Soạn bài thực hành Tiếng Việt bài 5 trong sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 với chủ đề Chân trời sáng tạo chi tiết

Buzz

Đọc tóm tắt

- Đoạn văn trình bày về các biện pháp tu từ trong văn nghệ, bao gồm so sánh, ẩn dụ và nhân hoá.
- Phép so sánh và ẩn dụ được phân biệt dựa trên sự tương đồng và khác nhau trong cách sử dụng.
- So sánh nhấn mạnh hai vế A và B, trong khi ẩn dụ tập trung vào vế B mà ẩn đi vế A, tăng tính hàm súc và sức gợi cảm.
- Đoạn văn cũng giải thích các ví dụ cụ thể và tác dụng của từng biện pháp trong việc miêu tả và truyền tải ý nghĩa.

Câu 1

Câu 1 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm một câu có sử dụng biện pháp so sánh và một câu sử dụng biện pháp ẩn dụ trong Lao xao ngày hè. Chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau giữa hai biện pháp tu từ này.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức so sánh và ẩn dụ.

Lời giải chi tiết:

- Câu văn có phép so sánh: Chim cắt cánh nhọn như dao bầu chọc tiết lợn.

- Câu văn có phép ẩn dụ: Lần này nó chửa kịp ăn, những mũi tên đen, mang hình đuôi cá từ đâu bay tới.

- Biện pháp so sánh và ẩn dụ có đặc điểm:

+ Giống nhau:

Các sự việc, hiện tượng có nét tương đồng với nhau.

Đều có vế B (Sự vật dùng để so sánh, tăng sức gợi hình, gợi cảm).

+ Khác nhau:

Biện pháp So sánh có 2 vế A, B đầy đủ.

Ẩn dụ: Ẩn đi vế A, chỉ còn vế B. Cách nói này có tính hàm súc cao hơn, gợi ra nhiều liên tưởng…

Câu 2

Câu 2 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi ở dưới:

Người ta nói chèo bẻo là kẻ cắp. Kẻ cắp hôm nay gặp bà già! Nhưng từ đây tôi lại quý chèo bẻo. Ngày mùa, chúng thức suốt đêm. Mới tờ mờ đất nó đã cất tiếng gọi người: “Chè cheo chét”… Chúng nó trị kẻ ác. Thì ra, người có tội khi trở thành người tốt thì tốt lắm!

a. Chỉ ra biện pháp ẩn dụ trong đoạn văn.

b. Nêu nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau và tác dụng của biện pháp này trong việc miêu tả loài vật.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về phép ẩn dụ.

Lời giải chi tiết:

a. Biện pháp ẩn dụ trong đoạn văn:

- Bà già, kẻ ác: để chỉ lũ diều hâu.

- Người có tội: để chỉ chèo bẻo

b. Nét tương đồng

- Kẻ ác: để chỉ diều hâu bởi nó là con vật hung dữ, thường bắt gà con. (sự giống nhau dựa trên bản chất là xấu xa)

- Bà già: để chỉ diều hâu, ý nói đây là đối thủ đáng gờm của chèo bẻo. (sự giống nhau dựa trên bản chất là xấu xa)

- Người có tội để chỉ chèo bẻo, ý muốn nói chèo bẻo cũng là loài vật khá hung dữ, thích ăn thịt các loài côn trùng. (dựa trên bản chất).

=> Tác dụng của phép ẩn dụ: làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, khiến cho thế giới các loài chim hiện lên sinh động, bộc lộ được những đặc điểm giống như con người.

Câu 3

Câu 3 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy xác định biện pháp tu từ trong các câu văn dưới đây và cho biết dựa vào đâu để xác định như vậy:

a. Cả làng xóm hình như (…) cùng thức với giời, với đất.

b. Sau nhà có hai đõ ong “say” lắm.

c. Thời đó đường Bờ Sông chỉ trải đá, chưa tráng nhựa, chiều hè gió ngoài sông thổi vào, bụi mù, thành phố phải dùng những xe bò kéo chở nước đi tưới.

d. Mùa đông, tôi không ra đường chơi được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong (…), nhà ngoài (…) nghe, hết một cuốn thì cầm hai xu chạy vù lại hiệu Cát Thành đầu phố hàng Gai đổi cuốn khác.

