Chuẩn bị 1
Câu 1 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định được luận đề, luận điểm; phân biệt được lí lẽ và bằng chứng khách quan với ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Luận điểm:
+ Liệt kê tên những trung thần nghĩa sĩ được sử sách ghi danh
+ Trình bày tình hình đất nước hiện tại và tâm trạng của người chủ tướng
+ Phê phán những hành vi sai trái trong hàng ngũ quân sĩ
- Luận cứ:
+ Nhấn mạnh đến tinh thần hy sinh bản thân vì chủ, vì vua, vì nước.
+ Phê phán tội ác và sự ngang trái của kẻ thù: Đi lại mặn nồng, sỉ nhục triều đình, áp bức dân chúng, tìm kiếm lợi ích cá nhân… “Hùng dũng, tham lam, vô nghĩa.”
+ Thể hiện tâm trạng của chủ tướng: Được thể hiện rõ qua phần kết với những câu văn đơn giản, ngắn gọn, đối xứng cân đối: “Ta thường quên bữa ăn… ta cũng mong cảm thông”
Chuẩn bị 2
Câu 2 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm hiểu biện pháp nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng; chú ý đến yếu tố biểu cảm được thể hiện chủ yếu qua ngôn từ, giọng điệu diễn đạt, cách thể hiện quan điểm, tình cảm, thái độ của tác giả nhằm thuyết phục người đọc.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu biện pháp nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng
Lời giải chi tiết:
- Lập luận chặt chẽ, lý lẽ rõ ràng, giàu hình ảnh, có sức thuyết phục cao
- Kết hợp hài hòa giữa lý trí và tình cảm
- Văn phong giàu hình ảnh nhạc điệu
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nội dung chính của phần (2) là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nội dung chính của phần 2: lên án sự ganh tỵ và tội ác của kẻ thù, đồng thời thể hiện sự căm phẫn với giặc.
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những thái độ, hành động nào bị tác giả chỉ trích?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chỉ trích hành động hưởng lạc, thái độ bất cần trước số phận của đất nước.
- Say mê thú vui bình thường: đá gà, đánh bạc, săn bắn, rượu ngon...
Đọc hiểu 3
Câu 3 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Việc đưa ra hậu quả nhằm mục đích gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Việc đưa ra hậu quả nhằm mục đích khích lệ các tướng sĩ quyết tâm tiêu diệt kẻ thù, tôn vinh ý chí quyết chiến quyết thắng.
Đọc hiểu 4
Câu 4 (trang 113, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những vấn đề nào được nêu ra ở đoạn cuối phần (3)?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ở đoạn cuối phần 3, tác giả tập trung vào vấn đề tôn vinh tinh thần cảnh giác, chăm sóc rèn luyện để chiến thắng kẻ thù xâm lược. Đồng thời động viên binh sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược do chính Trần Quốc Tuấn biên soạn, nhưng mục đích cao nhất chính là kêu gọi tinh thần yêu nước quyết chiến quyết thắng với ngoại xâm.
Đọc hiểu 5
Câu 5 (trang 113, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Câu hỏi “Tại sao vậy?” nhằm giải thích cho điều gì?
Phương pháp giải:
Trả lời dựa trên hiểu biết
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Câu hỏi 'Tại sao vậy?' nhằm bắt đầu cho việc Trần Quốc Tuấn giải thích lí do việc phải làm ở đoạn văn đầu tiên của phần 4, cụ thể hơn là cho câu: 'Nếu các ngươi....tỏ ra phản bội tri thức này, trái với lời dạy bảo của ta, tức là kẻ chống đối.'
CH cuối bài 1
Câu 1 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định mục đích và đối tượng thuyết phục của bài Hình tượng siêu nhân.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mục đích: chỉ trích tinh thần mất cảnh giác của tướng sĩ đồng thời động viên tinh thần chiến đấu của họ.
Đối tượng thuyết phục của bài Hình tượng siêu nhân là các tướng sĩ.
