Phần I
I. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
Câu 1 (trang 135 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Ôn tập các cách phát triển của từ vựng. Sử dụng kiến thức đã học để điền vào các ô trống theo sơ đồ
Trả lời:
Phát triển từ vựng bao gồm:
- Mở rộng về ý nghĩa.
- Tăng cường về số lượng từ vựng:
+ Sáng tạo từ mới
+ Mượn từ ngôn ngữ nước ngoài.
Câu 2 (trang 135 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Tìm ví dụ minh họa cho các cách phát triển của từ vựng trong sơ đồ trên.
Trả lời:
- Sự biến đổi nghĩa của từ ngữ: nóng (nước nóng), nóng (nồng nặc), nóng (nóng bỏng), nóng (nóng lòng)...
- Mở rộng số lượng các từ vựng:
+ Tạo ra từ mới: sách đỏ, sách trắng, quảng trường, rừng quốc gia...
+ Mượn từ ngôn ngữ nước ngoài: internet, chị ấy, (dịch) SARS...
Câu 3 (trang 135 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Có thể có ngôn ngữ mà từ vựng chỉ phát triển theo cách tăng cường số lượng từ vựng không? Tại sao?
Trả lời:
Không có ngôn ngữ nào mà từ mượn chỉ phát triển theo hình thức tăng cường số lượng từ vựng. Nếu vậy, mỗi từ chỉ có một nghĩa và số lượng từ sẽ quá lớn, bộ nhớ của con người không thể nhớ hết.
Phần II
II. TỪ MƯỢN
Câu 1 (trang 135 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Ôn lại ý nghĩa của từ mượn
Trả lời:
Từ mượn là từ được mượn từ ngôn ngữ nước ngoài.
Câu 2 (trang 135
Chọn khẳng định đúng trong những khẳng định sau đây.
Trả lời:
Khẳng định (c) là đúng. Hiện tượng mượn từ rất phổ biến trong tất cả các ngôn ngữ, mượn từ làm giàu ngôn từ của dân tộc, đồng thời đáp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt.
Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Theo quan điểm của bạn, những từ mượn như văng, lốp, (bếp) ga, xăng, phanh... khác biệt như thế nào so với những từ mượn: axit, radio, vitamin...
Trả lời:
Những từ mượn như văng, lốp, ga, xăng, phanh là những từ mượn đã được việt hóa. Trong khi đó, những từ như axit, radio, vitamin là những từ mượn được chuyển tự theo hình thức phiên âm.
Phần III
III. TỪ HÁN VIỆT
Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Ôn lại ý nghĩa của từ Hán Việt
Trả lời:
Từ Hán Việt là từ có nguồn gốc từ tiếng Hán được người Việt sử dụng theo cách riêng của họ.
Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Chọn quan điểm đúng trong những quan điểm sau đây.
Trả lời:
Quan điểm (b) là đúng vì văn hóa và ngôn ngữ của người Việt đã chịu ảnh hưởng rất lớn từ tiếng Hán suốt hàng ngàn năm lịch sử, và đó là một phần quan trọng của tập từ mượn từ Hán.
Phần IV
IV. THUẬT NGỮ VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI
Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Nhắc lại khái niệm thuật ngữ và biệt ngữ xã hội
Trả lời:
- Thuật ngữ: là từ được sử dụng trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định.
- Biệt ngữ xã hội: các từ chỉ được sử dụng trong một nhóm người, tầng lớp xã hội cụ thể.
Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Thảo luận về vai trò của thuật ngữ trong đời sống xã hội ngày nay
Trả lời:
- Sự phát triển của thuật ngữ phản ánh sự tiến bộ của các lĩnh vực khoa học, thể hiện sự phát triển của một quốc gia.
- Thuật ngữ là không thể thiếu trong quá trình nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ.
- Việc sử dụng thuật ngữ phải chính xác và tránh việc lạm dụng.
Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Liệt kê một số từ ngữ là biệt ngữ xã hội
Trả lời:
- Trong y học: chuyên khoa tivi, chuyên khoa tiền moi,...
- Trong giáo dục: đốt giáo án, đổ tiền, đóng học, bác sĩ bê gan (giáo viên dạy quá buồn ngủ)...
- Trong kinh doanh: mấy cửa, mấy xanh (đô la), cảnh sát...
Phần V
V. TRAU DỒI VỐN TỪ
Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Nhắc lại các hình thức trau dồi vốn từ
Trả lời:
- Hiểu đầy đủ, chính xác nghĩa của từ và sử dụng từ một cách chính xác trong mọi tình huống cụ thể
- Học thêm những từ mới để tăng vốn từ
Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Giải thích nghĩa của những từ ngữ sau: bách khoa toàn thư, bảo hộ mậu dịch, dự thảo, đại sứ quán, hậu duệ, khẩu khí, môi sinh.
Trả lời:
- Bách khoa toàn thư: từ điển toàn diện, ghi chép đầy đủ tri thức của các lĩnh vực.
- Bảo hộ mẫu dịch: chính sách bảo vệ sản xuất trong nước khỏi sự canh tranh của hàng hóa nước ngoài trên thị trường nội địa.
- Dự thảo: bản dự thảo đưa ra để thông qua (động từ), bản thảo được đưa ra để thông qua (danh từ).
- Đại sứ quán: cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một quốc gia ở nước ngoài do một sứ đặc mệnh toàn quyền đứng đầu.
- Hậu duệ: con cháu của người đã khuất.
- Khẩu khí: bản lĩnh, tinh thần của con người thể hiện qua lời nói.
- Môi sinh: môi trường sống của sinh vật.
Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Sửa lỗi sử dụng từ trong những câu sau:
a. Lĩnh vực kinh doanh phát triển này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới
b. Ngày cưới Dương Lê là một ngày trọng đại đối với Lưu Biến để thấy nhục nhã và quyết tâm học hành, lập nghiệp
c. Báo chí đã nhiệt tình đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam
Trả lời:
a.
- Sai về từ 'phát triển', 'phát triển' chỉ sự tiến triển, tăng trưởng về mặt phạm vi, quy mô, khả năng...
- Sửa lại: dùng từ 'thúc đẩy', 'thúc đẩy' có nghĩa là làm cho cái gì đạt được mức độ cao hơn.
b.
- Sai về từ 'trọng đại', 'trọng đại' chỉ sự quan trọng, nghiêm trọng, quan trọng không thể thiếu...
- Sửa lại: dùng từ 'quan trọng', 'quan trọng' có nghĩa là điều quan trọng, không thể thiếu.
c.
- Sai về từ 'nhiệt tình', 'nhiệt tình' chỉ sự nhiệt tình, hăng hái, nhiệt huyết...
- Sửa lại: dùng từ 'tấp nập', 'tấp nập' có nghĩa là nhiều, đông đúc, liên tục.