Buzz
Em đã đọc truyện thần thoại nào của Việt Nam? Hãy nhớ lại để có thể kể trước lớp.
Nội dung chính
| Câu chuyện là cách lý giải về quá trình tạo nên Trời và Đất của người xưa. |
Tóm tắt
Thuở ấy, khi chưa có thế gian cũng như muôn vật và loài người, có một vị thần với ngoại hình và sức mạnh phi thường xuất hiện. Thần ngẩng đầu đội trời lên, tự mình đào đất, đập đá tạo thành một cái cột chống trời. Công việc cứ tiếp diễn như vậy, chẳng bao lâu trời và đất đã được phân đôi. Khi trời đã cao và khô, thần đã phá cột đi và lấy đất đá ném khắp nơi biến thành những hòn núi, hòn đảo, dải đồi cao, biển rộng. Vì vậy, ngày nay, mặt đất không được bằng phẳng. Vị thần ấy sau này được gọi là Trời hay Ngọc Hoàng giữ chức trông coi mọi việc trên trời, dưới đất. Từ đó, các vị thần khác như thần Sao, thần Sông, thần Biển cũng tiếp nối công việc còn dở dang để hoàn thiện thế gian này.
Chuẩn bị Câu 1
Đọc trước truyện Thần Trụ Trời. Tìm hiểu thêm những thông tin về truyện thần thoại Việt Nam từ các nguồn khác nhau (sách, báo, Internet,...); lựa chọn và ghi chép lại một số thông tin quan trọng về truyện thần thoại Việt Nam.
Phương pháp giải:
- Đọc truyện Thần Trụ Trời.
- Tìm hiểu và ghi lại một số thông tin về truyện thần thoại Việt Nam.
Lời giải chi tiết:
- Truyện thần thoại Việt Nam là thể loại tự sự viết bằng văn xuôi, kể lại sự tích các vị thần sáng tạo ra thế giới tự nhiên và văn hóa, phản ánh nhận thức, cách hình dung của người thời cổ về nguồn gốc của thế giới và đời sống con người. Có thể nói truyện thần thoại được xây dựng bằng những hình ảnh,chi tiết không có thực mà chỉ là hư ảo do con người tưởng ra dựa trên quan niệm về sự tiến hóa loài người mà sau này chỉ có các nhà khoa học mới giải thích được. Đó là những quan niệm theo lối duy vật từ thời xa xưa khi bắt đầu có loài người trên Trái Đất. Nhằm phản ánh quá trình sáng tạo văn học con người thời cổ đại.
- Thần thoại Việt Nam có thể phân ra thành các nhóm chính sau đây:
+ Về nguồn gốc vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên: Thần Trụ Trời, Nữ thần Mặt Trăng,...
+ Về nguồn gốc các loài động thực vật: Cuộc tu bổ các giống vật, thần Lúa,...
+ Về nguồn gốc con người và nguồn gốc các dân tộc ở Việt Nam: Thần Nông, Mười hai bà mụ,...
+ Về các anh hùng thời khuyết sử, các anh hùng văn hóa, tổ sư các nghề: Sơn Tinh - Thủy Tinh, Thánh Gióng,...
+ Thần thoại Việt bị truyền thuyết hóa: Truyền thuyết vua Hùng,...
+ Thần thoại còn biến tướng trong Phật thoại, Tiên thoại, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn và cả truyện cười: Cóc kiện trời, Chử Đồng Tử ... hoặc mang dấu ấn của xã hội nguyên thủy như Trầu Cau, Hòn Vọng Phu,...
→Thần thoại đã tạo nên cho con người Việt Nam nếp cảm, nếp nghĩ, nếp tư duy đầy hình tượng phóng đại và khoáng đạt.
(Nguồn: wikipedia)
Chuẩn bị Câu 2
Em đã đọc truyện thần thoại nào của Việt Nam? Hãy nhớ lại để có thể kể trước lớp.
Phương pháp giải:
Nhớ lại một câu truyện thần thoại Việt Nam đã đọc
Lời giải chi tiết:
Truyện thần thoại nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng
Truyện kể rằng Mặt Trời và Mặt Trăng là hai chị em, con của Trời. Công việc được giao phó hằng ngày là phải thay phiên nhau đi xem xét thế gian. Gặp phải những người khiêng kiệu già đi chậm, cô Mặt Trời phải ngồi lâu, ngày ở dưới trần hóa dài ra.
