Câu 1
NGHĨA CỦA TỪ NGỮ
Câu 1 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Em nhận xét thế nào về cách sử dụng từ gặp trong nhan đề bài thơ Gặp lá cơm nếp?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ nhan đề, chú ý đến sự vật, sự việc được đề cập trong bài và nhận xét về cách sử dụng từ của tác giả
Lời giải chi tiết:
Cách sử dụng từ gặp trong nhan đề bài thơ Gặp lá cơm nếp là sáng tạo và mang tính nghệ thuật của tác giả. Thông thường, từ 'gặp' được sử dụng để chỉ cuộc gặp gỡ giữa con người với con người, nhưng ở đây lại được sử dụng trong trường hợp 'gặp lá cơm nếp'. Điều này là một cách sử dụng từ đặc biệt của tác giả để nhấn mạnh sự vật, sự việc được nhắc đến trong câu.Tác giả sử dụng từ gặp để diễn đạt cảm xúc, thái độ của người lính đối với lá cây cơm nếp. Không chỉ là việc nhìn thấy một vật vô tri vô giác, mà như là được tiếp xúc với một con người – một người bạn cũ. Trong từ gặp mà tác giả sử dụng chứa đựng cảm xúc vui mừng, triu men
Câu 2
Câu 2 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Hãy cho biết ý kiến của em về cụm từ 'thơm suốt đường con” trong khổ thơ sau:
Mẹ ở đâu, chiều nay
Nhặt lá về đun bếp
Phải mẹ thổi cơm nếp
Mà thơm suốt đường con.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ, nhớ lại nội dung bài thơ đã học và nêu ý kiến của mình về cụm từ trên
Lời giải chi tiết:
Trong dòng cuối cùng của khổ thơ, từ thơm
Câu 3
Câu 3 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Chúng ta thường gặp những cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát,… Ý nghĩa của mùi vị trong các trường hợp đó có giống với ý nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương không? Tại sao?
Phương pháp giải:
Em tìm hiểu và giải nghĩa của các cụm từ đã cho trong đề bài, sau đó so sánh nghĩa của chúng với nhau.
Lời giải chi tiết:
- Ý nghĩa của mùi vị trong các trường hợp mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát,… không giống với ý nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương.
+ Trong các trường hợp mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát: từ “mùi vị” được sử dụng để chỉ hương vị của món ăn mà người nói đã dùng giác quan vị giác, khứu giác để cảm nhận hương vị ngon của món ăn đó.
+ Trong trường hợp mùi vị quê hương: từ “mùi vị” không chỉ mang nghĩa của hương vị cụ thể, đặc trưng của quê nhà, mà còn mang nghĩa biểu tượng, chỉ một sắc thái đặc trưng của quê hương, của một vùng miền
Câu 4
Câu 4 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Nhận xét về sự kết hợp giữa từ ngữ trong hai dòng thơ Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương. Hiệu quả của kết hợp đó là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ hai dòng thơ, hiểu nghĩa của chúng và phân tích cách từ ngữ được kết hợp trong hai dòng thơ
Lời giải chi tiết:
Cách kết hợp từ ngữ trong hai dòng thơ tạo ra một sự liên kết chặt chẽ giữa các câu. Từ “đất nước” và “mẹ già” đều được sắp xếp ở cùng một vị trí, tạo nên một dòng cảm xúc sâu sắc, lắng đọng mà tác giả muốn truyền đạt. Cả hai mẹ già và đất nước đều quan trọng và đều gợi lên những kỷ niệm, nỗi nhớ thương trong lòng người lính. Cách sử dụng từ ngữ này khiến người đọc cảm nhận được nỗi nhớ thương một cách cụ thể, không còn là khái niệm trừu tượng, vô hình, không thể nắm bắt bằng giác quan, không thể đếm được. Cách kết hợp từ ngữ đặc biệt giúp nhà thơ diễn đạt sâu sắc tâm tư, tình cảm của người lính trên con đường ra mặt trận. Họ ra đi vì một mục tiêu lớn lao nhưng trong lòng vẫn đau đáu với nỗi nhớ thương hướng về 'giếng nước', 'gốc đa' quê nhà.
