Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 89 SGK Ngữ văn 11 tập 1 Kết nối tri thức - chi tiết

Buzz

Đọc tóm tắt

- Đây là một bài tập trong sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11, yêu cầu học sinh tìm các ví dụ về sự diễn đạt 'giống văn nói' và đề xuất cách chỉnh sửa thành ngôn ngữ viết.
- Ví dụ như sửa từ 'ma chê quỷ hờn' thành 'mọi người đều không để ý đến thị Nở vì vẻ xấu xí của bà'. Ngoài ra, đề bài còn yêu cầu phân tích và sửa đổi những câu có sử dụng ngôn ngữ nói trong văn bản, như trong trường hợp của tác phẩm 'Chí Phèo' của Nam Cao.

Câu 1

Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Hãy tìm trong bài viết của bạn hoặc bạn bè một số trường hợp diễn đạt “giống văn nói” và đề xuất cách chỉnh sửa.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức của bản thân để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Ví dụ như trong bài viết miêu tả nhân vật thị Nở có câu: “Thị quá là xấu xí, khiến ma chê quỷ hờn, mọi người đều không để ý đến.” → câu văn này có chứa từ được dùng trong văn nói “ma chê quỷ hờn” vì vậy có thể sửa lại như sau: Thị Nở là một người đàn bà xấu xí đến mức mọi người đều xa lánh và không để ý đến thị.

- Khi viết về “Cầu hiền chiếu” có bạn viết: “Vua Quang Trung và Ngô Thì Nhậm quả là những người sáng suốt, họ đã nhận ra yêu cầu cấp thiết của thời đại và đưa ra được…”. → câu văn có sử dụng từ “quả là” thường được dùng trong văn nói vì vậy ta có thể sửa lại như sau: “Vua Quang Trung và Ngô Thì Nhậm đều là những người sáng suốt, họ đã nhận ra yêu cầu cấp thiết của thời đại và đưa ra được…”

- Khi nói về “Vợ nhặt” của Kim Lân, có bạn viết: “Tràng đúng là một tên ngốc nghếch, đang trong lúc đói kém như vậy lại đèo bòng.” → từ chỉ văn nói ở đây là từ “đúng là” và ta có thể sửa lại như sau: “Tràng hẳn là một tên ngốc nghếch, đang trong lúc đói kém như vậy lại đèo bòng.”

Câu 2

Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tìm trong văn bản Chí Phèo những đoạn có sự kết hợp giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Phương pháp giải:

Xem lại tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao; Chú ý vào những từ có chứa văn nói.

Lời giải chi tiết:

- “Tức thật! Tức thật! Ồ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất!...”

- “Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì nó có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha!”

- “Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết…”

- “Thôi thì cứ đóng cái cổng cho thật chặt rồi mặc thây cha nó… Thật là ầm ĩ! Hàng xóm phải một bữa điếc tau, nhưng có lẽ trong bụng thì họ hả…”

- “Không ai nói gì, người ta lảng dần đi. Vì nể cụ bá cũng có, nhưng vì nghĩ đến sự yên ổn của mình cũng có: người nhà quê vốn ghét lôi thôi?...”

- “… Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá…”

- “Buồn thay cho đời! Có lí nào như thế được? Hắn đã già rồi hay sao! Ngoài bốn mươi tuổi đầu…”

- “Dẫu sao cũng đã ăn nằm với nhau! Ăn nằm với nhau như “vợ chồng”. Tiếng “vợ chồng”, thấy ngường ngượng mà thinh thích…”

Câu 3

Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chọn một cảnh có hội thoại trong một bộ phim hoặc một chương trình truyền hình và nhận xét đặc điểm của ngôn ngữ nói được thể hiện trong cảnh này. Từ đó, hãy đánh giá hiệu quả trình bày, truyền đạt thông tin bằng lời nói ở ví dụ mà bạn đã chọn.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết và trải nghiệm của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Dẫn chuyện: trong một cảnh phim về gia đình, hai nhân vật mẹ và con đang nói chuyện với nhau về vấn đề điểm kém:

- Mẹ: Sao điểm của con lại kém như vậy?

