Buzz
Chuẩn bị 1
Trả lời Câu hỏi 1 Chuẩn bị trang 122 SGK Văn 12 Cánh diều
Tìm hiểu về tác giả, bối cảnh thời đại và hoàn cảnh Phan Bội Châu viết bài Lưu biệt khi xuất dương.
Phương pháp giải:
Đọc phần chú thích của văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Tác giả Phan Bội Châu
a. Tiểu sử, cuộc đời:
+ Tên thật: Phan Văn San, hiệu Sào Nam
+ Quê quán: Đan Nhiễm, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An
+ Cuộc đời:
- Trước 1905: Hoạt động trong nước
- Từ 1905- 1925: Hoạt động bôn ba ở nước ngoài
- Từ 1925-1940: bị thực dân Pháp bắt cóc và xử án chung thân
b. Sự nghiệp văn chương:
+ Ông là cây bút xuất sắc của văn chương Cách mạng. Các tác phẩm chính: Việt Nam vong quốc sử, Hải ngoại huyết thư, Ngục trung thư, Trùng Quang tâm sử,...
+ Phong cách sáng tác: Hình thức cổ điển nhưng vẫn mới mẻ. Là vũ khí để tuyên truyền cổ động, thơ văn ông đã làm rung động biết bao con tim yêu nước
- Bối cảnh thời đại:
Bối cảnh lịch sử đất nước:
+ Chủ quyền đất nước đã hoàn toàn mất vào tay giặc
+ Phong trào Cần vương thất bại
+ Chế độ phong kiến suy sụp
+ Những ảnh hưởng từ nước ngoài: Ảnh hưởng tư tưởng dân chủ tư sản từ nước ngoài đang tràn vào Việt Nam ngày càng mạnh qua con đường Trung Hoa, Nhật Bản và trực tiếp từ Pháp, từ các nước phương Tây.
- Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1905, khi tác giả chuẩn bị sang Nhật Bản tìm một con đường cứu nước mới, là lời từ giã với bạn bè, đồng chí
Chuẩn bị 2
Trả lời Câu hỏi 2 Chuẩn bị trang 122 SGK Văn 12 Cánh diều
So sánh phần Phiên âm, Dịch nghĩa với phần Dịch thơ để nhận thức sâu hơn về điểm tương đồng và thay đổi giữa bản dịch và nguyên tác, từ đó hiểu rõ hơn về bài thơ.
Phương pháp giải:
So sánh phần dịch thơ và nguyên tác
Lời giải chi tiết:
Lời dịch thơ so với nguyên tác đã có phần chưa sát nghĩa, cụ thể:
- Nguyên tác: 'Nguyện trục trường phong Đông hải khứ': Mong muốn đuổi theo ngọn gió dài đi qua biển Đông.
→ Câu dịch thơ lại là: 'Muốn vượt bể Đông theo cánh gió': Đạp bằng gian khó để đạt được ước nguyện giải phóng dân tộc nhưng câu thơ dịch chỉ chú ý đến 'vượt bể Đông' mà không chú trọng đến ý thơ thể hiện được nhà thơ ý thức được gian khó - ý thức được gian khó nhưng vẫn khao khát vượt qua 'đuổi theo'. Do đó làm mất đi đôi chút lớn lao, mạnh mẽ, can trường của nhân vật trữ tình.
- Nguyên tác: “Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si”: Thánh hiền đã vắng, có đọc sách cũng ngu thôi.
- Nguyên tác: 'Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi': ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên.
→ Câu thơ dịch là: 'Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi'. Câu thơ dịch chưa khắc họa được rõ nét tư thế và khí thế hùng mạnh, bay bổng như nguyên tác: 'nhất tề phi' - 'cùng bay lên'.
Đọc hiểu 1
Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý “chí làm trai” và quan niệm sống của nhân vật trữ tình.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần đầu bài thơ và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Chí làm trai: “ Làm trai phải lạ ở trên đời”. Trong đó, “lạ” nghĩa là phải sống khác với mọi người, không được giống ai để tạo nên sự khác biệt. Nghĩa là nam nhi phải làm nên nghiệp lớn xưng danh với thiên hạ, phải “lạ” ở trên đời
- Quan niệm sống của nhân vật trữ tình: “Há để càn khôn tự chuyển dời”.