Phương pháp giải:

Nhớ lại các biện pháp tu từ đã học.

Lời giải chi tiết:

Các câu trên nổi bật với phép hoán dụ:

a. Cả làng xóm (lấy vật chứa để gợi vật được chứa)

b. đõ ong (lấy vật chứa để gợi vật được chứa)

c. thành phố (lấy vật chứa để gợi vật được chứa)

d. nhà trong, nhà ngoài (lấy vật chứa để gợi vật được chứa)

Câu 4

Câu 4 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo quan điểm của tôi, cụm từ “mắt xanh” trong câu thơ: “Trầu ơi, hãy tỉnh lại/ Mở mắt xanh ra nào” kích thích sự liên tưởng đến hình ảnh gì? “mắt xanh” ở đây có phải là ẩn dụ không? Dựa vào điều gì để khẳng định như vậy?

Phương pháp giải:

Suy nghĩ và dựa vào biện pháp ẩn dụ để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

“Mắt xanh” gợi cho chúng ta hình ảnh của chiếc lá trầu, trong trường hợp này là biện pháp ẩn dụ vì sự tương đồng giữa mắt xanh và lá trầu về hình dạng và màu sắc.

Câu 5

Câu 5 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy trích dẫn một đoạn văn sử dụng biện pháp ẩn dụ hoặc hoán dụ trong Lao xao ngày hè hoặc Thương nhớ bầy ong mà bạn cho là thú vị và chia sẻ với mọi người.

Phương pháp giải:

Đọc lại hai văn bản và chọn ra câu văn phù hợp với yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

Bạn có thể lựa chọn một hình ảnh, tham khảo các lời giải dưới đây:

- Lao xao ngày hè:

+ Ẩn dụ: “Lần này nó chưa kịp ăn, những mũi tên đen, mang hình dạng đuôi cá từ đâu bay tới.” => Những mũi tên đen ấy đề cập đến những chú chèo bẻo. Hình ảnh này khiến người đọc tưởng tượng về chú chim chèo bẻo lao xuống để cứu gà con đang bị diều hâu tha đi.

+ Hoán dụ: “Cả làng xóm dường như không ai ngủ, cùng thức suốt với trời, với đất.” => Cả làng xóm là một biện pháp hoán dụ, lấy vật chứa để miêu tả vật được chứa.

Câu 6

Câu 6 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy chỉ ra biện pháp tu từ trong các dòng thơ dưới đây và cho biết những dấu hiệu nào giúp bạn nhận ra biện pháp nghệ thuật ấy

Đã ngủ rồi hả trầu?

Tao đã đi ngủ đâu

Mà trầu mày đã ngủ

Phương pháp giải:

Nhớ lại các biện pháp tu từ đã học.

Lời giải chi tiết:

Biện pháp tu từ nhân hoá, được thể hiện qua các từ “đã ngủ rồi hả trầu?”. Tác giả đã giao tiếp, trò chuyện một cách thân mật với vật như với con người và mô tả hành động của vật như hành động của con người (ngủ).

Câu 7

Câu 7 (trang 125 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lao xao ngày hè, Thương nhớ bầy ong, Đánh thức trầu đều mô tả về tuổi thơ của tác giả kết nối với cây cỏ, loài vật. Cả ba đều sử dụng biện pháp nhân hoá. Theo bạn, điều gì làm cho điều này xảy ra?

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về biện pháp nhân hoá.

Lời giải chi tiết:

Ba văn bản đều sử dụng biện pháp nhân hoá vì các tác giả đã gọi, mô tả các loài vật, cây cỏ bằng những từ ngữ dành cho con người và mô tả về các loài vật, cây cỏ một cách sống động như đang nói về con người.

Viết ngắn

Viết một đoạn văn nói về đặc điểm độc đáo của một cây hoa hoặc một loài vật mà bạn yêu thích. Trong đoạn văn, sử dụng ít nhất một trong các biện pháp ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ.