- Con: Con xin lỗi!

- Mẹ: Nhìn bạn X đi! Lần nào cũng xếp thứ nhất kia kìa! Rốt cuộc con học hành cái kiểu gì vậy hả?

(Cô bé rơi vào trầm tư rồi nhìn vào người mẹ…)

- Con: Rốt cuộc mẹ muốn con được điểm cao để làm gì? Để mẹ đi khoe với những người bạn khác của mẹ, để mẹ nở mày nở mặt… Mẹ có thực sự biết năng lực của con không?... Cái mẹ cần là tốt cho con hay là chỉ cần mấy cái con số kia?

- Mẹ:… Mẹ cũng chỉ muốn tốt cho con thôi!

- Con:… (Đi về phòng và đóng cửa lại)

→ Trong cảnh này, ngôn ngữ nói được thể hiện qua những từ “như vậy”, “vậy hả”, “thôi”, “để làm gì”,… Đây đều là những ngôn ngữ dùng để đặt câu hỏi thể hiện sự nghi hoặc về một vấn đề nào đó, muốn được biết rõ nhưng với thái độ không bình tĩnh mà có chút nóng giận.

→ Việc truyền đạt lời nói trong ví dụ này không hiệu quả bởi người mẹ vẫn chưa nhận được câu trả lời mà bà vốn muốn và câu trả lời của người con cũng không đầy đủ thông tin mà hỏi ngược lại. Nhưng đổi lại, ta có thể nhận thấy sự thay đổi trong nhận thức và cảm nhận của mỗi nhân vật, người mẹ vì muốn tốt cho con mình nên mới hỏi về vấn đề điểm số nhưng người con thì hiểu nhầm đó và cho rằng đó là sự đòi hỏi quá đáng và gây áp lực lên người con. Bởi vậy, trong cuộc đối thoại ta nhận thấy được tâm tư, tình cảm của nhân vật thay đổi theo chiều hướng xấu.

Bài 4

Bài 4 (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Diễn đạt cuộc trò chuyện trong bài tập 3 bằng ngôn ngữ viết và phân tích sự khác biệt về phương tiện biểu đạt ngôn ngữ trong hai trường hợp.

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung của bài 3 để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Mẹ cảm thấy thất vọng về điểm kém của con. Bà muốn biết nguyên nhân và hỏi cô bé tại sao lại có điểm thấp như vậy. Trong khi đó, người bạn khác đã tiến bộ nhiều với điểm số cao, bà hỏi con rằng vì sao cô học như vậy. Cô bé sau một thời gian suy nghĩ, cảm xúc căm phẫn và buồn rầu dường như đã đạt đến đỉnh điểm, cô quay sang hỏi mẹ mình với sự không bình tĩnh. Cô bé hỏi mẹ liệu mẹ muốn điểm số cao để làm gì, vì tốt cho cô hay chỉ để khoe với người khác… Mẹ nghe xong dường như nhận ra rằng có lẽ bà đã sai, bà trả lời rằng muốn tốt cho cô gái. Nhưng câu trả lời đó chỉ nhận lại sự lạnh lùng và cô bé rời đi vào phòng của mình.

→ Trong cảnh này, ngôn ngữ viết biểu hiện tâm trạng của mỗi nhân vật thông qua từ ngữ, từ sử dụng, giúp độc giả hiểu rõ tâm trạng của từng nhân vật mà không cần phải suy luận hoặc dựa vào ngữ cảnh như trong ngôn ngữ nói.

Bài 5

Bài 5 (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Phân tích ưu nhược điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

* Ngôn ngữ nói

- Đây là phương tiện truyền đạt sơ khai nhất, giúp con người thể hiện thông điệp, tình cảm, cảm xúc của mình một cách cụ thể bằng những từ ngữ trực tiếp phản ánh cảm xúc.

Ví dụ: khi bạn tức giận, thì việc kiềm chế cảm xúc là khó khăn khi nói ra những lời nặng nề.

