Buzz
Xác định cấu trúc của bài thơ và điểm chính của từng phần. Từ đó, phân tích cảm xúc chủ đạo của bài thơ.
Nội dung chính
| Bài thơ là bức tranh thiên nhiên Tây Bắc và người lính Tây Tiến. Qua đó thể hiện nỗi nhớ trong lòng tác giả. |
Trước khi đọc
Bạn đã biết gì về vùng Tây Bắc và các chiến sĩ trong cuộc đấu tranh chống Pháp không? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn với mọi người.
Phương pháp giải:
Chia sẻ kiến thức cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Khi nhắc đến vùng Tây Bắc và những chiến sĩ trong cuộc đấu tranh chống Pháp, tôi nghĩ ngay đến trận Điện Biên Phủ với tất cả lòng dũng cảm và quyết tâm để giành chiến thắng. Tây Bắc là một vùng đất độc đáo và hấp dẫn, không chỉ bởi vẻ đẹp tự nhiên tuyệt vời mà còn bởi đời sống văn hóa phong phú của các dân tộc, và trong cuộc chiến giải phóng, những người dân và vùng đất này đã đóng góp rất nhiều vào chiến thắng của đất nước, với nhiều tên tuổi, địa danh trở thành huyền thoại trong thơ ca, âm nhạc và hội họa.
Đọc văn bản
Câu 1 (trang 8, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Từ “chơi vơi” mang lại cảm nhận như thế nào về nỗi nhớ của nhà thơ?
Phương pháp giải:
Nêu quan điểm cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Từ “chơi vơi” gợi lên một cảm giác nhớ nhung, đau đớn, một kiểu nhớ mà không biết đang nhớ điều gì cụ thể.
Câu 2 (trang 8, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Hãy miêu tả cảm nhận của bạn về hình ảnh thiên nhiên rừng núi trong đoạn thơ?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ 1.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh thiên nhiên rừng núi được tái hiện qua các từ ngữ như “khúc khuỷu, thăm thẳm, thác gầm thét, cọp trêu người, Mai Châu thơm nếp xôi”. Từ đó, hình ảnh rừng núi hiện ra với sự gai góc, đầy thách thức, hoang sơ nhưng cũng đầy sức quyến rũ.
Câu 3 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bạn đánh giá thế nào về hình ảnh người lính được tả trong đoạn thơ? Tác giả muốn thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ khổ thơ 3.
- Chú ý đến các từ ngữ mô tả hình ảnh người lính Tây Tiến.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh của người lính Tây Tiến được mô tả qua những từ như: không mọc tóc, xanh màu lá dữ oai hùm, mơ Hà Nội dáng kiều thơm,... Từ những mô tả này, có thể thấy rằng, họ đã trải qua nhiều gian khổ, thử thách, và có những người đã hi sinh. Tuy nhiên, ý chí kiên cường, tinh thần đoàn kết và quyết tâm vẫn mãi không phai nhạt. Tác giả muốn thể hiện lòng biết ơn, sự ngưỡng mộ và tình cảm đối với công lao của những người lính này.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Xác định bố cục bài thơ và nội dung chính của từng đoạn. Từ đó, chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.
- Chia bố cục và nội dung hợp lí.
Lời giải chi tiết:
- Bố cục bài thơ:
+ Phần 1 (Khổ 1, 14 câu đầu): Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc và cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến.
+ Phần 2 (khổ 2, 8 câu tiếp): Không khí vui tươi, tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước mơ mộng.
+ Phần 3 (khổ 3, 8 câu tiếp): Chân dung người lính Tây Tiến.
+ Phần 4 (khổ cuối): Lời thề gắn bó với Tây Tiến.
- Mạch cảm xúc của bài thơ: mạch hồi tưởng, hoài niệm về quá khứ, cuối cùng thì trở về thực tại.
Câu 2 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Liệt kê các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ toàn bộ văn bản.
- Chú ý những dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả.
Lời giải chi tiết:
- Các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả:
+ Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
+ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói.
+ Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
→ Tác dụng: nhằm thể hiện trực tiếp tình cảm của tác giả đối với khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc và hình ảnh người lính Tây Tiến.
- Chủ thể trữ tình: người lính Tây Tiến.
- Cảm hứng chủ đạo: cảm hứng lãng mạn, tinh thần bi tráng.
Câu 3 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ khổ 1.
- Chú ý những chi tiết miêu tả bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến.
