Buzz
Soạn bài Thực hành một số phép tu từ cú pháp ngắn nhất năm 2021
A. Biên soạn bài Thực hành một số phép tu từ cú pháp (ngắn nhất)
I. Phép tái sử dụng cú pháp
Bài 1 (trang 150, 151 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
a. Câu hỏi về việc tái sử dụng cú pháp
+ câu 1 và 3: Sự thật là .... nước ta/ dân ta....đã......
+câu 4 và 5: Dân ta đã/ lại.........
→ Mục đích: nhấn mạnh, đặt nặng tính chắc chắn; hỗ trợ cho văn phong trôi chảy, hài hòa.
b. Câu hỏi về các cấu trúc câu tái sử dụng trong đoạn thơ b là:
+ Câu 1 và 2
+ Câu 3, 4, 5
→ Mục đích: nhấn mạnh và khẳng định lòng tự hào và tình yêu sâu sắc đối với quê hương của nhà thơ.
c. Trong đoạn thơ c, mẫu câu được lặp lại là: Nhớ sao...
→ Mục đích: làm cho lòng nhớ về quê hương cách mạng Việt Bắc của người ta trở nên sâu sắc và thiết tha hơn.
Bài 2 (trang 151 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Tương đồng: cả hai đều áp dụng phép tái sử dụng cú pháp.
- Khác biệt:
+ Về số lượng từ:
• Trong các câu đối, thơ Đường và văn biền ngẫu (cũng như nhiều câu tục ngữ), số lượng từ trong câu trước và sau phải bằng nhau.
• Trong văn xuôi và thơ tự do, việc các câu tái sử dụng cú pháp không nhất thiết phải có số từ bằng nhau.
+ Về loại từ và cấu trúc của từ:
• Trong câu đối, thơ Đường luật và văn biền ngẫu, trong những câu tái sử dụng cú pháp, các từ tương ứng cần phải thuộc cùng loại từ và có cùng cấu trúc từ
• Trong văn xuôi và thơ tự do, ở các câu tái sử dụng cú pháp, sự đối xứng về loại từ và cấu trúc từ không cần phải chặt chẽ như trong trường hợp trên
+ Về nhịp điệu:
• Trong câu đối, thơ Đường luật và văn biền ngẫu, trong những câu tái sử dụng cú pháp, mẫu nhịp điệu cũng được lặp lại một cách rõ ràng
• Trong văn xuôi và thơ tự do, trong các câu tái sử dụng cú pháp, mẫu nhịp điệu không cần phải lặp lại như trên
Bài 3 (trang 151 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
Con nhớ anh con, anh du kích...
Con nhớ em con, em liên lạc
(Chế Lan Viên)
→ Sử dụng phép tái sử dụng cú pháp: Con nhớ... giúp thể hiện sâu sắc nỗi nhớ của người viết khi nhớ về Tây Bắc
II. Phép liệt kê
a. Trong đoạn văn của Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn: kết hợp phép tái sử dụng cú pháp với phép liệt kê: ...thì ta...; ...thì cùng nhau...
→ Kết quả : thể hiện tâm trạng của tác giả, đồng thời làm nổi bật sự quan tâm, chu đáo của Trần Quốc Tuấn đối với tướng sĩ: cho áo, cho cơm, thăng chức, ...
- Áp dụng phép liệt kê (liệt kê hàng loạt tội ác của thực dân Pháp)
- Áp dụng phép tái sử dụng cú pháp.
→ Tác dụng: lên án và tố cáo tội ác chính trị của thực dân Pháp đối với nhân dân ta, truyền đạt lòng căm thù sâu sắc và cao độ tới người đọc, người nghe.
III. Phép xen kẽ
Bài 1 (trang 152, 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Các phần được in đậm trong các câu a, b, c, d được đặt ở giữa, cuối câu và sau phần được chú thích
- Chúng được phân tách bằng ngữ điệu khi nói hoặc đọc, còn khi viết thì được phân tách bằng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu gạch ngang.
- Chúng đóng vai trò ghi chú hoặc giải thích cho từ ngữ trước đó, thêm vào các tầng sắc thái cảm xúc của tác giả.
Bài 2 (trang 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
Tố Hữu- ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam- đã để lại cho thi đàn dân tộc một lượng thơ khá lớn. Thơ của ông là bằng chứng rõ ràng về sự kết hợp hoàn hảo giữa yếu tố cách mạng và dân tộc trong quá trình sáng tác thơ. Qua phong cách thơ của Tố Hữu, chúng ta có thể nhìn thấy một thành tựu xuất sắc của thơ ca cách mạng, một trường phái thơ luôn coi trọng số phận dân tộc như mục tiêu sống cao quý nhất.
B. Kiến thức cơ bản
1. Phép tái sử dụng cú pháp
Là kỹ thuật ngôn từ tạo ra các câu văn liền nhau trong văn bản, có cùng cấu trúc nhằm nhấn mạnh ý nghĩa và tạo ra sự điều độ cho văn bản.
Nhóm bếp lửa ấm áp nồng nàn
Nhóm tình yêu dành cho khoai sắn ngọt bùi
Nhóm chia sẻ niềm vui với nồi xôi gạo mới
Nhóm thức tỉnh tâm trạng của tuổi thơ
Kỹ thuật sử dụng cấu trúc “nhóm…” nhằm nhấn mạnh sự quan tâm, chăm sóc, yêu thương của bà dành cho cháu
2. Phép đảo ngữ
Đảo ngữ là kỹ thuật ngôn ngữ thay đổi trật tự cấu trúc ngữ pháp thông thường của câu, nhằm tăng cường sự sống động, hấp dẫn và cân đối cho câu văn
Mọc giữa dòng nước xanh biếc
Một bông hoa tím mộng mị
Kỹ thuật sử dụng phép đảo động từ mọc nhằm nhấn mạnh sự sống đầy mạnh mẽ
3. Phép liệt kê
Là kỹ thuật ngôn từ sắp xếp các đơn vị từ cùng loại liên tiếp nhau để tạo ra ấn tượng mạnh mẽ về hình ảnh hoặc cảm xúc
Ví dụ: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không thể giết được em, người con gái anh hùng!
Kỹ thuật này nhấn mạnh sự can đảm và quyết tâm của phụ nữ chiến sĩ cộng sản
4. Xen kẽ
Là việc thêm vào câu một cụm từ không liên quan trực tiếp đến ngữ pháp của câu, có tác dụng bổ sung thông tin cần thiết, thể hiện cảm xúc, thường đặt trong ngoặc đơn sau dấu gạch nối
“Cô bé nhà bên (ai ngờ được)
Cũng gia nhập đội du kích!”
Kết quả là sự thể hiện một cách nhẹ nhàng sự ngạc nhiên, xúc động và tình cảm
5. Câu hỏi không đề cập
Dạng câu hỏi không được sử dụng để yêu cầu thông tin cụ thể
Đám cưới chuột đang háo hức, sôi động
Bây giờ tan tác về đâu?
Kết quả là nhấn mạnh tình trạng mất mát, sự chia lìa, và sự hoang mang của quê hương trong chiến tranh
6. Phép đối
- Là cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, và các thành phần câu song song, cân đối trong lời nói để tạo ra hiệu ứng diễn đạt: nhấn mạnh, gợi liên tưởng, sinh động, và tạo nhịp điệu cho lời nói
Ta ngu ngốc tìm nơi hẻo lánh
Người khôn đến nơi huyên náo
-> Tương phản: hiểu biết >< ngu ngốc, cô đơn >< huyên náo, để nhấn mạnh quan điểm về cuộc sống của tác giả.
