Soạn bài về cách sử dụng xưng hô trong hội thoại (đầy đủ chi tiết)

Buzz

Đọc tóm tắt

- Trong bài tập này, câu hỏi xoay quanh việc phân tích và giải thích cách sử dụng từ ngữ xưng hô trong các đoạn trích văn học.
- Các nhân vật như Dế Mèn và Dế Choắt thể hiện sự thay đổi trong cách xưng hô để phản ánh sự thay đổi tình huống và mối quan hệ giữa họ.
- Bài tập cũng phân tích tác động của cách sử dụng từ xưng hô trong các hoàn cảnh khác nhau, từ việc giao tiếp hàng ngày đến văn bản khoa học, đề cao tính khách quan và khiêm tốn.

Phần I

Câu 1 (trang 38 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Cho biết một số từ ngữ được sử dụng để xưng hô trong tiếng Việt và giải thích cách sử dụng của chúng?

Trả lời:

Một số từ ngữ được dùng để xưng hô trong tiếng Việt: tôi, mình, cậu, tớ, anh, chị, chúng tôi, bọn mày, bọn tao...

- Người nói thường sử dụng: tôi, mình, tớ... khi xưng hô với người đối thoại là cậu, anh, chị....

- Trong trường hợp số nhiều: chúng tôi, bọn mày, bọn tao...

Câu 2 (trang 38 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Nhận dạng các từ ngữ được sử dụng để xưng hô trong hai đoạn trích trên? Phân tích sự thay đổi về cách xưng hô của Dế Mèn và Dế Choắt trong đoạn trích (a) và đoạn trích (b). Giải thích sự thay đổi đó.

Trả lời:

* Từ ngữ xưng hô trong hai đoạn:

- Dế Mèn - nhân vật kể chuyện sử dụng xưng hô 'tôi'

- Dế Mèn khi giao tiếp với Dế Choắt sử dụng xưng hô: ta - chú mày trong đoạn trích (1), tôi - anh trong đoạn trích (2).

- Dế Choắt khi giao tiếp với Dế Mèn sử dụng xưng hô: em - anh trong đoạn trích (1), tôi - anh trong đoạn trích (2).

* Phân tích và giải thích sự thay đổi trong việc sử dụng từ ngữ xưng hô.

- Trong đoạn trích đầu tiên, cách sử dụng từ ngữ xưng hô của hai nhân vật rất khác biệt, thể hiện sự không bình đẳng trong việc xưng hô của một người ở vị thế yếu, tự ti và cần sự giúp đỡ từ người khác và một người ở vị thế mạnh mẽ, tự phụ và kiêu căng. Tuy nhiên, trong đoạn trích thứ hai, cách sử dụng từ ngữ xưng hô đã thay đổi hoàn toàn, thể hiện một môi trường giao tiếp bình đẳng (tôi - anh), không có sự phân biệt về địa vị giữa hai bên.

- Sự thay đổi trong cách sử dụng từ ngữ xưng hô như vậy phản ánh sự thay đổi trong tình huống giao tiếp, và vị thế của hai nhân vật không còn như trước trong đoạn trích đầu tiên. Dế Choắt không còn coi mình là người nhỏ tuổi, cần được giúp đỡ và phụ thuộc vào Dế Mèn nữa, nó đã giao tiếp với Dế Mèn với tư cách là một người bạn.

Bài tập 1

Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Một lần nào đó, một giáo sư người Việt Nam nhận được lời mời dự đám cưới của một nữ sinh Việt Nam đang học tiếng Việt. Trong thư mời có dòng chữ:

'Ngày mai, chúng ta sẽ tổ chức lễ cưới, thầy có thể đến dự.'

Cách sử dụng từ ngữ trong lời mời có gây hiểu nhầm không? Vì sao lại có hiểu nhầm đó?

Đáp án chi tiết:

- Trong ngôn ngữ châu Âu, có từ xưng chung để chỉ toàn bộ nhóm (như “we” trong tiếng Anh), do đó, có thể dịch là chúng tôi hoặc chúng ta tùy thuộc vào tình huống.

- Do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ, cô học viên đã gây hiểu nhầm, khiến cho mọi người hiểu rằng lễ cưới sẽ là của cô học viên và giáo sư người Việt Nam.

Bài tập 2

Câu 2 (trang 40 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Trong các văn bản khoa học, đôi khi tác giả chỉ là một người nhưng vẫn sử dụng từ ngữ xưng hô 'chúng tôi' thay vì 'tôi'. Vì sao lại như vậy?

Đáp án chi tiết:

Việc sử dụng từ ngữ xưng hô 'chúng tôi' thay cho 'tôi' trong các văn bản khoa học nhằm tạo ra tính khách quan hơn cho các luận điểm khoa học trong văn bản. Hơn nữa, cách xưng hô này cũng thể hiện sự khiêm tốn của tác giả.

Bài tập 3

Câu 3 (trang 40 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Phân tích cách sử dụng từ xưng hô của cậu bé khi nói chuyện với mẹ và với sứ giả. Mục đích của việc sử dụng từ xưng hô như vậy là gì?

Đáp án chi tiết:

- Cậu bé gọi mẹ theo cách thông thường. Nhưng khi nói chuyện với sứ giả, cậu sử dụng từ xưng hô như ta - ông. Việc này cho thấy Thánh Gióng là một đứa trẻ không bình thường.

