nhường ngôi cho Thạch Sanh vì không có con trai.

1.3 Bố cục

Bao gồm 5 phần:

• Phần 1. Từ ban đầu đến “mọi phép thần thông”: giới thiệu việc Thạch Sanh ra đời.
• Phần 2. Tiếp theo đến “phong làm Quận công”: Thạch Sanh đánh bại chằn tinh nhưng bị Lí Thông cướp công.
• Phần 3. Tiếp theo đến “hóa thành bọ hung”: Thạch Sanh đấu đại bàng cứu công chúa, sau đó bị hồn đại bàng và chằn tinh ám hại.
• Phần 4. Tiếp theo đến “hóa thành bọ hung”: Thạch Sanh đánh đàn bày tỏ oan khuất, Lí Thông bị phạt.
• Phần 5. Còn lại: Thạch Sanh cưới công chúa, đánh bại các nước thống trị.

1.4 Nội dung

Thạch Sanh là câu chuyện về người anh hùng tiêu diệt chằn tinh, đánh đại bàng cứu người bị hại, lật mặt kẻ phản bội và khát vọng chống lại quân xâm lược. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin về đạo đức, công bằng xã hội và tinh thần nhân đạo, yêu hòa bình của dân tộc Việt Nam.

1.5 Nghệ thuật

Chi tiết tưởng tượng, độc đáo và kỳ ảo; kết cục hạnh phúc;…

Soạn bài Thạch Sanh - Mẫu 2

2.1 Trước khi đọc

Câu 1. Trong thế giới tưởng tượng, những sinh vật kỳ ảo thường được tưởng tượng có nhiều đặc điểm kỳ lạ, biết nói ngôn ngữ của con người, sở hữu nhiều phép thuật, biến hoá, có thể gây hại hoặc giúp ích cho con người.

Việc sáng tạo ra những sinh vật kỳ ảo thường mang lại sự hấp dẫn, thú vị cho câu chuyện. Hãy tưởng tượng và mô tả một sinh vật kỳ ảo bạn đã tạo ra.

Gợi ý: Học sinh có thể vẽ chằn tinh, đại bàng, rồng…

Câu 2. Em cũng có thể sáng tạo ra các đồ vật kỳ ảo khác, Trình bày về đặc điểm và chức năng của đồ vật đó.

Gợi ý: Học sinh có thể vẽ cung thần - bách phát bách trúng, niêu cơm thần - ăn hết lại đầy…

2.2 Trong khi đọc

Câu 1. Sự kiện tiếp theo sẽ diễn ra như thế nào?

Sự kiện tiếp theo: Thạch Sanh thay Lí Thông canh miếu, tiêu diệt chằn tinh.

Câu 2. Thế giới dưới triều vua Thủy Tề có những đặc điểm gì?

Đặc điểm: rộng lớn, tráng lệ…

2.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Em có thích truyện Thạch Sanh không? Vì sao?

• Học sinh chọn: thích/không thích.
• Lý do thích: Truyện kể về Thạch Sanh, anh hùng nhân đạo, sau khi trải qua nhiều khó khăn đã cưới công chúa và trở thành vua.

Câu 2. Gia cảnh của Thạch Sanh có điểm gì đặc biệt?

Thạch Sanh mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống cô đơn dưới gốc cây đa. Gia tài chỉ có một chiếc búa và kiếm ăn bằng cách đi rừng đốn củi.

Câu 3. Trong truyện Thạch Sanh, có những sinh vật kì ảo nào? Chúng có những đặc điểm gì đặc biệt?

• Những sinh vật kỳ ảo: chằn tinh, đại bàng.
• Đặc điểm: Chằn tinh có nhiều phép lạ, thường ăn thịt người; Đại bàng khổng lồ, sống trong hang sâu.

Câu 4. Sau khi bị Lý Thông kéo lên từ hang của đại bàng và đưa trở lại cung, công chúa đã mất đi khả năng nói. Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu công chúa không bị như vậy?

Nếu công chúa không bị mất khả năng nói, nàng sẽ tiết lộ rằng Thạch Sanh mới là người đã cứu mình, còn Lý Thông chỉ là kẻ lừa dối, cướp công.

Câu 5. Trong truyện Thạch Sanh có nhiều vật phẩm kỳ ảo. Hãy liệt kê các vật phẩm đó và nêu đặc điểm, tác dụng của chúng.

• Cung vàng: Bắn chết đại bàng, bắn vỡ lò sắt cứu Thái tử con của Vua Thủy Tề.
• Đàn thần: Âm nhạc từ đàn giúp Thạch Sanh giải oan, khiến quân sĩ của mười tám nước đồng lòng hòa bình, không muốn gây chiến.
• Niêu cơm thần: Thạch Sanh sử dụng niêu cơm này để chuẩn bị cơm cho quân lính, thể hiện lòng yêu chuộng hòa bình của dân tộc ta.