+ Thời xưa người ta thưởng phó mặc cuộc đời cho hai chữ số phận, mệnh người do trời định đoạt.
+ Nhưng trong bài thơ, chí làm trai là phải tự mình chủ động xoay chuyển thời thế. Đó là lối sống chủ động, không chùn bước, nản chí để mặc cho hoàn cảnh chi phối mà phải có bản lĩnh để chi phối hoàn cảnh.
Đọc hiểu 2
Trả lời Câu hỏi 2 Đọc hiểu trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
Nghệ thuật đối trong hai câu thực và hai câu luận có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Chỉ ra nghệ thuật đối trong nội dung hai câu thực và hai câu luận
Lời giải chi tiết:
- Trong hai câu thực:
+ Sự đối lập về ý trong câu thơ “Ư bách niên trung tu hữu ngã”. “Tu hữu ngã” nghĩa là phải có ta. Tác giả tự xưng bản thân mình là “ta” một cách ngạo nghễ.
→ Ý thức trách nhiệm của cái tôi cá nhân trước thời cuộc, ý thức rõ vai trò, tầm quan trọng của cá nhân đối với vận mệnh trăm năm. Điều này đối lập với sự tự cao cá nhân.
- Trong hai câu luận:
+ Câu thơ “Non sông đã chết, sống thêm nhục” sử dụng cặp từ đối nhau “sống- chết”
→ Nhận thức về tình trạng của đất nước hiện nay: Triều đại phong kiến đã suy sụp, đổ nát, khi mà cả vua lẫn quan ai nấy đều hèn nhát, sợ sệt, chỉ ham vinh hoa phú quý mà chấp nhận để kẻ thù chà đạp đất nước. Từ đó, tác giả thể hiện quan niệm về vinh nhục: Đối với một nhà nho yêu nước, sự suy sụp, đớn đau của dân tộc và sự ngang tàn của thực dân là một nỗi nhục nhã vô cùng
Hai câu thơ thực đối với hai câu luận làm nổi bật lên quan niệm sống của nhân vật trữ tình: ý thức trách nhiệm của cái tôi cá nhân, vai trò của cá nhân trong bối cảnh thời đại lịch sử của đất nước.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
“Chí làm trai” của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào trong hai câu đề?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung văn bản và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Chí nam nhi là một quan niệm nhân sinh phổ biến thời phong kiến: nam nhi phải làm nên nghiệp lớn xưng danh với thiên hạ, phải lạ ở trên đời.
- Trong quan niệm của tác giả đã có điểm nhìn mới mẻ, sáng tạo hơn: “Há để càn khôn tự chuyển dời”.
+ Thời xưa người ta thưởng phó mặc cuộc đời cho hai chữ số phận, mệnh người do trời định đoạt.
+ Nhưng trong bài thơ, chí làm trai là phải tự mình chủ động xoay chuyển thời thế (đặt trong hoàn cảnh hiện tại câu thơ ngụ ý nói tới việc tìm đường cứu nước).
+ Hình thức câu hỏi tu từ khiến câu thơ xoáy sâu và tâm trí người đọc đặc biệt là các đấng nam nhi.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
Phân tích quan niệm sống của nhân vật trữ tình được thể hiện qua hai câu thực và hai câu luận ( ý thức về cái tôi, quan niệm về vinh nhục, sự từ bỏ cái lỗi thời,…)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung phần thực và luận
Lời giải chi tiết:
- Hai câu thực: Ý thức trách nhiệm cá nhân trước thời cuộc
+ Tư tưởng “trăm năm cần có tớ” : khẳng định giá trị cá nhân và khát khao đóng góp cho đất nước.