Lời giải chi tiết:
* Bức tranh thiên nhiên trong đoạn 1:
- Vẻ đẹp hùng vĩ, dữ dội của thiên nhiên núi rừng Tây Bắc chủ yếu được thể hiện trong các câu thơ tả sương núi dày đặc, dối núi hiểm trở và sự hoang sơ, bí hiểm của núi rừng:
+ “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi”: Màn sương ở Sài Khao mênh mông, dày đặc có thể che kín cả một đoàn quân, trùm phủ núi rừng.
+ “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm/ Heo hút cồn mây súng ngửi trời/ Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống”: Dốc núi quanh co, trùng điệp như vô tận, một bên vút lên cao ngất trời, một bên vụt đổ xuống vực sâu => sự hiểm trở.
+ “Chiều chiều oai linh thác gầm thét – Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”: Núi rừng miền Tây hoang sơ, bí hiểm bởi tiếng thác oai linh, tiếng cọp hú gầm. Sức mạnh thiên nhiên khủng khiếp ấy đã ngự trị nơi núi rừng miền Tây từ bao đời.
- Vẻ đẹp lãng mạn, nên thơ của thiên nhiên núi rừng Tây Bắc:
+ “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”: Hoa rừng tỏa hương, vương vấn trong đêm sương.
+ “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”: Thung lũng mờ mịt, nhạt nhòa trong mưa.
* Một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ:
- Một số câu thơ dùng toàn tranh trắc hoặc thanh bằng, tạo cảm giác khúc khuỷu, hiểm trở và cảm giác yên bình.
- Sử dụng các từ láy giàu hình ảnh: chơi vơi, khúc khuỷu, thăm thẳm.
- Vần: đa dạng, kết hợp giữa các vần lưng, vần chân, vần cách.
- Nhịp: chủ yếu là nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.
Câu 4 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Vẻ đẹp của người lính trong đoạn này có gì khác so với đoạn 2?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn 3.
- Chú ý những chi tiết miêu tả vẻ đẹp của người lính Tây Tiến.
Lời giải chi tiết:
- Vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3:
+ Hai nét vẽ “không mọc tóc” và “quân xanh màu lá” đã tái hiện một cách chân thực và sống động thực trạng quân đội ta những năm đầu của cuộc kháng chiến đầy gian khổ, khốc liệt khiến người lính nhiễm bệnh, xanh xao, gầy guộc.
+ Họ mang trong mình khí thế chủ động khi “không mọc tóc”, “dữ oai hùm”. Những hình ảnh tưởng chừng kì dị ấy không khiến họ trở nên xấu xí mà ngược lại còn giúp họ trở nên mạnh mẽ, dữ dằn.
+ Thể hiện lí tưởng cao đẹp, vĩ đại khi “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”.
+ Mang vẻ đẹp lãng mạn khi nhớ về hình bóng của người con gái – những hậu phương vững chắc đang chờ đón họ “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.
- So sánh với đoạn 2:
Hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 2 hiện lên với sự vui vẻ, huyên náo trong đêm liên hoan đầy sắc màu, thanh âm, ánh sáng và tình người. Hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3 có phần gian khổ hơn, buồn bã hơn khi quay trở về với đời sống thường ngày, đó là những cuộc hành quân gian khổ, khốc liệt. Tuy nhiên, cả hai đoạn đã giúp hình ảnh của họ hiện lên một cách đầy đủ và chân thật nhất.
Câu 5 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm những gì về:
a. Hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp?
b. Vai trò, ý nghĩa của kí ức và kỉ niệm trong đời sống tinh thần của con người cũng như trong sáng tác thơ ca?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ bài thơ.
- Chia sẻ cảm nghĩ cá nhân.
Lời giải chi tiết:
a. Bài thơ Tây Tiến giúp em hiểu thêm về hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Họ đã phải chịu những cơn đau bệnh hoành hành, đối mặt với nhiều khó khăn, gian lao, thử thách, những màn mưa bom bão đạn chỉ đang trực chờ mà lao đến. Tuy nhiên, những khó khăn đấy chỉ càng tô điểm cho nét đẹp anh hùng, dũng cảm, bất khuất của họ mà thôi.
b.
- Vai trò, ý nghĩa của kí ức và kỉ niệm trong đời sống tinh thần của con người: là nơi khơi nguồn cảm xúc, làm phong phú hơn cho đời sống tinh thần của con người, là động lực, điểm tựa để con người cố gắng.
- Vai trò, ý nghĩa của kí ức và kỉ niệm trong thi ca: là nguồn chất liệu phong phú, sâu sắc; giúp các thi phẩm giàu cảm xúc và tính trữ tình.