Câu 6. Trong câu chuyện, Thạch Sanh và Lý Thông đều có hành động tương phản. So sánh hai nhân vật này để nhận biết rõ điều này. Em nhận xét gì về đặc điểm của họ?

Câu 7. Khi kết thúc câu chuyện, Thạch Sanh được gả cho công chúa và lên ngôi vua. Bằng cách kết thúc này, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?

Từ cách kết thúc câu chuyện, người dân muốn biểu hiện ước mơ về sự công bằng trong xã hội: 'kẻ ác sẽ nhận phải ánh báo ứng': Mẹ và con Lí Thông, dù được tha, nhưng sau đó bị sấm sét đánh chết và biến thành bọ hung, điều này là sự trừng phạt xứng đáng cho kẻ tham lam độc ác.

Câu 8*. Về kết thúc của mẹ con Lý Thông, trong văn bản của Huỳnh Lý và Nguyễn Xuân Lân kể: “Mẹ con Lý Thông về quê đến nửa đường thì bị Thiên Lôi giáng sấm sét đánh chết, sau đó biến thành con bọ hung”. Trong phiên bản của Anh Động (và một số dân tộc ở miền Nam), kể: “Lý Thông bị sấm sét đánh tan thây ra từng mảnh, mỗi mảnh biến thành một con ễnh ương…”. Em có nhận xét gì về các cách kết thúc này?

- Kết thúc câu chuyện thể hiện mong muốn về sự công bằng trong xã hội: Mẹ và con Lí Thông, dù được tha, nhưng sau đó lại bị trừng phạt thích đáng với tội ác của họ, điều này phản ánh niềm tin vào sự công bằng và phạt án xứng đáng trong xã hội.

- Đây là cách kết thúc phổ biến trong các truyện cổ tích như Sọ Dừa, Tấm Cám, Cây Bút Thần... (các nhân vật như Sọ Dừa và cô út, Tấm, Mã Lương thường sống hạnh phúc, trong khi các nhân vật như hai cô chị, Cám và bà mẹ ghẻ, nhà vua thường gặp phải trừng phạt).

Kết nối với việc đọc

Dũng sĩ là người có lòng gan dạ, chiến đấu chống lại sự ác, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) về một dũng sĩ mà em đã gặp ngoài đời hoặc biết qua sách báo, truyện kể.

Gợi ý:

- Mẫu 1: Vị dũng sĩ ngoài đời mà em muốn kể chính là anh Nguyễn Ngọc Mạnh. Gần đây, trên báo đã đề cập nhiều về anh Mạnh - người đã cứu một bé gái thoát khỏi sự nguy hiểm trong gang tấc. Ngay khi nhìn thấy bé gái rơi từ tầng 12, anh đã không ngần ngại chạy đến bên cạnh và đỡ cô bé. Hành động này chỉ diễn ra trong chớp mắt. Anh Nguyễn Ngọc Mạnh là một tấm gương về sự gan dạ và lòng nhân ái mà chúng ta cần học tập.

- Trong số những người dũng cảm mà em muốn kể đến, không ai khác ngoài Nguyễn Tuấn Anh - một người bạn cùng lớp. Anh là người luôn sẵn lòng giúp đỡ mọi người xung quanh. Chúng tôi thường gọi anh là “dũng sĩ nhỏ bé”. Lí do cho biệt danh đó bắt nguồn từ một sự kiện xảy ra vào một ngày chủ nhật tuần trước. Trên đường về nhà sau giờ học, chúng tôi đã chứng kiến một cảnh tượng đáng buồn khi một em nhỏ bị ba anh học sinh cấp hai đang bắt nạt. Mặc dù chúng tôi cảm thấy phẫn nộ, nhưng không ai dám can ngăn vì ba anh ta trông cao lớn và hung ác. Trong lúc chúng tôi đang suy nghĩ về cách xử lý tình huống, Tuấn Anh đã bước vào. Anh đã kiên quyết yêu cầu ba anh học sinh kia dừng lại. Tuy nhiên, họ không chấp nhận và thậm chí còn đe dọa sẽ đánh anh. Nhưng Tuấn Anh đã chiến thắng họ chỉ với vài đòn võ mạnh mẽ. Cuối cùng, ba anh ta đã phải xin lỗi và trả lại đồ cho em bé. Sau đó, chúng tôi đã tỏ lòng kính trọng và tôn vinh Tuấn Anh. Biệt danh “dũng sĩ nhỏ bé” ra đời từ đó. Tuy nhiên, điều mà em thực sự ngưỡng mộ là tấm lòng dũng cảm của anh.