Soạn bài Tình cảm của con người - Sô-lô-khốp - SGK Ngữ Văn lớp 12 tập 2. Câu 3. An-đrây Xô-có-lốp đã vượt qua nỗi đau và cô đơn như thế nào? Trách nhiệm cao cả và ý chí phi thường của Xô-cô-lốp:
Khái quát
Lời giải chi tiết:
Tóm tắt nội dung
Mùa xuân 1946, “tôi” gặp cha con Sô-cô-lốp đang trên hành trình đến Ka-sa-rư. Trên chuyến đò, Sô-cô-lốp kể cho “tôi” cuộc đời bất hạnh của anh. Sô-cô-lốp tham gia chiến tranh để lại vợ và ba con nhỏ. Anh bị thương, bị bắt làm tù binh và trốn khỏi nhà tù Đức nhờ được lái xe. Khi trở về, anh biết vợ và hai con gái đã qua đời. Niềm hy vọng cuối cùng là con trai A-na-tô-li, một đại úy pháo binh, cũng bị phát xít Đức bắn chết. Sô-cô-lốp trở thành người không nhà, không gia đình. Anh đến ở nhà một người bạn cũ ở U-riu-pin-xcơ và làm lái xe ở đó. Để vượt qua nỗi đau, anh nhận nuôi cậu bé Va-ni-a mồ côi tội nghiệp. Hành động này mang lại hạnh phúc và niềm vui không gì sánh bằng cho cả hai. Để nuôi con, anh từ bỏ rượu, vượt qua nhiều khó khăn trong công việc và đau đớn trong lòng. Sô-cô-lốp quyết định đưa con đến Ka-sa-rư để tìm kiếm một cuộc sống mới và tiếp tục chăm sóc cho cậu bé.
Cấu trúc: 3 phần
Phần 1: Từ đầu đến 'chú bé đang nghịch cát đấy': Trước khi Xô-cô-lốp và Va-ni-a gặp nhau
Phần 2: Tiếp theo đến 'chợt lóe lên như thế': Cuộc gặp gỡ giữa Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a
Phần 3: Phần còn lại: Số phận của Xô-cô-lốp và niềm tin vào sức mạnh của con người Nga.
Câu 1
Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Hoàn cảnh và tâm trạng của An-drây Xô-cô-lôp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Va-ni-a được mô tả như thế nào?
Lời giải chi tiết:
- Hoàn cảnh và tâm trạng của An-đrây Xô-cô-lốp sau chiến tranh:
+ Năm 1944, sau khi thoát khỏi ách nô lệ của tù binh, Xô-cô-lốp nhận được một tin tức đau lòng: tháng 6 năm 1942, vợ và hai con gái của anh đã bị phát xít giết hại.
+ Sáng ngày 9 tháng 5 ngày chiến thắng, một tên xạ thủ Đức đã giết chết A-na-tô-li, con trai của Xô-cô-lốp.
=> Sau khi mất hết tất cả người thân, Xô-cô-lốp chìm vào nỗi đau tột cùng.
- Bước ra khỏi cuộc chiến không biết đi về đâu, anh quay về nhà một người bạn và làm nghề lái xe cho một trang trại.
- Xô-cô-lốp trở nên nghiện rượu để quên đi nỗi đau: 'Tôi đã thật sự nghiện món đồ độc này'. Anh biết rõ nguy hại của rượu nhưng vẫn tiếp tục uống - câu chuyện này tiết lộ sự thất vọng của anh.
- Anh đã khóc trước mặt của bé Va-ni-a (mồ côi cha mẹ, cũng là nạn nhân của chiến tranh, lang thang, vất vưởng, đói rách, ăn xin, nhưng chú bé vẫn thật hồn nhiên, trong sáng). Nỗi đau của anh không thể diễn tả bằng lời mà chảy ra dưới dạng những giọt nước mắt đắng cay.
=> Hai số phận đau khổ kết hợp với nhau, làm rõ thêm những mất mát không thể bù đắp được do chiến tranh gây ra. Đây là thông điệp phê phán sự tàn bạo của chiến tranh trong tác phẩm.
=> Hình ảnh của Xô-cô-lốp không chỉ thể hiện sự dũng cảm của nhân dân, mà còn phản ánh nỗi đau đến cùng của con người do chiến tranh gây ra - điều này làm nổi bật sự phê phán mạnh mẽ về chiến tranh của tác phẩm.
Câu 2
Câu 2 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Hành động của An-đrây khi nhận Va-ni-a làm con nuôi đã ảnh hưởng thế nào đến cả hai? Tâm hồn hồn nhiên của Va-ni-a và lòng nhân ái của An-đrây đã được hiểu như thế nào? Quan điểm của người kể truyện có tương đồng với nhân vật không?
Lời giải chi tiết:
- Hành động của An-đrây khi nhận Va-ni-a làm con nuôi đã gây ra những tác động sâu sắc đối với cả hai:
+ Va-ni-a được tìm thấy tổ ấm và gia đình thứ hai.
+ An-đrây tìm lại ý nghĩa cuộc sống và tình thương để làm dịu đi nỗi đau của chiến tranh.
- Tâm hồn hồn nhiên của Va-ni-a và lòng nhân ái của An-đrây được thể hiện một cách diễm lệ và đầy cảm động:
+ Dù mặt lấm lem, quần áo bẩn, nhưng ánh mắt của Va-ni-a vẫn rạng rỡ.
+ Khi An-đrây gọi, cậu bé lên xe một cách lịch sự, đợi lời gọi.
+ Trên xe, cậu bé im lặng, suy nghĩ, lúc lâu nhìn An-đrây ...