- Trong ngôn ngữ nói, việc trau chuốt từ ngữ thường bị hạn chế, thường là sự trực tiếp nên dễ gây mất lòng, trong nhiều trường hợp nó có thể gây rạn nứt trong các mối quan hệ.

- Ngôn ngữ nói thường bị chi phối bởi các yếu tố tình cảm, vì vậy nó thường xen lẫn cảm xúc của người nói một cách rõ ràng và khó kiểm soát.

* Ngôn ngữ viết

- Trái ngược với ngôn ngữ nói, ngôn ngữ viết luôn được trau chuốt trong nội dung và cách sử dụng từ ngữ. Do đó, nó thường có sự mềm mại hơn trong biểu đạt. Ví dụ như viết thư, khi bạn tức giận, nếu nói ra thành lời có thể gây rạn nứt mối quan hệ vì cảm xúc lúc đó bị chi phối. Ngược lại, khi bạn viết thư hoặc nhắn tin, bạn có thể xem xét lại những gì bạn viết, trau chuốt để giảm bớt cay đắng và nhẹ nhàng hơn, không chỉ giúp người đọc cảm thấy dễ chịu mà còn giúp người viết cảm thấy nhẹ nhàng hơn.

- Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ngôn ngữ viết thường dài và phức tạp, làm cho người nghe, người đọc khó tiếp thu thông tin, hoặc do tính học thuật của nó mà việc hiểu rõ thông tin trở nên khó khăn hơn. Lúc này, cần sự giải thích từ ngôn ngữ nói.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để phát hiện ngôn ngữ văn nói trong bài viết?

Để phát hiện ngôn ngữ văn nói trong bài viết, bạn cần chú ý đến các từ ngữ hoặc cụm từ thường gặp trong giao tiếp hàng ngày, như "đúng là", "quả là". Các từ này thường mang tính chất thân thuộc và không chính thức. Khi phát hiện, bạn có thể đề xuất cách chỉnh sửa để chuyển đổi thành ngôn ngữ viết trang trọng hơn.

Có những cách nào để chỉnh sửa ngôn ngữ văn nói trong văn bản?

Có nhiều cách để chỉnh sửa ngôn ngữ văn nói trong văn bản, chẳng hạn như thay thế các từ ngữ không chính thức bằng các từ ngữ trang trọng hơn. Ví dụ, bạn có thể chuyển "đúng là" thành "thực sự là". Việc này không chỉ giúp văn bản trở nên trang trọng hơn mà còn nâng cao chất lượng bài viết.

Ngôn ngữ nói có điểm gì khác biệt so với ngôn ngữ viết?

Ngôn ngữ nói thường mang tính chất trực tiếp, có thể dễ dàng thể hiện cảm xúc và tình cảm. Ngược lại, ngôn ngữ viết thường được trau chuốt và tổ chức tốt hơn, giúp người đọc dễ dàng tiếp thu thông tin. Sự khác biệt này ảnh hưởng đến cách thức truyền đạt và tiếp nhận thông tin giữa người nói và người nghe.

Nguyên nhân nào khiến ngôn ngữ nói thường khó kiểm soát trong giao tiếp?

Ngôn ngữ nói thường khó kiểm soát do bị chi phối bởi cảm xúc, khiến người nói có thể nói ra những điều không mong muốn. Khi tức giận hoặc buồn bã, người nói dễ dàng để cảm xúc lấn át, dẫn đến việc sử dụng từ ngữ nặng nề hoặc không phù hợp, có thể gây tổn thương trong các mối quan hệ.

Tại sao việc sử dụng ngôn ngữ viết lại được ưa chuộng hơn trong một số tình huống?

Việc sử dụng ngôn ngữ viết thường được ưa chuộng hơn vì nó cho phép người viết xem xét lại từ ngữ và cách diễn đạt, giúp họ truyền tải thông điệp một cách rõ ràng và nhẹ nhàng hơn. Ngôn ngữ viết cũng cho phép người đọc tiếp nhận thông tin một cách từ từ và suy ngẫm hơn, điều này rất quan trọng trong các tình huống nhạy cảm.