Soạn bài Thực hành Tiếng Việt trang 100 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Câu 1

Phân biệt và hướng dẫn cách khắc phục sai lầm không tách đoạn và sai lầm tách đoạn không đúng trong các trường hợp sau:

a.

Xuân Diệu tin rằng thời gian, mùa xuân và tuổi trẻ chỉ đến một lần.

     Do đó, ông luôn lo sợ khi thời gian trôi đi nhanh chóng, vì mỗi khoảnh khắc qua đi sẽ không bao giờ trở lại. Sự sử dụng của ông với các cặp từ trái nghịch như 'tới - qua', 'non - già' đã thể hiện sự nhận thức tinh tế về thời gian của mình, một quan niệm về thời gian độc đáo và mới mẻ. Dưới góc nhìn riêng của mình, Xuân Diệu nhìn thấy cái kết từ ngay khi bắt đầu, sự hủy hoại ngay từ sự hình thành. Đối diện với sự thật rõ ràng rằng mùa xuân sẽ qua đi, sẽ già đi, sẽ mất đi và tuổi trẻ cũng sẽ phai mờ, Xuân Diệu không thể nào kìm lòng viết những câu thơ đầy buồn bã, đầy tiếc nuối: 'Lòng tôi rộng lớn nhưng bức giới hạn của trời lại trở nên chật chội'. 'Lòng tôi' và 'bức giới hạn của trời' là hai thái cực đối lập của sự hữu hạn và vô hạn, bây giờ sự hữu hạn lại được đặt ở trung tâm, khiến tâm trạng tiếc nuối trước cuộc đời của nhà thơ trở nên rất sâu sắc.

b.

      Sự dữ dội, nguy hiểm của dòng sông được nhà văn tạo hình trong phần miêu tả mặt ghềnh Hát Loóng. Với kiến thức địa lý phong phú, từ ngữ sắc sảo, Nguyễn Tuân đã thành công tái hiện vẻ đẹp hung dữ của dòng sông: 'Giống như mặt ghềnh... lật ngửa thuyền ra'. Câu văn trải dài, chia thành nhiều câu ngắn, mang lại nhịp điệu nhanh, mạnh mẽ, vội vã để mô tả sự tương tác giữa sóng, gió, nước và đá, đầy rủi ro. Sự nguy hiểm cũng được thể hiện qua những miệng hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn 'ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào'. Âm thanh ấy vừa dữ dội, vừa kỳ quái như tiếng của một con quái vật. Trí tưởng tượng được đẩy đến giới hạn khi Nguyễn Tuân mô tả cảnh một người bạn đang quay phim dũng cảm ngồi trên thuyền thúng để tự mình đưa mình vào miệng hút nước xoáy kinh hoàng đó.

Cách giải:

     Xem lý thuyết tại phần Kiến thức Văn học.

Giải chi tiết:

a.

- Lỗi: tách đoạn không đúng.

- Sửa: Kết hợp câu đầu tiên với phần văn bản phía dưới để tạo thành một đoạn văn bền vững.

     Xuân Diệu tin rằng thời gian, mùa xuân và tuổi trẻ chỉ đến một lần. Do đó, ông luôn lo sợ khi thời gian trôi đi nhanh chóng, vì mỗi khoảnh khắc qua đi sẽ không bao giờ trở lại. Sự sử dụng của ông với các cặp từ trái nghịch như 'tới - qua', 'non - già' đã thể hiện sự nhận thức tinh tế về thời gian của mình, một quan niệm về thời gian độc đáo và mới mẻ. Dưới góc nhìn riêng của mình, Xuân Diệu nhìn thấy cái kết từ ngay khi bắt đầu, sự hủy hoại ngay từ sự hình thành. Đối diện với sự thật rõ ràng rằng mùa xuân sẽ qua đi, sẽ già đi, sẽ mất đi và tuổi trẻ cũng sẽ phai mờ, Xuân Diệu không thể nào kìm lòng viết những câu thơ đầy buồn bã, đầy tiếc nuối: 'Lòng tôi rộng lớn nhưng bức giới hạn của trời lại trở nên chật chội'. 'Lòng tôi' và 'bức giới hạn của trời' là hai thái cực đối lập của sự hữu hạn và vô hạn, bây giờ sự hữu hạn lại được đặt ở trung tâm, khiến tâm trạng tiếc nuối trước cuộc đời của nhà thơ trở nên rất sâu sắc.

b.

- Lỗi: không tách đoạn.

