Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 51 SGK Ngữ văn 11 tập 2 Kết nối tri thức - chi tiết

Buzz

Đọc tóm tắt

- Trong đoạn văn này, các tác giả đã sử dụng sự sáng tạo trong ngôn ngữ để phá vỡ các quy tắc thông thường.
- Ví dụ như Hồ Xuân Hương đã đảo ngược thứ tự từ trong bài thơ để làm nổi bật hình ảnh cây cối và sông nước.
- Xuân Diệu cũng sử dụng từ ngữ mới lạ để miêu tả ánh trăng, tạo ra sự mới mẻ và độc đáo trong cách diễn đạt.

Câu 1

Câu 1 (trang 51, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Câu thơ nào dưới đây thể hiện sự sáng tạo của tác giả bằng cách phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường? Làm thế nào để bạn kết luận như vậy?

a. Xanh om cổ thụ tròn xoe tán,

Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ.

(Hồ Xuân Hương, Cảnh thu)

b. Trong vườn đêm ấy nhiều trăng quá,

Ánh sáng tuôn đầy các lối đi.

(Xuân Diệu, Trăng)

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về hiện tượng phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường để trả lời.

Lời giải chi tiết:

a. Sự sáng tạo trong cách phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường ở đây là tác giả đã đảo ngược thứ tự từ trước danh từ (Xanh om và trắng xóa)

Bởi theo các quy tắc ngôn ngữ thông thường, sẽ là cổ thụ xanh om và tràng giang trắng xóa, điều này sẽ đúng với trật tự danh từ rồi đến tính từ. Nhưng ở đây để tăng giá trị biểu đạt, tác giả đã sử dụng biện pháp đảo ngược để nhấn mạnh sự độc đáo của sự vật được đề cập.

b. Sự sáng tạo trong cách phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường ở đây là tác giả sử dụng các từ ngữ mới lạ để miêu tả trăng (nhiều trăng quá, tuôn).

Bởi theo các quy tắc thông thường, không ai sẽ nói là “nhiều trăng quá” vì trăng chỉ có một và hiếm khi ai sử dụng từ “tuôn” để mô tả sự tràn ngập ánh sáng của trăng. Việc sử dụng từ ngữ mới này không chỉ làm nổi bật hình ảnh ánh trăng trong đêm mà còn tạo nên sự mới mẻ trong cách miêu tả sự vật của người viết.

Câu 2

Câu 2 (trang 51, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chỉ ra cụm từ có cách kết hợp từ không bình thường và phân tích hiệu quả của cách kết hợp đó trong hai câu sau:

a. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến khi mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà…

(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ai đã đặt tên cho dòng sông?)

b. Để khi khoác ba lô lần đầu về đất Mũi, rằng, thôi thì, ta cứ lỏng tay thơ thẩn với Cà Mau.

(Trần Tuấn, Cà Mau)

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về hiện tượng phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường để trả lời.

Lời giải chi tiết:

a. Cụm từ có cách kết hợp từ không bình thường: “vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi”, “mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga”

→ Không tuân theo các quy luật thông thường, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng cách kết hợp từ độc đáo, tìm ra mối liên hệ giữa những sự vật không liên quan đến nhau. Qua đó, tác giả muốn làm nổi bật vẻ đẹp cổ kính, huyền bí, mang đậm chất Huế của dòng sông Hương. Khẳng định đó không chỉ là dòng sông của quá khứ mà còn của hiện tại và tương lai.

b. Cụm từ có cách kết hợp không bình thường: “lỏng tay thơ thẩn”

→ Việc sử dụng từ ngữ như vậy nhằm thể hiện mục đích của chuyến đi đến Đất Mũi của tác giả. “lỏng tay thơ thẩn” thể hiện trạng thái buông bỏ tất cả, không đặt ra bất kỳ quy tắc, kế hoạch nào. Qua đó, ta thấy được sự phóng khoáng, tự do của tác giả, đến đi một cách tự nhiên, khám phá Cà Mau một cách ngẫu hứng.

Câu 3

Câu 3 (trang 51, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Thế là cãi nhau, hai thằng miền Trung giữa ánh nắng gay gắt bên những hạt phù sa sinh sôi nảy nở khởi từ hai chữ 'quê nhà” ấy của thi sĩ đất Bắc.

(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)

Tìm các từ ngữ có thể kết hợp hợp lý với cụm từ ánh nắng trong câu trên, so sánh những cụm từ mà bạn tạo ra với cụm từ ánh nắng gay gắt để thấy tác dụng của phương án kết hợp mà tác giả lựa chọn.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về hiện tượng phá vỡ các quy tắc ngôn ngữ thông thường để trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Các từ ngữ có thể thay thế cho “ánh nắng gay gắt”: ánh nắng chói chang, ánh nắng gay gắt, ánh nắng rực rỡ.

