Soạn bài Thực hành thành ngữ, điển cố

Buzz

Nội dung bài viết

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Phần Ngắn 1

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Phần Ngắn 2

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Ngắn 3

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Bài viết hướng dẫn thực hành thành ngữ, điển cố từ sách giáo khoa Ngữ Văn 11 tập 1.
- Danh sách nội dung bài viết: Bài số 1, Bài số 2, Bài số 3.
- Thực hành về thành ngữ, điển cố từ trang 66 sách giáo khoa Ngữ Văn 11 tập 1.
- Phân tích các thành ngữ và điển cố trong các đoạn thơ từ sách giáo khoa.
- Giá trị nghệ thuật của các thành ngữ và điển cố trong văn bản.
- Thay thế thành ngữ bằng từ thông thường và nhận xét về sự thay đổi.
- Sử dụng các thành ngữ và điển cố trong câu văn để diễn đạt ý nghĩa.
- Phân tích các thành ngữ và điển cố trong văn bản để hiểu rõ hơn về nghệ thuật văn học.

Nội dung soạn bài Thực hành thành ngữ, điển cố đã được tổ chức để hỗ trợ học sinh hoàn thành các dạng bài tập trên trang 66 của Sách Giáo Khoa Ngữ Văn 11 tập 1. Qua đó, học sinh sẽ học được cách nhận biết và sử dụng thành thạo các thành ngữ, điển cố khi viết bài.

Danh sách nội dung:
1. Bài số 1
2. Bài số 2
3. Bài số 3

Soạn bài Thực hành thành ngữ, điển cố trên trang 66 của Sách Giáo Khoa Ngữ Văn 11 tập 1

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Phần Ngắn 1

Bài 1:
Trong đoạn thơ này, xuất hiện các thành ngữ như:
- Một duyên hai nợ => Hình ảnh của bà Tú, một mình phải chịu đựng, gánh vác công việc gia đình để nuôi cả chồng và con.
- Năm nắng mười mưa: chịu đựng năm cơn nắng, mười cơn mưa. Bà Tú phải làm việc vất vả như vậy vì cuộc sống.

Bài 2:
- Đầu trâu mặt ngựa: Biểu tượng cho tính hung dữ, tàn ác của những kẻ quan quân.
- Cá chậu chim lồng (so sánh): Biểu hiện sự gò bó, tù túng và mất tự do trong cuộc sống.
- Đội trời đạp đất: Tính tự do, gan dạ, không chịu khuất phục bất kỳ quyền lực nào.

Bài 3:
Điển cố là việc sử dụng các sự kiện, câu chuyện cụ thể từ văn học và lịch sử để truyền đạt ý nghĩa triết lí, khái quát về cuộc sống.
- Điển cố không chỉ ngắn gọn (bao gồm một từ hoặc cụm từ tái hiện sự kiện) mà còn sâu sắc, chứa đựng nhiều ý nghĩa.

Bài 4:
- Ba thu: Trong Kinh Thi, đề cập đến một ngày dài như ba mùa thu, biểu hiện niềm nhớ nhung, tương tư của Kim Trọng đối với Thúy Kiều.
- Chín chữ: Trong Kinh Thi, ý chỉ công lao của cha mẹ: sinh, cúc, phủ, súc, trưởng, dục, cố, phục, phúc. Kiều nhớ về công lao của cha mẹ và đau xót vì bổn phận làm con.
- Liễu Chương Đài: Kiều mường tượng cảnh Kim Trọng trở về, nhưng nàng đã thuộc về người khác, đau lòng cho Kim.
- Mắt xanh: Trong đời Nguyễn Tịch thời Tấn, mắt xanh thể hiện sự quý phái trong giao tiếp.

Bài 5:
a)
- Ma cũ bắt nạt ma mới: Người cũ dựa vào quen biết để áp đặt lên người mới.
- Chân ướt chân ráo: Còn mới mẻ, chưa thành thạo.
b) Cưỡi ngựa xem hoa: Nhìn nhận sự vật một cách qua loa, không sâu sắc.

Bài 6:
+ Chị ấy mẹ tròn con vuông là chúng tôi rất vui vẻ.
+ Con dám cãi lời mẹ à? Con giống trứng khôn hơn vịt!
+ Anh phải thi đỗ trong kỳ thi tốt nghiệp để không phí công 12 năm học.
+ Lý Thông thực sự là một kẻ đầy toan tính, luôn âm mưu hại Thạch Sanh.
+ Ngày nay, phú quý cũng phải tuân thủ lễ nghi: Tổ chức đám giỗ cha mà phải đi nhà hàng.
+ Cậu ấy sống hoang phí như con nhà quan dù là con nhà nghèo.
+ Thấy người giàu mà bắt chúng ta làm việc bất lịch sự, không biết xấu hổ à?
+ Thôi, là bạn bè mà, hãy giải quyết mọi mâu thuẫn nhé!

