Buzz
Chuẩn bị 1
Câu 1 (trang 19, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đọc trước câu chuyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, tìm hiểu thêm về tác giả Thạch Lam.
Phương pháp giải:
Đọc trước văn bản và tìm hiểu về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Thạch Lam (1910 – 1942) sinh ra và học tập tại Hà Nội nhưng thuở nhỏ sống ở phố huyện Cẩm Giàng - Hải Dương.
- Sau khi đỗ Tú tài, ông bỏ học để làm báo với anh và gia nhập Tự lực văn đoàn.
- Là người thông minh, trầm tĩnh, điềm đạm, đôn hậu và rất tinh tế
- Sáng tác thường xoay quanh cuộc sống khó khăn của người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp thơ mộng của cuộc sống hàng ngày.
- Cốt truyện đơn giản hoặc không có cốt truyện.
- Thạch Lam sâu sắc vào tâm trạng của nhân vật.
- Có sự kết hợp tuyệt vời giữa hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình.
- Ông để lại các tác phẩm tiêu biểu như: “Gió đầu mùa” (1937), “Nắng trong vườn” (1938), “Sợi tóc” (1942), “Ngày mới” (1939), “Theo dòng” (1941), “Hà Nội ba sáu phố phường” (1943), ...
Chuẩn bị 2
Câu 2 (trang 19, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm hiểu, ghi lại một số ý kiến phân tích, đánh giá về tính thơ trong truyện ngắn của tác giả Thạch Lam.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu qua sách báo, internet, ghi lại một số ý kiến về truyện ngắn thơ mộng, giàu cảm xúc của Thạch Lam.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Nhà văn Nguyễn Tuân: “Truyện ngắn Hai đứa trẻ có một hương vị thật là đắng cay. Nó gợi lên một niềm khát khao về quá khứ và đồng thời cũng thể hiện một cái gì đó đang tồn tại trong tương lai. Đọc “Hai đứa trẻ’’ cảm thấy ngập tràn cảm xúc về quê hương êm đềm và sâu lắng”
- Nhà văn Vũ Ngọc Phan: “Ngay từ tác phẩm đầu tay (Gió đầu mùa), người ta đã thấy Thạch Lam thuộc một phong cách riêng...Ông có một cách viết lặng lẽ, điềm tĩnh đến mức không thể nào... Cần phải có trái tim giàu cảm xúc mới có thể viết được như vậy...”
Chuẩn bị 3
Câu 3 (trang 19, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Có lần bạn đã tặng hoặc cho một món quà mà không xin phép cha mẹ chưa? Câu chuyện sau đó như thế nào? Hãy nhớ lại và chuẩn bị để chia sẻ trước lớp (nếu có)
Phương pháp giải:
Trả lời dựa trên trải nghiệm cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bạn đã tặng bạn cùng lớp của mình một chiếc bút rất đẹp vì bạn ấy không có đủ tiền để mua một chiếc bút mới, chiếc bút đó là món quà mà cha mẹ bạn tặng bạn nhân dịp sinh nhật. Khi cha mẹ bạn phát hiện ra, họ đã cảm thấy buồn và hỏi bạn về lý do. Bạn đã trung thực kể lại câu chuyện với cha mẹ và họ đã rất vui vẻ khi bạn biết sẻ chia với những người xung quanh
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 19, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những chi tiết nào cho thấy trời rất lạnh?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn “Nhìn ra ngoài sân” … “vì rét”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những chi tiết cho thấy trời rất lạnh: đất khô trắng; trời không u ám, toàn một màu trắng đục; mọi người mặc áo rét; những cây lan trong chậu, lá rung động sắt lại vì rét;...
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 21, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì toát ra niềm vui nhưng không dám tiến lại?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn “Đến cuối chợ” … “các em họ của Sơn”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lũ trẻ muốn ngắm nhìn bộ quần áo mới của chị em Sơn nhưng lo sợ về tình trạng nghèo khó của mình nên không dám lại gần. Khi chị em Sơn đã có áo ấm để mặc, lũ trẻ vẫn phải tiếp tục mặc những bộ quần áo cũ và phải chịu cảm giác rét cắt da, cắt thịt.
