Soạn bài Tiến trình văn học và phong cách viết văn
Câu 1 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
- Tiến trình văn học là sự diễn biến của văn học trong bối cảnh tổng thể. Nó bao gồm mọi tác phẩm văn học có chất lượng khác nhau, mọi hình thức tồn tại của văn học từ truyền miệng đến việc sao chép bằng tay, in ấn. Nó cũng bao gồm các yếu tố của cuộc sống văn học như tác giả và độc giả, các hình thức tổ chức hội đoàn, các hoạt động nghiên cứu, phê bình, các dạng ý thức xã hội,...
- Các quy luật của tiến trình văn học:
+ Liên quan đến cuộc sống, đồng thời với từng giai đoạn của văn học, những biến động lịch sử, xã hội thường tạo ra sự thay đổi trong văn học
+ Văn học phát triển thông qua sự kế thừa và cách mạng
Văn chương của một dân tộc tồn tại, phát triển trong sự lưu giữ và sáng tạo liên tục
Câu 2 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
Thời kỳ Phục hưng văn học: Tôn vinh con người, khẳng định cá tính, chống lại tư tưởng cứng nhắc của thời Trung cổ.
Chủ nghĩa cổ điển: Xem văn học cổ điển như một mô hình lý tưởng, luôn tôn trọng lý trí, sáng tạo theo các quy tắc nghiêm ngặt.
Chủ nghĩa lãng mạn: Tôn vinh những nguyên tắc chủ quan, thường lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của tác giả, luôn xây dựng thế giới hình tượng nghệ thuật phản ánh lí tưởng và ước mơ của tác giả.
Chủ nghĩa hiện thực phê phán: Tập trung vào những nguyên tắc khách quan, chú ý lựa chơi chơi xổ số tài từ cuộc sống thực, theo đuổi khẩu hiệu “nhà văn là người thư ký trung thành của thời đại”, quan sát thực tế để sáng tạo các hình mẫu.
Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa: Mô tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng, tôn vinh vai trò lịch sử của nhân dân.
Thế kỷ XX, trên thế giới cũng chứng kiến sự xuất hiện của các phong trào hiện đại như chủ nghĩa siêu thực, chủ nghĩa hiện thực ảo, chủ nghĩa hiện sinh
Ở Việt Nam, có hai phong trào nổi bật nhất là phong trào lãng mạn và phong trào hiện thực
Câu 3 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
Phong cách là những đặc điểm riêng biệt, độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh cuộc sống
Phong cách văn học mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc và thời đại
Câu 4 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
Cách nhìn, cách cảm nhận mang tính khám phá, là giọng điệu độc đáo của tác giả
Sự sáng tạo trong các yếu tố của nội dung tác phẩm (chủ đề, đề tài, hình tượng, cảm hứng,...)
Sáng tạo trong hình thức biểu hiện (ngôn từ, cấu trúc, thể loại,...)
Thực hành
Câu 1 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
Bản lãng mạn trong tác phẩm “Chữ người tử tù”
+ Tạo dựng nhân vật với vẻ đẹp tài năng, nghệ sĩ
+ Kỹ thuật tương phản, đối lập: đối lập giữa con người và hoàn cảnh, ánh sáng và bóng tối,...
+ Ngôn ngữ phong phú, đa dạng, góc nhìn đa chiều
Cảm hứng thực tế trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”:
+ Đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là một vở kịch hài, tiết lộ sự lầy lội, hèn hạ của một gia đình và đồng thời phản ánh bản chất thực của xã hội thượng lưu thời trước Cách mạng tháng Tám.
+ Phát hiện những chi tiết đối lập mạnh mẽ tồn tại trong một cá nhân, một tình huống, một sự kiện.
+ Kỹ thuật mạnh mẽ, lối kể ngược, được sử dụng một cách linh hoạt.
Câu 2 (trang 183, sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, tập 1)
Phong cách nghệ thuật của Tố Hữu:
+ Thơ của Tố Hữu mang dạng trữ tình – chính trị
+ Thơ của Tố Hữu hướng đến sự sử thi và cảm hứng lãng mạn
+ Thơ của Tố Hữu mang âm điệu tình cảm, êm dịu
+ Thơ của Tố Hữu có tính chất dân tộc sâu sắc
Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân:
+ Phong cách của Nguyễn Tuân có thể tóm gọn trong một từ “ngông”, trên mỗi trang viết, Nguyễn Tuân luôn muốn thể hiện tài năng, sự uyển chuyển của bản thân. Sự tài năng uyển chuyển của Nguyễn Tuân được thể hiện qua:
• Khám phá, phát hiện vẻ đẹp của vật thể từ góc độ thẩm mỹ
• Quan sát con người từ góc độ tài năng, nghệ thuật
• Sử dụng kiến thức, hiểu biết đa lĩnh vực để xây dựng hình ảnh
+ Ông là tác giả của những cá nhân độc đáo, những cảm xúc mạnh mẽ, của những phong cách tinh tế,...
+ Vốn từ phong phú, cấu trúc câu văn lưu loát, đẹp mắt, mang đặc điểm hình thành, có giai điệu uyển chuyển, sáng tạo, tài năng...