Buzz
Soạn bài Thực hành một số kỹ thuật tu từ ngữ âm ngắn nhất năm 2021
A. Soạn bài Thực hành một số kỹ thuật tu từ ngữ âm (ngắn nhất)
I. Tạo điệu và âm nhịp cho câu
Bài 1 (trang 129 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
Sự kết hợp giữa nhịp ngắn và nhịp dài:
+ Hai câu đầu tạo điệu âm dài, phản ánh các cuộc chiến tranh đầy khốc liệt của dân tộc.
+ Vế sau ngắn, nhịp điệu sôi động, mạnh mẽ, phản ánh sự khẳng định về quyền độc lập, tự do của dân tộc.
- Sự thay đổi từ thanh bằng sang thanh trắc
+ Câu đầu và các vế kết thúc bằng thanh bằng, do đó là âm tiết mở
+ Câu sau kết thúc bằng âm tiết mang thanh trắc (lập), đây là âm tiết đóng.
- Đoạn văn còn sử dụng phép điệp từ ngữ và điệp cú pháp, kết hợp với nhau tạo ra âm hưởng uy nghi, đầy uy lực cho lời tuyên ngôn.
Bài 2 (trang 129 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Đoạn văn kết hợp vần bằng và vần trắc tạo ra sự cân bằng về thanh điệu ở cuối mỗi nhịp và tạo ra sắc thái linh thiêng, trang trọng cho văn ngôn.
- Sự kết hợp giữa phép điệp và phép đối
+ Ở câu đầu được lặp lại như sau: 4/2/4/2
+ Sự đối xứng về nhịp điệu và cấu trúc ngữ pháp
- Sự phối hợp giữa nhịp ngắn (ở câu 1, 2, 3) và nhịp dài (ở vế cuối câu 1, 4) tạo ra âm hưởng mạnh mẽ khi nhấn mạnh và khi dứt khoát
Bài 3 (trang 130 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Nhịp điệu của văn bản từ nhanh đến chậm thể hiện sự đam mê, niềm tự hào của tác giả đối với cây tre và đất nước thân thương, tươi đẹp.
- Nhiều nhịp ngắn, dứt khoát, mạnh mẽ, kiên quyết, phù hợp với tinh thần và bản sắc dân tộc trong những cuộc kháng chiến.
- Phép biến hóa từ vựng và việc sử dụng nhiều động từ mang lại tính sinh động và phong phú cho cây tre, làm cho nó trở nên sống động, sống đầy ý thức.
- Hai câu cuối lặp lại từ ngữ và kết cấu ngữ pháp, ngắn gọn, không sử dụng động từ, tạo ra một sức mạnh, một tinh thần kiên quyết hơn cho câu văn.
II. Điệp âm, điệp vần và điệp thanh
Bài 1 (trang 130 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
a. Phụ âm đầu 'L' được lặp lại 4 lần, tạo ra hình ảnh bông hoa lựu đỏ trên cành như những đốm lửa lấp lánh, luân phiên ẩn hiện.
b. Câu thơ cũng lặp lại 4 lần phụ âm “L'.
- Mô tả được trạng thái của ánh trăng phản chiếu trên mặt nước ao: ánh trăng như lan tỏa rộng lớn hơn, lan tỏa khắp không gian trên mặt ao.
Bài 2 (trang 130 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Trong đoạn thơ của Tố Hữu, vần 'ang' xuất hiện 7 lần: Bàng, đàng, giang, mang, đang, ngang, sang.
- Tác dụng:
+ Tạo cảm giác mở rộng và sự di chuyển, phản ánh sắc thái chuyển đổi của mùa, từ mùa đông sang mùa xuân
+ Mô tả không gian vô biên, mở rộng của bầu trời, và tâm trạng của con người khi mùa đông đến.
Bài 3 (trang 130, 131 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Sử dụng các từ ngữ như: khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút, súng ngửi trời, và kỹ thuật lặp từ ngữ (dốc lên khúc khuỷu/ dốc thăm thẳm) kết hợp với phương pháp lặp và đối lập (ngàn thước lên cao/ngàn thước xuống) để tạo ra hiệu ứng lặp và đối lập.
- Sử dụng phép lặp cú pháp (ở câu 1 và câu 3).
- Ngắt nhịp: 4 – 3 trong ba câu thơ đầu.