Câu 5
BIỆN PHÁP TU TỪ
Câu 5 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phân tích các biện pháp tu từ trong các câu sau và nêu tác dụng:
a. Mỗi khi gió về, cảm giác mất mát không rõ ràng, không thể diễn đạt, như ai đó đuổi theo phía sau, tôi ăn, nói, cười, và lúc nào cũng vội vã, lúc nào cũng vội vã khi ngày bắt đầu buông tắt.
b. Ban đầu, tiếng gió sẽ rơi vào tai mỗi giọt âm nhạc, thoảng qua và nhỏ nhẹ, như ai đó đứng ở xa nắm tay nhẹ nhàng, như đang do dự không biết người xưa có nhớ ta không.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ các câu văn đã cho và nhớ lại các biện pháp tu từ đã học
Lời giải chi tiết:
a.
- Các biện pháp tu từ trong câu:
+ Sự phủ định: không, vội vã.
+ Liệt kê: không rõ ràng, không thể diễn đạt; vội vã ăn, vội vã nói, vội vã cười, vội vã khi ngày bắt đầu buông tắt.
+ So sánh: cảm giác của nhân vật 'tôi' khi gió về như ai đó đuổi theo phía sau.
- Tác dụng: Các biện pháp tu từ trong câu có tác dụng làm tăng tính sinh động, tạo ra giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn. Ngoài ra, những biện pháp này còn giúp nhấn mạnh những cảm xúc, trạng thái chờ đón của tác giả khi gió mùa về.
b.
- Các biện pháp tu từ trong câu:
+ Nhân hoá: 'do dự', 'không biết'
=> Tác dụng: Biến tiếng gió thành một người có tâm trạng, tính cách có phần lưỡng lự, do dự. Qua đó, người đọc cảm nhận được tình cảm của nhà văn đối với tiếng gió
+ So sánh: so sánh âm thanh của tiếng gió như ai đó đứng ở xa nắm tay nhẹ nhàng, như đang do dự không biết người xưa có nhớ ta không.
=> Tác dụng: Làm cho sự vật hiện lên sinh động, cụ thể, gợi hình, gợi cảm, làm nổi bật tính chất nhẹ nhàng, dịu dàng, trong trẻo của thanh âm. Biến tiếng gió thành một người có tâm trạng, tính cách có phần lưỡng lự, do dự. Qua đó, người đọc cảm nhận được tình cảm của nhà văn đối với tiếng gió
Câu 6
Câu 6 (trang 47 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong các câu dưới đây, biện pháp tu từ nhân hoá mang lại hiệu quả gì?
a. Bất cứ khi nào gió về, cảm giác mất mát không rõ ràng, không thể giải thích được, như ai đó đuổi theo phía sau, tôi ăn, nói, cười, và luôn luôn vội vã, luôn luôn vội vã khi ngày bắt đầu buông tay.
b. Ban đầu, tiếng gió sẽ thấm từng giọt như nhạc, thoảng qua và nhỏ nhẹ, như ai đó đứng ở xa vời vợi nắm tay nhẹ nhàng, như đang do dự không biết người xưa có còn nhớ ta không.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ các câu văn trong bài, nhớ lại đặc điểm và tác dụng của biện pháp nhân hoá.
Lời giải chi tiết:
a.
- Biện pháp nhân hoá: cảm giác mất mát không rõ ràng, không thể giải thích được; như ai đó đuổi theo phía sau.
- Tác dụng: làm tăng giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn đồng thời giúp sự vật gió và những cảm xúc của nhân vật trở nên sống động, có linh hồn như một con người.
b.
- Biện pháp nhân hoá: tiếng gió sẽ thấm từng giọt như nhạc, thoảng qua và nhỏ nhẹ; như ai đó đứng ở xa vời vợi nắm tay nhẹ nhàng, như đang do dự không biết người xưa có còn nhớ ta không.
- Tác dụng: làm tăng giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn đồng thời giúp sự vật gió hiện lên một cách sinh động, có hơi thở, có linh hồn như một con người, qua đó thể hiện cách cảm nhận tinh tế của tác giả đối với các sự vật, sự việc trong bài.