Buzz
Tài liệu này đã được biên soạn theo chương trình học môn Ngữ văn lớp 9, bao gồm hai phần: soạn văn chi tiết và soạn văn ngắn gọn. Xin mời các bạn tham khảo nội dung của tài liệu này.
Soạn văn Tôi và chúng ta chi tiết
I. Một số điểm về tác giả
- Lưu Quang Vũ (1948-1988)
- Quê quán: xã Thiệu Cơ, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ nhưng gốc quê ở phường Hải Châu, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Từ 1965 đến 1970, ông nhập ngũ, phục vụ trong Quân chủng Phòng không-Không quân=> thời kỳ này thơ Lưu Quang Vũ bắt đầu phát triển.
+ Từ 1978 đến 1988: Lưu Quang Vũ làm biên tập viên Tạp chí Sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch nói, vở kịch đầu tiên của ông là Sống mãi tuổi 17
+ Các tác phẩm nổi bật: Hồn Trương Ba da hàng thịt, Linh hồn của đá, Chiếc ô công lý…
- Phong cách sáng tác:
+ Thơ của Lưu Quang Vũ không chỉ phong phú, tài năng mà còn phản ánh sâu sắc cảm xúc, lo âu, khát khao. Ông cũng là tác giả của nhiều truyện ngắn mang phong cách riêng biệt, vở kịch đi sâu vào những vấn đề nổi bật trong cuộc sống
II. Hiểu biết cơ bản về tác phẩm
1. Bối cảnh sáng tác
- Đoạn trích từ cảnh ba của vở kịch Tôi và chúng ta (gồm 9 cảnh) – một tác phẩm sân khấu phản ánh sự đấu tranh sôi nổi giữa cái cũ và cái mới để thúc đẩy sự phát triển
2. Tóm tắt
Đoạn trích từ cảnh ba của vở kịch “Tôi và chúng ta”. Trong đoạn này, tác giả đã mô tả cuộc đối đầu trực tiếp đầu tiên giữa phái muốn đổi mới (được đại diện bởi Giám đốc Hoàng Việt) và phái bảo thủ (được đại diện bởi Phó giám đốc Nguyễn Chính) khi họ công khai thể hiện quan điểm về việc cải tổ phương pháp tổ chức, cách thức hoạt động sản xuất tại xí nghiệp Thắng Lợi. Cuộc tranh luận này đã làm nổi bật một sự thật từng tồn tại trong thời kỳ bao cấp: các chỉ tiêu, kế hoạch được đưa ra một cách chủ quan, áp đặt, hoàn toàn không căn cứ vào thực tế sản xuất.
3. Thể loại: Kịch
4. Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu vở kịch đến… “tăng lên ít nhất là gấp năm lần”): Giám đốc Hoàng Việt và kĩ sư Lê Sơn bắt đầu thực hiện kế hoạch kinh doanh mới.
- Phần 2 (tiếp theo từ đoạn 1 đến… “các đồng chí giải tán”): Kế hoạch kinh doanh mới gặp phản đối nhưng Giám đốc Hoàng Việt vẫn quyết định thực hiện.
- Phần 3 (Tiếp theo cho đến hết): Phản ứng của công nhân, Phó giám đốc Nguyễn Chính, kĩ sư Lê Sơn khi kế hoạch kinh doanh mới được thực hiện và kết quả chiến thắng của phe tiến bộ, đổi mới.
5. Giá trị nội dung:
- Đoạn trích đã làm nổi bật vấn đề đổi mới trong sản xuất, mang lại lợi ích cho đất nước và mọi người. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh rằng để phát triển, cần phải vượt qua tư duy cũ kỹ, dám thay đổi cách tổ chức và hoạt động.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Cách tạo ra các tình huống kịch đầy kịch tính
- Nghệ thuật mô tả nhân vật rõ ràng và thành công
III. Đọc - Hiểu văn bản
1. Tình huống kịch và những mâu thuẫn cơ bản
- Tình huống kịch:
+ Trong bối cảnh sản xuất đình trệ tại nhà máy, Giám đốc Hoàng Việt quyết định công bố kế hoạch mở rộng sản xuất và áp dụng phương án kinh doanh mới => Tiến hành tuyên chiến với hệ thống quản lý cũ do Nguyễn Chính và Trương đại diện.