CH cuối bài 2
Câu 2 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phân tích bố cục của bài hịch, mô tả ý nghĩa của từng phần và mối liên hệ của mỗi phần với mục đích của bài hịch.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bài hịch được chia thành 4 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến 'còn lưu tiếng tốt'): Nêu các tấm gương trung thần nghĩa sĩ trong lịch sử để động viên ý chí xây dựng danh vọng, hy sinh vì đất nước.
+ Phần 2 (từ 'Huống chi' đến 'cũng vui lòng'): Lên án sự hành xử và tội ác của kẻ thù, đồng thời bày tỏ lòng căm thù đối với giặc.
+ Phần 3 (từ 'Các ngươi' đến 'không muốn vui vẻ phỏng có được không?'): Phân tích đúng sai, làm rõ lỗi lầm trong lối sống, hành động của các tướng sĩ.
+ Phần 4 (phần còn lại): Đề xuất nhiệm vụ cụ thể, cấp bách, thúc đẩy tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
- Các phần này có mối liên hệ chặt chẽ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ nỗ lực tập luyện, chống lại quân thù xâm lược.
CH cuối bài 3
Câu 3 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Mô tả cách thuyết phục của tác giả thông qua bài hịch (Gợi ý: Tại sao tác giả bắt đầu bài hịch bằng việc nêu ra những tấm gương trung thần nghĩa sĩ? Tại sao tác giả biểu hiện tình cảm với các tướng sĩ và chỉ trích nghiêm khắc những suy nghĩ, hành động sai lầm của họ? Lời khuyên cuối cùng của tác giả dựa trên cơ sở nào?...)
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tác giả muốn các binh lính, tướng sĩ nhìn thấy các tấm gương trung thần nghĩa sĩ để lấy làm gương mẫu. Khuyến khích tinh thần yêu nước, động viên tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
- Những tấm gương này đều là những anh hùng, những người kiên quyết, yêu nước và luôn trung thành với nguyên tắc lãnh đạo.
CH cuối bài 4
Câu 4 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Văn nghị luận không chỉ thuyết phục bằng lý lẽ mà còn bằng cảm xúc, tình cảm. Hãy trích dẫn một số câu trong bài hịch thể hiện lý lẽ và một số câu biểu lộ tình cảm của Trần Quốc Tuấn.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Những câu trong bài hịch phản ánh tâm trạng của người lãnh đạo:
'Ta thường quên ăn, đêm đêm vấp gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ mong trả thù chưa đủ, nuốt gan nói máu quân thù. Dù trăm xác này treo ngoài nội cỏ, ngàn thân này gói trong da ngựa, ta cũng lòng vui.'
CH cuối bài 5
Câu 5 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nhấn mạnh các giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài hịch.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Giá trị nội dung: Bài hịch là sự phản ánh chân thực nhất về tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam trong quá trình chiến đấu chống quân xâm lược. Thể hiện sự căm thù đối với kẻ thù, ý chí quyết tâm đánh bại chúng.
- Giá trị nghệ thuật: Bài hịch là một tác phẩm chính luận xuất sắc với cách triển khai luận điểm, luận cứ rõ ràng, logic, phong phú hình ảnh, thuyết phục mạnh mẽ.
CH cuối bài 6
Câu 6 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hiện nay, loại văn bản nào có mục đích và nội dung tương đồng với hịch? Theo em, người ta viết loại văn bản như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và trình bày ý kiến
Lời giải chi tiết:
- Ngày nay, loại văn bản có mục đích và nội dung tương tự như hịch: “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” – Chủ tịch Hồ Chí Minh,…
- Theo em, khi muốn truyền đạt thông điệp rộng rãi tới độc giả, người ta viết loại văn bản như thế.
CH cuối bài 7
Câu 7 (trang 115, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Từ bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, ta học được gì về cách viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác?
Phương pháp giải:
Từ bài hịch rút ra kinh nghiệm viết văn cho bản thân
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Từ văn bản, ta thấy rằng lập luận, lí lẽ và dẫn chứng là các yếu tố vô cùng quan trọng trong việc viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác. Lập luận, lí lẽ cần mạch lạc rõ ràng, dẫn chứng phải tiêu biểu thì văn bản mới có sức thuyết phục.