Bài 7:
- Tớ biết rõ gót chân A sin của cậu rồi.
- Gia đình nhà ấy nợ như chúa Chổm.
- Cậu đừng có hành động như thế giữa đường.
- Bây giờ cần những người như Sở Khanh.
- Hãy thể hiện sức mạnh Phù Đổng, đứng dậy và tự tin!

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Phần Ngắn 2

Câu 1 (trang 66 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Trong đoạn thơ trích từ bài Thương vợ của Trần Tế Xương, tác giả đã sử dụng các thành ngữ:
- Một duyên hai nợ: Thể hiện sự vất vả của bà Tú khi phải đảm đương tất cả công việc gia đình để nuôi cả chồng và con.
- Năm nắng mười mưa: Biểu thị sự cực nhọc, vất vả.
So với các thành ngữ thông thường, các thành ngữ này ngắn gọn, cô đọng, thể hiện sự khái quát và có giá trị biểu cảm cao hơn. Đồng thời, cũng mô tả rõ hình ảnh của người vợ tần tảo, đảm đang trong công việc gia đình.

Câu 2 (trang 66 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
- Đầu trâu mặt ngựa: Thể hiện sự hung bạo, vô lại của bọn quan quân khi xâm nhập nhà Thúy Kiều trong khi gia đình nàng bị vu oan.
- Cá chậu chim lồng: Biểu thị cảnh sống chật hẹp, mất tự do dù bề ngoài có vẻ hào nhoáng, hoa mỹ.
- Đội trời đạp đất: Thể hiện sự ngang tàng, ý chí và lối sống tự do, không chịu khuất phục bất kỳ uy quyền nào.

Câu 3 (trang 66 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Giường kia, đàn kia: Thể hiện tình bạn thắm thiết, keo sơn. Chữ dùng ngắn gọn nhưng hàm ý sâu xa.
Điển cố chính là việc sử dụng các sự kiện trước đây hoặc các câu chữ từ sách đời trước để diễn đạt ý nghĩa tương tự trong văn bản, trong lời nói. Mỗi điển cố như một việc tiêu biểu, điển hình chứa đựng ý nghĩa mà người nói muốn truyền đạt.

Câu 4 (trang 67 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
- Ba thu: Nhắc đến câu thơ từ Kinh Thi để diễn đạt về nỗi nhớ thương của con người. Trong truyện Kiều, nói về sự chờ đợi và nhớ nhung của Kim Trọng với Thúy Kiều.
- Chín chữ: Thể hiện lòng hiếu khách của Thúy Kiều đối với cha mẹ, mặc dù bản thân Kiều phải sống xa quê nhà và không thể đền đáp công lao của cha mẹ.
- Liễu Chương Đài: Sử dụng để diễn tả tâm trạng của Thúy Kiều khi nghĩ về viễn cảnh Kim Trọng quay trở lại nhưng cô đã thuộc về một người khác.
- Mắt xanh: Từ ngữ dùng để diễn tả cách Từ Hải nhìn nhận về giá trị của Thúy Kiều dù cô sống trong hoàn cảnh xa hoa nhưng không được mọi người quý trọng.

Câu 5 (trang 67 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
a,
- Ma cũ bắt nạt ma mới: Nhấn mạnh về sự bắt nạt, áp bức của những người có quyền lực đối với người mới.
- Chân ướt chân ráo: Mô tả về sự lạ lẫm, mới mẻ của người mới đến.
b, Cưỡi ngựa xem hoa: Thể hiện sự cẩu thả, không chú trọng đến chi tiết, tìm hiểu sâu sắc.
Nếu thay các thành ngữ bằng từ ngữ thông thường, sẽ mất đi phần sắc thái biểu cảm và tính hình tượng trong diễn đạt.

Câu 6 (trang 67 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
- Mừng cho gia đình cô ấy mẹ tròn con vuông: Chúc mừng gia đình cô ấy hạnh phúc.
- Con bé ấy còn nhỏ tuổi mà đã tỏ ra trứng khôn hơn vịt: Diễn đạt về sự thông minh, lanh lợi của đứa trẻ.
- Suốt mấy năm nấu sử sôi kinh: Anh/chị ấy đã cố gắng hết mình trong suốt thời gian học tập.
- Thật không ngờ cô ấy là một kẻ lòng lang dạ thú: Diễn đạt về tính cách xấu của cô ấy.
- Bạn ý có tính cách đúng kiểu con nhà lính, tính làm quan: Diễn đạt về tính cách tham vọng, quyết đoán của bạn ý.