Đến lượt những người trẻ khiêng kiệu đi mau, cô Mặt Trời về sớm thì ngày lại ngắn. Cô em Mặt Trăng tính tình nóng nảy không kém gì chị nên đến đêm, con người cũng khó chịu vì cô em. Loài người than thở đến tai nhà Trời, bà mẹ mới lấy tro bôi vào mặt Mặt Trăng. Từ đó, tính tình của cô thay đổi hết sức dịu dàng, vì thế nên người dưới trần ai cũng thích. Mỗi khi cô ngoảnh mặt nhìn xuống là lúc đó trăng rằm, ngoảnh lưng lại là ba mươi, ngoảnh sang phải hay sang trái là trăng thượng huyền hay hạ huyền. Hôm nào trăng hết quầng là lúc vết tro trát mặt hiện ra.
Khi tiếp cận Câu 1
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ phần 1 của văn bản
- Chú ý và ghi chép những chi tiết miêu tả hoàn cảnh khi thần xuất hiện
Lời giải chi tiết:
- Thời gian: Trước khi vũ trụ ra đời, trước khi có muôn loài và con người.
- Không gian: Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo.
Khi tiếp cận Câu 2
Thần đã thực hiện những hành động gì?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ đoạn 2 của văn bản.
- Chú ý đến các hành động của Thần Trụ Trời.
Lời giải chi tiết:
- Trong cảnh hỗn độn, Thần Trụ Trời bỗng nhiên hiện hình.
- Thần sử dụng đầu đeo trời, tay đào đất, đá; xây dựng một cột to lớn để chống trời.
Khi tiếp cận Câu 3
Mục đích giải thích của người kể được thể hiện qua những chi tiết nào?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ đoạn 3 của văn bản.
- Chú ý đến những chi tiết phục vụ mục đích giải thích của người kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
- Mục đích giải thích của người kể:
+ Lý do Thần sử dụng cột để chống trời và sau đó phá cột.
+ Giải thích vì sao mặt đất không phẳng mà có sông hồ, biển, và nơi cao thì có núi, cao nguyên hoặc đảo.
Sau khi tiếp cận Câu 1
Liệt kê các sự kiện chính trong truyện. Sự kiện nào liên quan đến ý nghĩa của tên gọi Thần Trụ Trời?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản Thần Trụ Trời.
- Liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện.
- Rút ra kết luận những sự kiện nào liên quan đến ý nghĩa của tên gọi.
Lời giải chi tiết:
- Các sự kiện chính của văn bản:
+ Trong cảnh hỗn độn và tối tăm, Thần Trụ Trời đột ngột hiện ra.
+ Thần sử dụng đầu đeo trời, tay đào đất, đá; xây dựng một cột to lớn để chống trời. Thần một mình đắp, cột càng đá càng cao chót vót, càng đẩy trời lên mãi.
+ Thần ném vung đá và đất khắp nơi, mỗi hòn đá văng ra là một ngọn núi hay hòn đảo; đất tung tóe mọi nơi thành cồn đồi, cao nguyên; chỗ thần đào lên để lấy đất đắp cột là biển cả.
+ Sau thần Trụ Trời khai trời đất thì có một số thần khác được phân công hoặc lên trời hoặc xuống biển để tiếp tục công việc kiến thiết ra thế giới.
- Sự kiện liên quan đến ý nghĩa của tên gọi:
+ Thần sử dụng đầu đeo trời lên, tay đào đất, đá; xây dựng một cột to lớn để chống trời. Thần một mình đắp, cột càng đá càng cao chót vót, càng đẩy trời lên mãi.
Sau khi tiếp cận Câu 2
Phân tích trí tưởng tượng sáng tạo của nhân dân được thể hiện qua một số chi tiết ảo diệu, hoang đường trong văn bản này.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản.
- Lưu ý đến những chi tiết hoang đường, kỳ ảo trong văn bản.