- Các cụm từ trên có thể thay thế cho cụm từ “ánh nắng gay gắt” nhưng về mặt ý nghĩa thì chúng không hiệu quả và phù hợp với ngữ cảnh như cụm từ đó. Vì ánh nắng gay gắt có thể hiểu là ánh nắng chói chang, nhưng nó không quá mạnh để khiến người khác cảm thấy không thoải mái. Từ “gay gắt” đó có thể hiểu ánh nắng ấy như xen vào cuộc cãi cọ của hai người miền Trung, thể hiện họ quyết liệt, nhiệt huyết như ánh nắng của Đất Mũi vậy, chói chang nhưng vẫn dễ chịu.

Câu 4

Câu 4 (trang 52, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhận xét đặc điểm các cụm từ in đậm trong hai câu sau và phân tích giá trị biểu đạt của từng trường hợp:

a. Giờ tới lượt bạn tôi gửi lại nơi này mấy lần sóng phù sa thơ kèm chút gió Lào cố quận.

(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)

b. Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc nước, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn khói mù núi Mèo đốt nương xuân.

(Nguyễn Tuân, Người lái đò Sông Đà)

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về hiện tượng phá vỡ quy tắc ngôn ngữ thông thường để trả lời.

Lời giải chi tiết:

a. Cụm từ “lần sóng phù sa” dùng để chỉ những lần sóng phù sa vẫn còn lắng đọng. Tác giả sử dụng từ không chỉ làm tăng giá trị biểu đạt của câu văn mà nó còn thể hiện một nét đặc sắc trong việc sử dụng ngôn ngữ của tác giả.

b. Tác giả so sánh con Sông Đà dài và đẹp như một áng tóc nước và mang theo cả vẻ đẹp hùng vĩ, bí ẩn của núi rừng Tây Bắc. Điều đó không chỉ làm tăng sức biểu cảm của câu văn mà nó còn nhấn mạnh, làm nổi bật lên vẻ đẹp của sông Đà. Vẻ đẹp ấy không chỉ mang dáng dấp của con người mà nó còn mang theo vẻ đẹp của tự nhiên núi rừng Tây Bắc.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để nhận diện sự sáng tạo trong cách phá vỡ quy tắc ngôn ngữ?

Sự sáng tạo trong việc phá vỡ quy tắc ngôn ngữ thể hiện qua việc thay đổi trật tự từ, sử dụng từ ngữ mới lạ, hoặc kết hợp các hình ảnh độc đáo để làm nổi bật ý nghĩa hoặc cảm xúc của tác phẩm.

Cách kết hợp từ ngữ không bình thường trong các câu văn có tác dụng gì?

Cách kết hợp từ ngữ không bình thường tạo ra những hình ảnh mới mẻ và sinh động, làm tăng giá trị biểu đạt, thể hiện nét đặc sắc trong phong cách viết của tác giả và gây ấn tượng sâu sắc với người đọc.

Tại sao tác giả lại sử dụng cụm từ 'ánh nắng gay gắt' trong câu văn của mình?

Cụm từ 'ánh nắng gay gắt' được sử dụng để nhấn mạnh sự quyết liệt và mạnh mẽ, như sự căng thẳng trong cuộc cãi vã giữa hai người. Nó mang lại một cảm giác đặc biệt về sự nóng bỏng, kịch tính của ngữ cảnh.

Làm thế nào cụm từ 'sóng phù sa' có giá trị biểu đạt đặc biệt trong câu văn?

Cụm từ 'sóng phù sa' không chỉ đơn thuần mô tả cảnh vật mà còn làm nổi bật tính chất bền bỉ, liên tục và sự lắng đọng trong thời gian. Nó góp phần tạo nên vẻ đẹp đầy cảm xúc và sự sâu lắng cho câu văn.

Cụm từ 'con Sông Đà tuôn dài như một áng tóc nước' có ý nghĩa gì trong câu văn?

Cụm từ này so sánh dòng sông với một mái tóc dài, mềm mại và bí ẩn, tạo ra hình ảnh tượng trưng cho vẻ đẹp hùng vĩ và cuốn hút của Sông Đà. Nó làm tăng sức mạnh biểu cảm và tính thẩm mỹ của câu văn.

Tác dụng của cách kết hợp từ ngữ 'lỏng tay thơ thẩn' trong câu văn là gì?

Cụm từ 'lỏng tay thơ thẩn' mang tính tượng trưng, thể hiện trạng thái tự do, không vướng bận, phóng khoáng. Nó tạo nên hình ảnh của một cuộc hành trình khám phá tự nhiên, không có sự ràng buộc hay kế hoạch rõ ràng.