Câu 7 (trang 67 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
- Công ty tôi đã tìm ra được cái gót chân A – sin của đối phương: Diễn đạt về việc phát hiện ra điểm yếu của đối thủ.
- Dạo này gia đình tôi nợ như chúa Chổm: Mô tả về tình trạng nợ nần của gia đình.
- Cái bác ý làm việc gì cũng không có chính kiến, đúng là như đẽo cày giữa đường: Diễn đạt về tính kiêng nhẫn, thiếu quyết đoán của người đó.
- May cho bạn là thoát nạn hắn, đúng là cái gã sở Khanh: Mô tả về người may mắn tránh khỏi tai nạn.
- Bạn ấy còn trẻ mà làm được nhiều điều kì diệu, đúng là sức trai phù đổng: Diễn đạt về năng lực, khả năng của bạn ấy.

Soạn bài Thực hành về thành ngữ, điển cố, Ngắn 3

Câu 1: Tìm thành ngữ và phân tích giá trị thành ngữ với từ ngữ thông thường.

- Bao nhiêu nẻo đường, bấy nhiêu đợt sóng: Diễn tả sự khó khăn, gian nan trong cuộc sống.

- Mười năm trời một giọt lệ: Nói về sự kiên nhẫn, kiên trì trong cuộc sống.

- Cụm từ “bò bò bò đến nhà” và “lùn lờ đứng cửa”, tưởng như thành ngữ, thể hiện sự dễ dàng nhận biết và nhớ vững về hình ảnh, tính cách của nhân vật.

Câu 2: Phân tích giá trị nghệ thuật của các thành ngữ in đậm (về tính hình tượng, tính hàm súc và tính biểu cảm)

- Càng mạnh mẽ như trâu, càng thất thường như ngựa: Mô tả sự bất ổn, xáo trộn trong mối quan hệ giữa các nhân vật (tính hình tượng, tính hàm súc).

⟶ Sự phẫn nộ và chỉ trích sâu sắc từ tác giả (tính biểu cảm)

- Chim bay, chó săn: Tính cách hỗn độn, không kiên nhẫn, và dễ tức giận của nhân vật (tính hình tượng, hàm súc).

⟶ Sự phẫn nộ và không hài lòng của tác giả (tính biểu cảm)

- Đi trời, đạp đất: Hành động tự do và không bị ràng buộc, tuân theo ý chí cá nhân, không chịu sự kiểm soát từ bên ngoài (tính hình tượng, hàm súc).

⟶ Sự ngưỡng mộ và tôn trọng của Nguyễn Du đối với lòng can đảm và uy quyền của Từ Hải (biểu cảm).

Đề bài 3:

- Các điển cố không có hình thức cố định như thành ngữ, nhưng lại xuất phát từ những sự kiện cụ thể trong quá khứ để ám chỉ những vấn đề trong cuộc sống hiện tại.

- Thường ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc và hàm súc.

Đề bài 4: Giá trị của các điển cố được in đậm trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du:

Ba thu: Xuất phát từ Kinh Thi → Tâm hồn đong đầy nhớ nhung của Kim Trọng về Thúy Kiều

Chín chữ: Trích từ Kinh Thi: sinh, cúc, phủ, súc, trường, dục, cố, phục, phúc → Thúy Kiều chưa đền đáp công lao cha mẹ

Liễu Chương Đài: Đoạn kỷ niệm của người xa nhà viết về cây liễu ở Chương Đài → Tâm trạng Thúy Kiều khi nhớ về Kim Trọng

Mắt xanh: Câu chuyện về Nguyễn Tịch thời Tấn → Đánh giá của Từ Hải về Thúy Kiều

Câu 5: Thay thế thành ngữ bằng các từ thông thường có nghĩa tương đương:

- Người cũ lợi dụng quen biết nhiều để uy hiếp, áp đặt lên người mới.

- Mới đến chưa quen thuộc, còn mới lạ.

⟶ Thay thế:

- Đừng tự cho mình là người cũ và áp đặt lên người mới.

- Cậu ấy mới đến, còn chưa quen thuộc, chúng ta cần phải giúp đỡ.

Cưỡi ngựa xem hoa: Hành động chỉ làm qua loa, không tìm hiểu kỹ lưỡng như người điều khiển ngựa đi nhanh, không thể thưởng thức vẻ đẹp của hoa.

⟶ Thay thế: Họ không tham quan, không thực hiện một cách qua loa mà thực sự tham gia vào cuộc chiến, thực hiện nhiệm vụ của những chiến sĩ bình thường.