+ Câu hỏi tu từ “há không ai”: thể hiện khát vọng ra đì tìm đường cứu nước; nhắn nhủ, gửi gắm tới các thế hệ sau
→ Ý thức về cái tôi: trách nhiệm, sẵn sàng gánh vác mọi trách nhiệm mà lịch sử giao phó
- Hai câu luận: Thái độ quyết liệt trước tình cảnh đất nước và những tín điều xưa cũ:
+ “Non sông đã mất sống thêm nhục”
- Nhận thức về tình trạng của đất nước hiện nay: Triều đại phong kiến đã suy sụp, đổ nát, khi mà cả vua lẫn quan ai nấy đều hèn nhát, sợ sệt, chỉ ham vinh hoa phú quý mà chấp nhận để kẻ thù chà đạp đất nước.
→ Thể hiện quan niệm về vinh nhục: Đối với một nhà nho yêu nước, sự suy sụp, đớn đau của dân tộc và sự ngang tàn của thực dân là một nỗi nhục nhã vô cùng
+ “Hiền thánh còn đâu học cũng hoài”
- Nhận thức về sự lỗi thời và lạc hậu của nền Nho học: Trong giờ phút này, việc học Tam tự kinh, Luận ngữ hay các triết lý Nho học không thể đấu lại với súng đạn của kẻ thù, không thể vực dậy đất nước bằng lối tư duy cứng nhắc, thiếu linh hoạt ấy nữa.
→ Thái độ dứt khoát từ bỏ cái cũ, lạc hậu lỗi thời để tiến đến với một tư tưởng mới, đặt những bước đi đầu tiên trên con đường cứu nước theo khuynh hướng tư bản.
→ Thể hiện quan niệm sống mới về chí làm trai và tư thế, tầm vóc của con người trong vũ trụ.
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
Khát vọng của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào ở hai câu kết?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung văn bản và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Khát vọng của nhân vật trữ tình được thể hiện vô cùng sâu sắc ở hai câu kết:
- Sử dụng những hình ảnh kì vĩ, lớn lao: “biển Đông”, “cánh gió”, muôn trùng “sóng bạc”
→ Gợi ra một bối cảnh không gian rộng lớn, khoáng đạt.
- Hành động: đuổi theo, đi qua – là hành động mạnh mẽ, phi thường
→ Tầm vóc con người trở nên kì vĩ, lớn lao nổi bật hẳn trên cái nền của thiên nhiên bởi sự kiêu hãnh, tráng chí hùng mạnh bên trong tâm hồn nhân vật trữ tình.
Câu thơ cuối chứa đựng một hình ảnh hào hùng, lãng mạn thể hiện khát vọng lên đường của người chí sĩ yêu nước, từ đó khơi dậy tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, nhiệt huyết của một thế hệ sau này.
Sau khi thực hiện việc đọc kỹ trang 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 123 SGK Văn 12 Cánh diều
Quan điểm về cuộc sống, lý tưởng tồn tại trong bài thơ vẫn còn ý nghĩa với thế hệ trẻ ngày nay không? Xin chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề này trong một đoạn văn (10-12 dòng)
Phương pháp giải:
Đọc kỹ nội dung văn bản và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Lưu ý khi hiểu rõ nội dung văn bản và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Lưu ý khi hiểu rõ nội dung văn bản và trả lời câu hỏi
Sự tự hào của những người yêu nước, giàu lòng yêu dân, dám hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc được thể hiện rõ nét qua việc đọc đoạn trích, khiến người đọc cảm nhận được tinh thần yêu nước và lòng dũng cảm anh hùng của nhà văn Phan Bội Châu. Ông luôn tin rằng ý thức trách nhiệm với quê hương và dân tộc, khao khát thay đổi số phận, không chịu khuất phục trước khó khăn và thử thách. Quan điểm về cuộc sống và lý tưởng sống đẹp vẫn là một bài học quan trọng đối với thế hệ trẻ ngày nay, đặc biệt trong bối cảnh đất nước đang phát triển và hòa bình. Những người trẻ sẽ là những người tiếp nối trách nhiệm xây dựng và bảo vệ đất nước, và họ cần nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình, đồng thời phê phán những hành vi tiêu cực và rèn luyện bản thân để góp phần vào xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.