+ Trả lời câu hỏi một cách thẳng thắn.
+ Sự nồng hậu, sự quan tâm, ước mơ khi được chấp nhận làm con nuôi.
- Lòng nhân ái của An-đrây:
+ Khi gặp Va-ni-a: biểu hiện sự tôn trọng và nhớ nhung.
+ Trước hoàn cảnh đáng thương và tâm hồn hồn nhiên của Va-ni-a, anh đã nhận bé làm con nuôi => một quyết định bất ngờ, đến từ tận cùng của trái tim.
+ Khi nghe thấy cậu bé thở dài: sử dụng những hình ảnh nhỏ nhặt, đáng thương để so sánh với Va-ni-a tội nghiệp.
+ Chăm sóc Va-ni-a như con ruột.
+ Lặng lẽ chịu đựng nỗi đau vì lo lắng cho sự đau khổ của Va-ni-a.
=> Đầy tình thương, nhân ái, trách nhiệm.
- Trong toàn bộ đoạn văn này, quan điểm của tác giả hoàn toàn phù hợp với quan điểm của nhân vật, thể hiện sự yêu thương chân thành, từ đó gây ra sự xúc động trực tiếp.
Câu 3
Câu 3 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
An-đrây Xô-có-lốp đã vượt qua nỗi đau và cô đơn như thế nào (trong cuộc sống hàng ngày, trong giấc mơ và nỗi đau không nguôi)?
Lời giải chi tiết:
- Sự khó khăn của Xô-cô-lốp khi nhận Va-ni-a làm con nuôi trong cuộc sống hàng ngày:
+ Nuôi dưỡng và chăm sóc, mối nguy rủi luôn ẩn hình thành thể, đặc biệt là sự lo sợ làm tổn thương trái tim non nớt của Va-ni-a.
+ Nỗi đau đớn, lòng thương tiếc về những ký ức, vết thương tinh thần vẫn còn đọng lại.
- Xô-cô-lốp không ngừng cố gắng vươn lên trong suy tư nhưng nỗi đau, vết thương tinh thần không thể lành lại. Đây là bi kịch sâu sắc của số phận Xô-cô-lốp. Điều này cũng phản ánh sự thật về cuộc sống của con người sau chiến tranh.
Câu 4
Câu 4 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Nhận xét về thái độ của người kể chuyện. Ý nghĩa của lời ngoại đề ở cuối tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
- Thể hiện sự ngưỡng mộ, sự yêu quý với lòng dũng cảm, tình nhân ái của con người Xô-cô-lốp.
- Tin tưởng vào tương lai qua hình ảnh của cậu bé Va-ni-a.
- Tin tưởng vào sức mạnh tiềm ẩn và những đóng góp vô hình lớn lao của thế hệ con người Nga trong công việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
- Ở đoạn kết: lời kêu gọi, nhắc nhở về sự chăm sóc, trách nhiệm của cả xã hội đối với những người không may mắn.
Câu 5
Câu 5 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Theo bạn trong đoạn trích này, tác giả đã nghĩ gì về số phận con người?
Lời giải chi tiết:
- Đối với Sô-lô-khốp: trong cuộc sống, mỗi cá nhân có thể trải qua những số phận khác nhau, đôi khi gặp phải nhiều nỗi đau, khổ đau, mất mát, nhưng tác giả vẫn không mất đi niềm tin vào tình yêu, niềm hạnh phúc của con người. Ông tin rằng, con người có thể dựa vào nhau, chia sẻ, che chở, yêu thương lẫn nhau sẽ tạo ra hạnh phúc.
Luyện tập
Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Khám phá các phong cách mới trong việc miêu tả cuộc chiến tranh vĩ đại của nhân dân Liên Xô trong truyện ngắn Số phận con người.
Lời giải chi tiết:
- Cốt truyện và chi tiết vẫn thể hiện đậm bản sắc hiện thực mạnh mẽ của Sô-lô-khôp, tôn trọng tính chân thực.
+ Tác phẩm không tô vẽ hiện thực bằng cách kết thúc hạnh phúc mà thay vào đó là sự tiên đoán về hàng loạt khó khăn mà con người phải đương đầu trên con đường tìm kiếm hạnh phúc.
+ Sô-lô-khốp đã mô tả chiến tranh dưới hình thức thực tế, trong “đau đớn, sự chết chóc, và dòng máu” (Theo Lời của Tôn Xoát), thể hiện một cách nhìn mới, một cách mô tả mới về cuộc sống sau chiến tranh.
+ Tác giả đã sáng tạo ra nhiều tình huống nghệ thuật, nhiều chi tiết cảm động để khám phá sâu sắc tính cách của nhân vật (như việc nhận con, giọt nước mắt của vợ bạn, giấc ngủ của bé Vania…)
- Nhân vật trong tác phẩm là những con người bình thường, thậm chí là những người nhỏ bé với mọi mối quan hệ phức tạp đa dạng, là biểu tượng cho số phận con người trong cuộc chiến tranh. Tác giả so sánh hai cha con Sôcôlốp với “hai con người bị bỏ rơi, hai hạt cát bị… cơn bão chiến tranh cuốn đi xa cảnh”.
=> Hoàn cảnh khắc nghiệt của Xô-cô-lốp đã làm nổi bật tâm hồn nhân ái và tính cách kiên cường của anh. Đây chính là những con người bình thường nhưng vĩ đại, hình ảnh tiêu biểu của nhân dân Nga.
Tổng kết
Lời giải chi tiết:
Tính cách nhân hậu và bản lĩnh kiên cường của con người Xô viết. So-lo-khop là nhà văn dũng cảm khám phá sự thật |