⟹ Nhận xét: Khi thay các thành ngữ bằng cách diễn đạt thông thường, nghĩa cơ bản không thay đổi, nhưng câu văn mất tính hình tượng, mất sắc thái biểu cảm và trở nên dài dòng, không còn hàm súc.

Câu 6: Sử dụng mỗi thành ngữ sau trong một câu:

- Chúc cậu được mẹ bầu con vuông

- Em bé đó thật khôn hơn vịt à

- Bạn tôi đã thành công trong việc đỗ đại học nhờ sự cố gắng học tập suốt thời gian dài

- Chú ấy thực sự là một kẻ xấu, có một tâm hồn lắm thú vị

- Vừa mới làm quan đã tổ chức tiệc linh đình, thật là phú quý và lễ nghĩa

- Đừng có cố gắng lừa tôi, tôi đã hiểu rõ ý định của bạn rồi đấy

- Con hiểu chậm quá, nói như nước đổ đầu vịt

- Chúng ta là một gia đình, phải biết nhường nhịn lẫn nhau, luôn giữ vững tinh thần hòa hảo và quý trọng

- Cậu thực sự là con nhà quan tính lính

- Tôi không quen anh, đừng có vẻ người giàu sang bắt quàng làm họ

- Đặt câu với các sự việc xa xưa

- Điểm yếu của hắn chính là tâm trạng bất an

- Gia đình của cậu ấy nợ nần như chúa chổm

- Cậu phải có quan điểm riêng của mình, đừng ngồi đó như đẽo cày giữa đường

- Sở khanh là loại người đáng ghét nhất trong xã hội này

- Tuổi trẻ với sức trai Phù Đổng sẽ làm nên những điều kỳ diệu

"""""--KẾT THÚC""""""

Bên cạnh phần trên, các bạn có thể khám phá thêm phần Phân tích bức tranh Chữ trong Truyện người tử tù để chuẩn bị cho bài học này.

Ngoài ra, Phân tích Văn tế của những người nông dân anh hùng ở Cần Giuộc để làm nổi bật hình ảnh đẹp của những nhà nghĩa sĩ yêu nước là một bài học quan trọng trong giáo trình Ngữ Văn 8 mà các bạn cần chú ý đặc biệt.

Các câu hỏi thường gặp

Thành ngữ là gì và có đặc điểm gì nổi bật?

Thành ngữ là những cụm từ ngắn gọn, cô đọng, mang tính hình tượng, diễn tả ý nghĩa sâu xa. Đặc điểm nổi bật của thành ngữ là sử dụng ngôn ngữ tinh tế để truyền đạt thông điệp rõ ràng nhưng giàu cảm xúc.

Điển cố có ý nghĩa như thế nào trong văn học?

Điển cố là những sự kiện, câu chuyện từ văn học, lịch sử được sử dụng nhằm truyền tải ý nghĩa triết lý sâu sắc. Nó giúp văn bản thêm phong phú và tạo sự liên tưởng mạnh mẽ cho người đọc.

Thành ngữ ‘năm nắng mười mưa’ trong bài có ý nghĩa gì?

Thành ngữ ‘năm nắng mười mưa’ biểu thị sự vất vả, gian khổ, chỉ việc bà Tú phải làm việc không ngừng nghỉ, chịu đựng những khó khăn để nuôi cả gia đình.

Thành ngữ ‘đầu trâu mặt ngựa’ thể hiện điều gì?

Thành ngữ ‘đầu trâu mặt ngựa’ thể hiện sự hung ác, vô lại của bọn quan quân khi chúng tàn phá cuộc sống của người dân, trong đó có gia đình Thúy Kiều.

Điển cố ‘ba thu’ trong văn học có nghĩa gì?

Điển cố ‘ba thu’ xuất phát từ Kinh Thi, chỉ sự nhớ nhung sâu sắc. Trong Truyện Kiều, Kim Trọng nhớ Thúy Kiều một ngày mà cảm thấy dài như ba mùa thu.

Tại sao nên sử dụng thành ngữ và điển cố trong văn học?

Sử dụng thành ngữ và điển cố giúp tăng tính biểu cảm, tạo chiều sâu cho văn bản. Chúng mang đến hình ảnh gợi cảm, giúp người đọc dễ dàng hiểu và cảm nhận nội dung hơn.

Nội dung từ Mytour nhằm chăm sóc khách hàng và khuyến khích du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không áp dụng cho mục đích khác.

Nếu bài viết sai sót hoặc không phù hợp, vui lòng liên hệ qua email: [email protected]