- Mâu thuẫn căn bản giữa 2 phe:
+ Hoàng Việt (Giám đốc) và Sơn (Kĩ sư): Thái độ sáng tạo, tiến bộ, dám nghĩ dám làm
+ Bộ phận tổ chức lao động và tài chính (quản lý nhân sự, chi phí): Bảo thủ, trì trệ, tuân theo quy trình cũ
Nhân vật số 2
- Hoàng Việt, người đứng đầu:
+ Một lãnh đạo mạnh mẽ, sáng tạo, luôn sẵn sàng đối mặt với thách thức.
+ Luôn tuân thủ nguyên tắc, không bao giờ từ bỏ niềm tin vào sự công bằng.
- Lê Sơn, chuyên gia kỹ thuật:
+ Sở hữu kỹ năng chuyên môn vững vàng, đã dành nhiều năm để góp phần vào sự thành công của doanh nghiệp.
+ Quyết tâm hỗ trợ Hoàng Việt trong mọi hoạt động của doanh nghiệp.
Phó Giám đốc Chính và Trưởng phòng sản xuất Trương:
+ Thành thạo với máy móc, kiên trì, thông minh, có nhiều chiêu trò.
+ Thực hiện nguyên tắc cố vấn cũ, không chấp nhận sự thay đổi, khôn ngoan trong việc lấy lòng.
Ý nghĩa của xung đột trong kịch và cách kết thúc tình cảnh
- Trận đấu giữa hai trường phái: sự đổi mới và sự bảo thủ
⇒ Phản ánh rõ ràng và gay gắt những tình huống mâu thuẫn kịch tình là vấn đề nóng bỏng trong cuộc sống hàng ngày.
- Qua cách kết thúc tình cảnh ⇒ Khẳng định rằng sự đấu tranh giữa cái mới và cái cũ, tiến bộ và lạc hậu, mặc dù gian nan nhưng cái tiến bộ sẽ chiến thắng.
Tóm tắt ngắn gọn về tác phẩm 'Tôi và chúng ta'
I. Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa
Câu 1 (trang 180 sách giáo khoa môn Ngữ văn lớp 9, tập 2)
Đọc kỹ các chú thích để hiểu nội dung và chủ đề của vở kịch, hiểu vai trò của các nhân vật:
Nội dung: Cuộc đối đầu gay gắt giữa tư duy tiến bộ, sẵn lòng thay đổi với tư duy cổ hủ, kém tiến bộ.
- Chủ đề: Vở kịch nói về việc đề cao thực tế, quan tâm đến hiệu quả thực tế của công việc và quan tâm đến quyền lợi, cuộc sống của mỗi cá nhân trong quá trình xây dựng cộng đồng.
- Vai trò của các nhân vật: được phân chia thành 2 nhóm
+ Nhóm tiến bộ, quyết định và hành động, chịu trách nhiệm với sự phát triển của doanh nghiệp và quyền lợi của người lao động (Giám đốc Hoàng Việt, Thanh, Lê Sơn, và hầu hết các công nhân)
+ Nhóm bảo thủ, giữ vững các nguyên tắc cũ, quy định cứng nhắc, kém tiến bộ (Nguyễn Chính, Trương, Trần Khắc)
Câu 2 (trang 180 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9, tập 2)
Mâu thuẫn cơ bản trong tác phẩm 'Tôi và chúng ta' là: mâu thuẫn giữa cái cũ kém tiến bộ, lỗi thời với cái mới hiệu quả, thực tế
- Hiệu quả không thể đạt được thông qua chế độ tập trung, vì 'chúng ta' được hình thành từ những cá nhân cụ thể
- Cuộc sống và nguồn lợi của mỗi người cần được coi trọng và quan tâm một cách thực tế
- Không thể duy trì các quy chế, nguyên tắc cũ đã lỗi thời và kém tiến bộ, mà cần thay đổi cách tổ chức để thúc đẩy sản xuất
- Vấn đề mà vở kịch đặt ra vào thời điểm đó mang ý nghĩa thực tiễn to lớn, ảnh hưởng trực tiếp và thay đổi đối với sự đổi mới của quốc gia
Câu 3 (trang 180 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9, tập 2)
* Tình hình xây dựng:
Tình hình sản xuất tại xí nghiệp Thắng Lợi đang đối mặt với sự trì trệ, cần có những biện pháp quyết liệt để tái cơ cấu và phát triển xí nghiệp. Giám đốc Hoàng Việt (đảm nhiệm chức vụ này được hơn một năm) quyết định công bố kế hoạch mở rộng sản xuất và chiến lược kinh doanh mới, công khai 'tuyên chiến' với hệ thống quản lý và tổ chức cổ điển đã trở nên lạc hậu.
