Buzz
Tiểu Thanh kí là một trong những tác phẩm văn học chữ Hán nổi tiếng của Nguyễn Du. Dưới đây là tài liệu Soạn văn 11: Tiểu Thanh kí, mang đến những kiến thức hữu ích mà Mytour muốn chia sẻ.
Học sinh lớp 11 có thể tham khảo chi tiết tài liệu mà chúng tôi sẽ cung cấp.
Soạn bài “Tiểu Thanh kí” - Khám phá một tác phẩm đặc biệt
Trước khi đọc
Bạn đã hiểu rõ “tri âm” là gì và có biết đến các thành ngữ, tục ngữ hoặc tác phẩm văn học nào nói về khía cạnh này không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn với các bạn trong lớp.
Gợi ý:
- “Tri âm” là người hiểu tiếng đàn của người khác; ý chỉ người thấu hiểu được lòng người khác.
- Ví dụ: Như bài thơ của Lor-ca (Thanh Thảo),...
Tiến hành đọc văn bản
Liên hệ giữa hai dòng thơ cuối với sáu dòng thơ đầu là gì?
Gợi ý:
Sáu dòng thơ ban đầu của Nguyễn Du tả về cuộc đời của Tiểu Thanh, thể hiện sự thương xót sâu sắc. Từ đó, tác giả nối liền với cuộc đời của mình thông qua hai dòng thơ cuối cùng.
Sau khi hoàn thành việc đọc
Câu 1: Trong tác phẩm này, liệu chủ thể trữ tình và tác giả có thể được coi là một? Dựa vào những chi tiết nào trong văn bản để bạn đưa ra nhận định đó?
Chắc chắn có thể coi chủ thể trữ tình và tác giả là một. Điều này dựa trên:
- Chủ thể trữ tình sử dụng ngôi thứ nhất (ta)
- Tác giả là Nguyễn Du (có tên chữ là Tố Như).
Câu 2: Phân tích cảm xúc, tình cảm của chủ thể trữ tình đối với số phận của nàng Tiểu Thanh (tập trung vào từ ngữ, hình ảnh, và biện pháp tu từ trong sự so sánh giữa bản phiên âm và bản dịch nghĩa, dịch thơ).
- Cảnh đẹp biến thành hoang tàn: gợi lên nỗi buồn trước sự hao mòn của vẻ đẹp.
- Tập sách mỏng manh, một mình khóc thương: sự thương cảm, lòng ái ngại trước số phận nhỏ bé của Tiểu Thanh,
- Son phấn với sức mạnh thần thánh: thái độ tôn trọng, niềm tin vào việc gặp gỡ tri âm trong thế giới bên kia
- Tập thơ bị đốt cháy: sự thương hại cho những người có số phận giống như Tiểu Thanh
- Mối hận thù xưa cũ, số phận bất công: nỗi đau khó tả, tiếng gọi từ lòng cho những tài năng bị định mệnh đắp chiếu
- Sự trăn trở trước vấn đề khó khăn, ta tự hỏi về trời cao: sự than phiền, sự đồng cảm với những người tài năng gặp bất hạnh
Câu 3: Liên kết nội dung giữa sáu dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối như thế nào? Điều này cho bạn biết gì về tâm trạng của Nguyễn Du và thời đại của ông?
- Sự kết nối về nội dung giữa sáu dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối: mặc dù ban đầu có vẻ như có sự chia cắt, nhưng khi xem xét kỹ, bạn sẽ nhận ra một mối liên kết tự nhiên theo luồng tư duy liên tưởng; tác giả đã “thấy người liền nhớ đến ta”, cảm thấy “thương người” thì càng “thương mình”. Tên “Tố Như” xuất hiện ở dòng thơ cuối được so sánh với tên Tiểu Thanh trong tiêu đề và sáu dòng thơ đầu, cụm từ “ngã tự cư” trong dòng cuối chính là bản lễ giữa hai phần.
- Tâm sự của Nguyễn Du và thời đại của ông: cuộc sống của Nguyễn Du gắn liền với những biến cố của thời đại, vì thế ông luôn mang trong lòng nhiều tâm sự và cảm xúc sâu xa.
Câu 4: Xác định nguồn cảm hứng chính và thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt qua bài thơ. Từ việc đọc và hiểu bài thơ trên, bạn nhận thấy điều gì quan trọng khi đọc một bài thơ chữ Hán của Nguyễn Du?
- Cảm hứng chính: lòng thương cảm chân thành và sâu sắc đối với những số phận như nàng Tiểu Thanh và những nhà văn nhân như Nguyễn Du.
- Ý nghĩa: Sự tri âm, tri kỉ hoặc sự thấu hiểu, lòng nhân ái giữa con người là vô cùng quý báu, không thể thiếu trong cuộc sống.
- Một số lưu ý:
- Nắm vững bản dịch để hiểu rõ ý nghĩa từng câu thơ
- Tra cứu các tài liệu cổ truyền, từ điển được sử dụng trong bài thơ
- Kết hợp tri thức về tác giả và thể loại văn học
- Xác định cấu trúc, nội dung và kỹ thuật sáng tác
Câu 5: Đánh giá quan điểm rằng: trong các nhân vật như Tiểu Thanh (Độc “Tiểu Thanh kí”), Thúy Kiều (Truyện Kiều) đều phản ánh bản sắc của Nguyễn Du.
- Hình ảnh của tác giả có thể hiểu là biểu tượng hoặc dấu ấn tinh thần của tác giả. Đối với mỗi thể loại, biểu tượng hoặc dấu ấn này được thể hiện theo cách đặc biệt.
- Trong hai tác phẩm Độc “Tiểu Thanh kí” và Truyện Kiều, ta thấy rõ hình bóng của Nguyễn Du qua hai nhân vật Tiểu Thanh và Thúy Kiều.
- Trong Độc “Tiểu Thanh kí” (thơ): tác giả gần như đồng nhất nỗi cô đơn, thiếu vắng tri âm của Tiểu Thanh với tình trạng tương tự của Tố Như (tức Nguyễn Du), bất hạnh của Tiểu Thanh cũng là bất hạnh của Nguyễn Du, thương xót Tiểu Thanh cũng là cách Nguyễn Du thương xót chính mình.
- Trong Truyện Kiều (truyện thơ Nôm): hình bóng Nguyễn Du phần nào được thể hiện gián tiếp qua nhân vật Thúy Kiều, với cuộc đời chìm nổi, khốn khổ cũng như tài năng và tính đa sầu đa cảm tương đồng.
=> Hình bóng của Nguyễn Du trong hai tác phẩm thể hiện sự tâm huyết và trải nghiệm đau thương của ông, tạo ra những bức tranh sống động về những cảm xúc và trải nghiệm con người, vừa là lời than thở về nỗi đau thương mãi mãi.