Phương pháp giải:

Bạn tự chọn một cây hoa hoặc loài vật mà bạn thích, viết một đoạn văn thỏa mãn yêu cầu về hình thức và nội dung của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Trong cuộc sống, việc nuôi một vật cưng đã trở nên phổ biến và chúng thường trở thành một phần không thể thiếu trong gia đình. Gia đình tôi cũng có một người bạn đặc biệt, đó là chú chó và tôi coi chú như một người bạn thân. Chú chó của chúng tôi có một bộ lông màu vàng óng ánh như những tia nắng trong những ngày đẹp trời và cha tôi đã đặt tên cho chú là Vàng. Chú chó nhìn khá mập mạp và lùn nhưng thật đáng yêu và vô cùng trung thành. Đôi mắt của Vàng đã chuyển sang màu nâu gỗ vì tuổi tác. Mỗi khi có ai đó đi qua, đôi tai của Vàng luôn nhú lên, chú sẵn sàng đứng dậy để kiểm tra tình hình và bảo vệ ngôi nhà của chúng tôi. Lúc đó, chú trông rất oai phong như một người lính canh gác trung thành. Khi thấy bố mẹ hoặc tôi trở về, chú luôn rất vui mừng, đuôi chú vẫy phấp phới và chú nhảy lên ôm tôi như thể chú đã rất nhớ tôi. Tôi yêu quý chú Vàng, người bạn nhỏ bé của gia đình chúng tôi và tôi hy vọng rằng chú sẽ mãi khỏe mạnh để làm bạn với tôi và mang lại niềm vui cho gia đình.

Chú thích:

- Nhân hoá: gọi chú chó là “người bạn”.

- Hoán dụ: sử dụng “gia đình” để chỉ những người sống trong cùng một ngôi nhà.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Biện pháp so sánh và ẩn dụ có điểm giống nhau và khác nhau như thế nào trong đoạn văn 'Lao xao ngày hè'?

Biện pháp so sánh và ẩn dụ có điểm giống nhau là chúng đều dùng sự vật, hiện tượng có nét tương đồng với nhau. Tuy nhiên, biện pháp so sánh có hai vế A và B đầy đủ, còn ẩn dụ chỉ có vế B, ẩn đi vế A, giúp tạo ra sự hàm súc và gợi cảm hơn.

Biện pháp ẩn dụ trong đoạn văn 'Chèo bẻo là kẻ cắp' có tác dụng gì trong việc miêu tả loài vật?

Biện pháp ẩn dụ trong đoạn văn giúp làm nổi bật tính cách của loài vật, ví dụ như dùng 'kẻ ác' để chỉ diều hâu và 'người có tội' để chỉ chèo bẻo, từ đó làm tăng sự sinh động và gợi hình cho nhân vật chim, khiến chúng có vẻ giống con người.

Câu nào trong 'Lao xao ngày hè' sử dụng phép hoán dụ và biện pháp tu từ này có tác dụng gì?

'Cả làng xóm dường như không ai ngủ, cùng thức suốt với trời, với đất.' Đây là phép hoán dụ, lấy 'làng xóm' để chỉ những người trong làng. Biện pháp này giúp miêu tả một cách sinh động sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên.

Câu thơ 'Trầu ơi, hãy tỉnh lại' có phải là phép ẩn dụ không, và vì sao?

Đúng, câu thơ này sử dụng phép ẩn dụ. 'Mắt xanh' không chỉ chiếc lá trầu mà còn mang ý nghĩa tượng trưng, gợi hình ảnh của sự tỉnh táo, làm nổi bật đặc trưng màu sắc và hình dạng của lá trầu.

Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu 'Mùa đông, tôi không ra đường chơi được' trong 'Lao xao ngày hè'?

Biện pháp tu từ trong câu này là hoán dụ. 'Nhà trong, nhà ngoài' dùng để miêu tả các không gian sống, tạo cảm giác về sự bao quát trong không gian gia đình.

Tại sao các tác phẩm 'Lao xao ngày hè', 'Thương nhớ bầy ong' và 'Đánh thức trầu' đều sử dụng biện pháp nhân hoá?

Các tác phẩm này sử dụng biện pháp nhân hoá vì tác giả mô tả các loài vật và cây cỏ như con người, làm chúng có tính cách và hành động sống động, tạo sự gần gũi, thân thiết cho người đọc.