* Mâu thuẫn được thể hiện qua:
- Hoàng Việt tuyên bố mạnh mẽ về chiến lược kinh doanh mới. Phản ứng ban đầu của phe bảo thủ khá im lặng và thận trọng. Thực tế, họ đang tìm kiếm điểm yếu để đánh bại. Phản ứng đầu tiên đến từ Phó giám đốc Nguyễn Chính, người dựa vào quyền lực của cấp trên để phản đối đề án mới.
- Khi lý lẽ của Nguyễn Chính bị Hoàng Việt dễ dàng phá bỏ, thì đến lượt trưởng phòng Tài chính bày tỏ sự quan ngại về vấn đề biên chế và quỹ lương, từ chối cấp tiền cho việc bảo trì máy móc. Trong tình thế này, Hoàng Việt phải sử dụng quyền lực và lý lẽ của mình để nhấn mạnh vấn đề đời sống của công nhân.
- Lần thứ ba, Hoàng Việt tự mình tiến công. Anh ta tuyên bố loại bỏ chức vụ quản đốc. Lý lẽ mà anh ta đưa ra rất hợp lý, khiến cho quản đốc phải bất lực và ngần ngại.
- Lần thứ tư, Hoàng Việt đề cập đến vấn đề con người và vị trí công việc. Anh ta không để mất bình tĩnh trước lý lẽ của Nguyễn Chính, và đưa ra lời chứng minh: những gì hữu ích ngày hôm qua đã trở nên lạc hậu ngày hôm nay.
- Đòn phản công cuối cùng của Nguyễn Chính tương đối sắc bén khi anh ấy đề cập đến nghị quyết của Đảng. Nhưng Hoàng Việt vẫn chiến thắng bằng cách áp dụng một điểm quan trọng trong nghị quyết của Đảng: 'thúc đẩy sản xuất và đảm bảo đời sống của công nhân'.
Câu 4 (trang 180 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9, tập 2)
Qua hành động và lời nói, chúng ta có thể nhận biết được tính cách của từng nhân vật như sau:
- Giám đốc Hoàng Việt: Là người lãnh đạo mạnh mẽ, dám thay đổi, có tinh thần chịu trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, sáng tạo không chỉ vì lợi ích chung của nhà máy mà còn vì quyền lợi của đồng nghiệp.
- Lê Sơn: Là kỹ sư có trình độ chuyên môn cao, năng lực xuất sắc, đã dày công gắn bó với công việc trong nhiều năm. Mặc cho khó khăn, anh ta vẫn đồng lòng cùng Giám đốc Hoàng Việt thực hiện các biện pháp đổi mới và cải tiến toàn diện cho hoạt động của nhà máy.
- Phó giám đốc Nguyễn Chính: Không chỉ bảo thủ mà còn tinh ranh với nhiều chiêu trò. Anh ta luôn trụ vào cấp trên, không chịu thay đổi những nguyên tắc lỗi thời, cũ kỹ.
- Quản đốc Trương: Suy nghĩ cứng nhắc, thường thể hiện quyền lực và cứng nhắc với đồng nghiệp nữ.
Câu 5 (trang 180 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9, tập 2)
Lưu Quang Vũ đã tạo ra một tình huống đầy căng thẳng, với những vấn đề mà có vẻ như không thể giải quyết, nhưng cuối cùng, mọi khó khăn đều được vượt qua và chiến thắng thuộc về phe tiến bộ.
II. Thực hành:
Câu 1 (trang 180 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 9, tập 2)
Tóm tắt sự phát triển của mâu thuẫn trong đoạn trích:
Sau một năm làm giám đốc tại xí nghiệp Thắng Lợi, Hoàng Việt đã quyết định tăng cường sức mạnh cho xí nghiệp và thực hiện một phương án kinh doanh mới, không do dự tuân thủ những quy tắc cũ kỹ, những nguyên tắc lạc hậu đã làm trì trệ sự phát triển của xí nghiệp. Các ý kiến của Hoàng Việt về kế hoạch mở rộng sản xuất và chiến lược kinh doanh mới của xí nghiệp không nhận được sự đồng thuận và chia sẻ từ những người bảo thủ, những người đồng nghiệp của mình. Những mâu thuẫn này đã tạo ra một cuộc xung đột kịch tính, những mâu thuẫn gay gắt giữa hai nhóm nhân vật tiến bộ và bảo thủ đã làm cho cảnh diễn trở nên hấp dẫn.