- Sửa: Tách phần từ câu 'Sự nguy hiểm cũng được thể hiện qua những miệng hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn 'ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào'' thành một đoạn văn riêng biệt.

     Sự dữ dội, nguy hiểm của dòng sông được nhà văn tạo hình trong phần miêu tả mặt ghềnh Hát Loóng. Với kiến thức địa lý phong phú, từ ngữ sắc sảo, Nguyễn Tuân đã thành công tái hiện vẻ đẹp hung dữ của dòng sông: 'Giống như mặt ghềnh... lật ngửa thuyền ra'. Câu văn trải dài, chia thành nhiều câu ngắn, mang lại nhịp điệu nhanh, mạnh mẽ, vội vã để mô tả sự tương tác giữa sóng, gió, nước và đá, đầy rủi ro.

     Sự nguy hiểm cũng được thể hiện qua những miệng hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn 'ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào'. Âm thanh ấy vừa dữ dội, vừa kỳ quái như tiếng của một con quái vật. Trí tưởng tượng được đẩy đến giới hạn khi Nguyễn Tuân mô tả cảnh một người bạn đang quay phim dũng cảm ngồi trên thuyền thúng để tự mình đưa mình vào miệng hút nước xoáy kinh hoàng đó.

Câu 2

Phát hiện sai sót về sự liên kết trong các trường hợp dưới đây và đề xuất cách khắc phục:

     Trong trạng thái tự nhiên, nước không có màu, không mùi, không vị. Nước phủ sóng 70% diện tích trái đất. Tuy nhiên, liệu chúng ta có thể sử dụng nước một cách không kiểm soát mà không gặp phải nguy cơ cạn kiệt? Không nên vui mừng quá sớm, chỉ có 0.3% tổng lượng nước trên trái đất là có thể sử dụng được cho con người, phần còn lại là nước mặn trong các đại dương. Vậy, chúng ta phải thực hiện những biện pháp nào để bảo vệ nguồn nước quý báu và ít ỏi này?

     Bởi nước là nguồn tài nguyên quý hiếm nhất trên hành tinh, nhiều quốc gia đang xảy ra mâu thuẫn khi chia sẻ những 'con sông chung' như sông Mê Kông (Mekong), sông Án, sông Amazon,... Khi không giải quyết các bất đồng về chia sẻ nguồn nước giữa các quốc gia bằng cách hòa bình, rất có thể sẽ dẫn đến xung đột và chiến tranh. Ví dụ, trong lịch sử đã có cuộc xung đột kéo dài giữa người Israel và người Palestine, mà một phần là do tranh giành nguồn nước. Vậy, chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ nguồn nước quý báu và ít ỏi này?

Phương pháp giải:

     Đọc thông tin tại phần Kiến thức Ngôn ngữ văn.

Lời giải chi tiết:

- Lỗi sai:

+ Lỗi không liên kết: Câu đầu tiên của đoạn văn thứ nhất không phù hợp với các câu khác.

+ Các câu trong đoạn văn 2 và đoạn văn 1 chưa được sắp xếp theo trình tự logic.

- Sửa chữa:

+ Loại bỏ câu đầu tiên của đoạn văn thứ nhất.

+ Ghép đoạn văn thứ hai vào sau câu 'Không nên vui mừng quá sớm, chỉ có 0.3% tổng lượng nước trên trái đất là có thể sử dụng được cho con người, phần còn lại là nước mặn trong các đại dương' và để câu cuối cùng của đoạn văn thứ nhất ra sau cùng.

     Nước phủ sóng 70% diện tích trái đất. Tuy nhiên, liệu chúng ta có thể sử dụng nước một cách không kiểm soát mà không gặp phải nguy cơ cạn kiệt? Không nên vui mừng quá sớm, chỉ có 0.3% tổng lượng nước trên trái đất là có thể sử dụng được cho con người, phần còn lại là nước mặn trong các đại dương. Bởi nước là nguồn tài nguyên quý hiếm nhất trên hành tinh, nhiều quốc gia đang xảy ra mâu thuẫn khi chia sẻ những 'con sông chung' như sông Mê Kông (Mekong), sông Án, sông Amazon,... Khi không giải quyết các bất đồng về chia sẻ nguồn nước giữa các quốc gia bằng cách hòa bình, rất có thể sẽ dẫn đến xung đột và chiến tranh. Ví dụ, trong lịch sử đã có cuộc xung đột kéo dài giữa người Israel và người Palestine, mà một phần là do tranh giành nguồn nước. Vậy, chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ nguồn nước quý báu và ít ỏi này?