- Đồng thời, điều đó cũng báo trước rằng, nếu đối với mẹ, Gióng chỉ là một đứa trẻ, thì đối với quốc gia và xã hội, Gióng sẽ là một anh hùng.

Bài tập 4

Câu 4 (trang 40 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Phân tích cách sử dụng từ xưng hô và thái độ của người nói trong câu chuyện.

Đáp án chi tiết:

Mặc dù đã trở thành một nhân vật nổi tiếng, có quyền lực, nhưng vị tướng vẫn gọi thầy cũ của mình là thầy và xưng là em. Ngay cả khi thầy giáo già gọi vị tướng là ngài, ông vẫn giữ nguyên cách xưng hô. Hành động này thể hiện sự kính trọng và biết ơn của vị tướng đối với thầy giáo của mình. Điều này là một bài học sâu sắc về tinh thần 'tôn sư trọng đạo', đáng để noi theo.

Bài tập 5

Câu 5 (trang 40 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Phân tích tác động của việc sử dụng từ xưng hô trong câu nói của Bác. (Chú ý so sánh: Trước năm 1945, người đứng đầu nhà nước có sử dụng từ xưng hô như vậy với người dân của mình không?)

Đáp án chi tiết:

Trước năm 1945, Việt Nam là một quốc gia phong kiến. Người đứng đầu nhà nước là vua, ngài không bao giờ sử dụng từ xưng hô 'tôi' với dân chúng của mình mà thường xưng là 'trẫm'. Việc Bác, người đứng đầu nhà nước miền Nam, sử dụng từ xưng hô 'tôi' và gọi dân chúng là đồng bào tạo ra cảm giác gần gũi, thân thiết, đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ giữa lãnh đạo và nhân dân trong một đất nước dân chủ.

Bài tập 6

Câu 6 (trang 41 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Các từ xưng hô trong đoạn trích trên được sử dụng bởi ai và áp dụng cho ai? Phân tích vị thế xã hội, thái độ, tính cách của từng nhân vật qua cách sử dụng từ xưng hô của họ. Nhận xét sự thay đổi cách sử dụng từ xưng hô của chị Dậu và giải thích lý do của sự thay đổi đó.

Đáp án chi tiết:

- Các từ xưng hô trong đoạn trích là của một quan chức, một người có quyền lực (cai lệ) và một người dân bị áp bức (chị Dậu).

- Cách sử dụng từ xưng hô của quan chức thể hiện sự cao ngạo, kiêu căng. Trong khi đó, cách sử dụng từ xưng hô của chị Dậu ban đầu khiêm tốn, nhẫn nhục (nhà cháu - ông), nhưng sau đó thay đổi hoàn toàn: tôi - ông, rồi bà - mày. Sự thay đổi này thể hiện sự thay đổi thái độ và hành vi của nhân vật. Đó là sự phản kháng mạnh mẽ của con người khi bị đẩy vào tình huống khó khăn.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Tại sao trong tiếng Việt có nhiều cách xưng hô như tôi, mình, cậu, tớ và chúng tôi?

Trong tiếng Việt, các cách xưng hô như 'tôi', 'mình', 'cậu', 'tớ' được sử dụng tùy thuộc vào mối quan hệ và địa vị của người nói và người nghe. Cách xưng hô phản ánh sự tôn trọng, thân mật hoặc bình đẳng trong giao tiếp.

Sự thay đổi cách xưng hô giữa Dế Mèn và Dế Choắt trong các đoạn trích thể hiện điều gì?

Sự thay đổi trong cách xưng hô giữa Dế Mèn và Dế Choắt thể hiện sự thay đổi trong mối quan hệ giữa họ. Ban đầu, Dế Mèn xưng hô kiêu căng, còn Dế Choắt tỏ ra tự ti. Sau này, họ sử dụng cách xưng hô bình đẳng, thể hiện sự thay đổi trong tình huống giao tiếp.

Việc sử dụng từ 'chúng tôi' thay cho 'tôi' trong các văn bản khoa học có ý nghĩa gì?

Việc sử dụng 'chúng tôi' thay cho 'tôi' trong văn bản khoa học nhằm tạo sự khách quan cho luận điểm, thể hiện tính tổng thể của các quan điểm trong nghiên cứu và đồng thời là sự khiêm tốn của tác giả.

Tại sao lời mời cưới của nữ sinh Việt Nam có thể gây hiểu nhầm về quan hệ với giáo sư?

Lời mời cưới trong tiếng Việt có thể gây hiểu nhầm vì cách sử dụng 'chúng ta' không phân biệt rõ ràng đối tượng. Do ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, nữ sinh đã không sử dụng từ ngữ chính xác, khiến người khác hiểu rằng lễ cưới sẽ là của cô và giáo sư.

Sự thay đổi cách xưng hô của chị Dậu trong đoạn trích thể hiện gì về thái độ của nhân vật?

Sự thay đổi trong cách xưng hô của chị Dậu từ khiêm tốn sang mạnh mẽ phản ánh sự thay đổi trong thái độ và hành vi của chị. Khi bị áp bức, chị Dậu đã phản kháng mạnh mẽ, thể hiện sự tự tôn và quyết tâm bảo vệ mình.