- Sử dụng thanh điệu: ba câu đầu sử dụng xen kẽ thanh trắc và thanh bằng, còn ở câu cuối chỉ sử dụng thanh bằng, tạo ra một bức tranh về một cảnh vật rộng lớn, sau khi đã trải qua nhiều khó khăn, hiểm nguy.
→ Hiệu quả: tạo ra một khung cảnh hiểm trở của khu rừng núi và sự khắc nghiệt của cuộc hành trình.
B. Kiến thức cơ bản
1. Tạo nhịp điệu và âm hưởng phù hợp
- Biện pháp tạo nhịp điệu: Tạo nhịp điệu là một kỹ thuật tu từ âm nhạc thường được sử dụng trong văn xuôi lý luận, nơi mà mục tiêu là tạo ra một âm hưởng cuốn hút thông qua sự cân đối và nhịp nhàng của lời văn, nhằm tăng sức thuyết phục mạnh mẽ của lập luận.
- Phương pháp tạo âm hưởng: là kỹ thuật sử dụng từ ngữ âm trong văn xuôi nghệ thuật, trong đó âm thanh và nhịp điệu của câu văn không chỉ tạo ra sự cân bằng, nhịp nhàng, mượt mà, êm dịu, du dương, mà còn tạo ra một âm hưởng phản ánh nội dung hình tượng của câu văn.
2. Điệp âm, điệp vần, điệp thanh
- Điệp âm là kỹ thuật lặp lại cố ý một số yếu tố âm nhất định (phụ âm đầu, vần hoặc thanh) để tạo ra sự kết hợp ý nghĩa, có tác dụng làm nổi bật hình ảnh hoặc cảm xúc, khơi gợi liên tưởng, đồng thời giúp cho văn từ thêm phần nhạc tính.
- Phân loại:
+ Điệp phụ âm đầu: Đây là kỹ thuật lặp lại phụ âm đầu của từ để tạo ra sự trùng lặp về âm thanh, tăng tính hình thành hình ảnh và diễn cảm cho câu văn. Phụ thuộc vào đặc tính của phụ âm đầu được chọn làm phương tiện, nó có thể kích thích những liên tưởng tinh tế khác nhau.
+ Điệp vần: Điệp vần là kỹ thuật lặp lại từ ngữ âm, trong đó có ý định tạo ra sự trùng lặp về âm thanh bằng cách lặp lại những phần âm tiết tương tự nhau, nhằm mục đích tăng cường sức biểu cảm, tăng tính nhạc sỹ cho câu văn. Điệp vần là một kỹ thuật lặp từ rất phổ biến. Đầu tiên là trong thơ, sau đó là trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ, văn xuôi và thậm chí trong giao tiếp hàng ngày. Khi nói về điệp vần, chúng ta đề cập đến việc lặp lại cả âm thanh chính, âm thanh cuối và thường là cả thanh điệu.
+ Điệp thanh: Điệp thanh là kỹ thuật lặp lại các thanh điệu cùng một nhóm (bằng/trắc) để tạo ra sự phối hợp về ý nghĩa, tăng cường tính nhạc sỹ cho câu văn.
3. Những điều cần nhớ khi áp dụng các kỹ thuật tu từ ngữ âm
- Thực tế, mỗi lời diễn đạt thường không chỉ sử dụng một kỹ thuật tu từ mà có thể kết hợp nhiều kỹ thuật tu từ với nhau (có thể kết hợp cả điệp âm, điệp vần và điệp thanh). Do đó, khi phân tích tác dụng của âm thanh, cần lưu ý đến sự phối hợp của các kỹ thuật và hiệu quả mà chúng mang lại.
- Khi tận dụng hiệu quả của các nguyên tắc diễn đạt cảm xúc, cần luôn đặt vào một bối cảnh cụ thể.
- Phân tích cần có kiến thức sâu về đặc tính âm học của ngôn ngữ tiếng Việt. Đồng thời, cần có khả năng cảm nhận tinh tế về văn học mới có thể nhận biết các tín hiệu âm thanh một cách nhạy bén, tinh tế, tránh việc áp dụng các thuộc tính âm thanh một cách cơ học cho nội dung diễn đạt, gây ra sự cứng nhắc, lạc hậu và thiếu khoa học.