- Phân tích chi tiết hoang đường, kỳ ảo để hiểu sâu hơn về trí tưởng tượng sáng tạo của nhân dân.
Lời giải chi tiết:
Một số chi tiết hoang đường, kỳ ảo trong văn bản:
+ Một vị thần khổng lồ hiện ra, thần cao không thể diễn tả bằng lời.
+ Thần bước một bước là có thể vượt qua từ vùng này sang vùng khác.
+ Thần tự mình đào đất, đập đá, xây dựng một cột to lớn để chống trời.
+ Khi cột được Thần xây cao lên, thì trời dường như một tấm màn lớn được nâng lên.
+ Công việc của Thần Trụ Trời rất kỳ diệu: đeo trời, xây cột chống trời, phá cột, tạo ra núi sông biển. Đó là những công việc lớn lao, tạo ra vũ trụ đúng theo quan niệm của người xưa (Trời tròn, đất vuông).
→ Thần Trụ Trời là câu chuyện hoang đường, tạo hình vị thần và hành động của Thần làm nên vẻ kỳ diệu, ngoại vi của truyền thuyết. Truyện đã nhân cách hóa vũ trụ thành một vị thần.
Khi tiếp cận Câu 3
Truyện Thần Trụ Trời mục đích giải thích những hiện tượng gì? Phương pháp giải thích đó có điểm gì tương đồng và khác biệt so với các truyền thuyết đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm,...?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản về Thần Trụ Trời.
- Rút ra kết luận về các hiện tượng mà tác giả dân gian muốn giải thích.
- So sánh với các truyền thuyết đã học ở lớp 6.
Lời giải chi tiết:
- Truyện Thần Trụ Trời mục đích giải thích nguồn gốc của các hiện tượng tự nhiên như sự xuất hiện của trời, đất và lý do trời với đất lại được chia cắt, vì sao mặt đất không phẳng với những phần đất lõm và lồi, vì sao có sông, núi, biển, và đảo.
- Phương pháp giải thích có điểm tương đồng và khác biệt so với các truyền thuyết đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm:
+ Tương đồng: cả hai đều có yếu tố kì diệu, hoang đường.
+ Khác biệt:
Truyện thần thoại: nhằm mục đích giải thích, khám phá và chinh phục vũ trụ.
Truyện truyền thuyết: nhằm mục đích giải thích các phong tục, tập quán hoặc kể về các nhân vật lịch sử.
Khi tiếp cận Câu 4
Hãy vẽ hoặc mô tả bằng lời về hình ảnh của Thần Trụ Trời theo trí tưởng tượng của bạn.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản.
- Hãy tưởng tượng về hình ảnh của Thần Trụ Trời và sau đó mô tả hoặc vẽ lại.
Chi tiết giải thích:
- Mô tả bằng hình ảnh:
- Mô tả bằng từ ngữ:
Thần Trụ Trời là một vị thần to lớn đã khai sáng vũ trụ. Với hình dáng khổng lồ không thể đo lường, sức mạnh không gì có thể tả được. Thần dùng đầu để chống trời, tay để đào đất và đắp cát thành cột chống trời. Nhờ vào cột đó mà Thần Trụ Trời đã tạo ra trời đất mới.
Sau khi đọc Câu 5
Trong phần kết, truyện liệt kê bảy vị thần liên quan đến việc giải thích nguồn gốc các hiện tượng tự nhiên. Theo sáng tưởng của bạn, còn có vị thần nào khác không? Và tên vị thần đó là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ phần kết của truyện.
- Đưa ra tên của một số vị thần khác dựa trên sáng tưởng của bạn từ phần kết.
Lời giải chi tiết:
- Trong phần kết, truyện đã liệt kê bảy vị thần gắn với việc giải thích nguồn gốc các sự vật, hiện tượng tự nhiên.
+ Thần Đếm Cát, thần Tát Biển, thần Kể Sao, thần Đào Sông, thần Trồng Cây, thần Xây Núi, thần Trụ Trời.
- Theo sáng tưởng của bạn, có thể có những vị thần khác như:
+ Thần Mưa, thần Mây, thần Sấm, thần Chớp, thần Biển cả, thần Lửa, thần Mặt Trời, Thần Mặt Trăng,...