Đọc hiểu 3
Câu 3 (trang 21, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Các câu đối thoại ở đây cho thấy thái độ gì của lũ trẻ?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn “Thằng Xuân đến mò vào” … “Lại đây chơi với tôi”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các câu đối thoại cho thấy sự tò mò của lũ trẻ về bộ quần áo của Sơn, vì đối với họ, những bộ quần áo này rất đắt tiền và chỉ có thể mua được ở Hà Nội.
Đọc hiểu 4
Câu 4 (trang 22, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hoàn cảnh của Hiên như thế nào?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn “Sơn bây giờ mới chợt nhớ” … “Để chị về lấy”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hoàn cảnh của Hiên: gia đình nghèo, chỉ có nghề đi bắt cua bắt ốc, không đủ tiền mua áo ấm, Hiên chỉ có một chiếc áo rách để mặc trong thời tiết lạnh giá.
Đọc hiểu 5
Câu 5 (trang 22, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tại sao Sơn cảm thấy “ấm áp vui vui”?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn “Sơn bây giờ mới chợt nhớ” … “vui vui”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sơn cảm thấy ấm áp vui vẻ vì đã có thể giúp đỡ được Hiên - bạn của Duyên, em gái của Sơn. Chị em Sơn muốn tặng Hiên một chiếc áo ấm để Hiên không cảm thấy lạnh.
Đọc hiểu 6
Câu 6 (trang 22, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ lời đối thoại của hai chị em Sơn trong phần (3)
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết: Sơn lo lắng, gần như không ăn được, đứng dậy, van cầu; hai chị em Sơn tìm kiếm Hiên để đòi lại chiếc áo; hai chị em trách nhau vì không tìm thấy Hiên và chiếc áo.
Đọc hiểu 7
Câu 7 (trang 23, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Vì sao chiếc áo ấy lại có thể bị mẹ mắng?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Vì chiếc áo ấy là của bé Duyên - em gái của Sơn, bé Duyên đã mất từ lâu nên chiếc áo đó là vật kỷ niệm quý giá của bé Duyên mà mẹ Sơn giữ gìn, việc cho đi chiếc áo mà không hỏi ý kiến của mẹ khiến hai chị em Sơn lo sợ.
Đọc hiểu 8
Câu 8 (trang 23, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Câu nói của mẹ Hiên thể hiện điều gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ câu nói của mẹ Hiên.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Câu nói của mẹ Hiên thể hiện rằng bà là người tự trọng, dù nghèo khó, không thể mua áo mới cho con nhưng bà không tham lam. Khi thấy con mặc chiếc áo của bé Duyên, mẹ của Hiên đã dẫn con gái sang trả lại chiếc áo.
Đọc hiểu 9
Câu 9 (trang 23, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Kết thúc truyện có điều gì bất ngờ?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần kết của truyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hai chị em Sơn không bị mẹ mắng như họ nghĩ mà được mẹ âu yếm trong lòng. Mẹ con Hiên cũng được mẹ Sơn cho vay tiền để may áo ấm cho Hiên.
CH cuối bài 1
Câu 1 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có điểm gì giống nhau?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản và tóm tắt các nội dung chính.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
“Gió lạnh đầu mùa” kể về một buổi sáng mùa đông đến bất ngờ, mẹ và chị Lan đã thức dậy từ sớm, mặc áo ấm cả. Khi Sơn tỉnh giấc, cậu được mẹ cho mặc một chiếc áo vệ sinh màu nâu đậm kèm theo một chiếc áo dạ đỏ. Sau đó, chị em Sơn ra ngoài chơi, bộ quần áo của họ khiến lũ trẻ ngoài xóm không khỏi tò mò và ngưỡng mộ, vì chúng cũng không có áo ấm để mặc trong thời tiết lạnh giá. Bất ngờ, Lan nhìn thấy cô bé Hiên đứng cách xa, chỉ mặc một mảnh áo rách hở lưng và tay. Biết được tình hình, chị em Sơn cảm thấy đau lòng. Sơn nói với chị Lan đem chiếc áo của em Duyên đến cho Hiên mặc. Khi trở về nhà, Lan và Sơn nghe người vú già nói mẹ đã biết chuyện. Cả hai lo lắng, sợ hãi nên đã đến nhà Hiên đòi lại áo nhưng không có ai ở nhà. Khi Sơn và Lan trở về, họ thấy mẹ con Hiên đem áo đến trả. Mẹ Sơn biết mọi chuyện, liền cho mẹ Hiên vay năm hào để may áo cho con. Khi họ ra về, mẹ Sơn ôm hai con vào lòng và nói: “Hai con tôi quý quá, dám tự do cho đi chiếc áo, không sợ mẹ mắng ư?”.
- Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có điểm giống nhau là:
+ Cả hai kể lại sự việc giản dị, gần gũi, phản ánh đời sống thường ngày
+ Có những dòng cảm xúc, tâm trạng khác nhau của nhân vật
CH cuối bài 2
Câu 2 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những chi tiết trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông? Bối cảnh ấy cho em biết gì về cuộc sống được miêu tả trong truyện?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản, chú ý các chi tiết miêu tả bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Những chi tiết trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông: lũ trẻ ăn mặc không khác với ngày thường, run lên vì rét, môi chúng tím lại, da thịt thâm đi; Hiên đứng co ro bên cột quán, trên người chỉ mặc một chiếc áo rách tả tơi hở cả lưng và tay;...
- Bối cảnh này cho thấy cuộc sống nghèo khó của những gia đình lao động nơi miền quê nghèo trong thời kì này, sự đủ đầy của chị em Sơn hoàn toàn đối lập với sự thiếu thốn thảm thương của lũ trẻ hàng xóm.
CH cuối bài 3
Câu 3 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo. Chi tiết nào làm em chú ý và xúc động nhất? Vì sao?
Phương pháp giải:
Chú ý các chi tiết miêu tả tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo ở phần (2)
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trước khi cho chiếc áo: Sơn động lòng thương trước hoàn cảnh của Hiên và nhớ về em Duyên ngày xưa vẫn hay chơi đùa cùng Hiên → một ý nghĩ tốt thoáng qua.
- Sau khi cho chiếc áo: Sơn cảm thấy ấm áp vui vui.
Chi tiết làm em chú ý xúc động nhất là lúc hai chị em Sơn quyết định mang cho Hiên chiếc áo của bé Duyên, chi tiết ấy cho thấy hai chị em Sơn là những đứa trẻ tốt bụng, có lòng thương xót với những người bất hạnh hơn mình.
CH cuối bài 4
Câu 4 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện. Theo em, vì sao mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông ấy?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần (3) và nhận xét thái độ của hai người mẹ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thái độ và cách ứng xử của mẹ Sơn thể hiện sự điềm tĩnh, quan tâm và yêu thương đối với người khác. Biết mẹ Hiên là một người có lòng tự trọng mẹ Sơn đã giúp đỡ bằng cách cho vay tiền để mẹ Hiên không cảm thấy bị xúc phạm và khó xử.
Thái độ và cách ứng xử của mẹ Hiên cho thấy bà là một người có lòng tự trọng, không tham lam thứ không phải là của mình nhưng cũng vô cùng yêu thương con.
Mẹ Sơn không hài lòng khi hai chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông vì chiếc áo ấy là kỉ vật của em Duyên, hai chị em Sơn chưa hỏi ý kiến của mẹ mà đã tự ý đem đi cho.
CH cuối bài 5
Câu 5 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Có người cho rằng, truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ có ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Em có đồng ý không? Vì sao? Theo em, truyện ngắn này có ý nghĩa như thế nào?
Phương pháp giải:
Dựa vào hiểu biết cá nhân đưa ra ý kiến và lý giải hợp lý
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Em không đồng ý. Câu chuyện này không chỉ mang ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ mà nó còn truyền tải thông điệp yêu thương, nhân văn, nhân đạo cao cả. Hành động cho đi chiếc áo đã thể hiện được tình yêu thương con người đáng quý của hai đứa trẻ. Đồng thời ta còn thấy được những phẩm chất tốt đẹp của hai người mẹ qua cách hành xử với con mình.
CH cuối bài 6
Câu 6 (trang 24, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ hiện lên qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,…) mà còn ở tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 câu) làm rõ điều đó.
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn làm rõ nhận xét.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” của tác giả Thạch Lam không chỉ mang vẻ đẹp hình thức mà còn mang vẻ đẹp về tình cảm trong sáng của những tấm lòng nhân hậu bao dung. Mở đầu câu chuyện ta thấy hình ảnh của gia đình Sơn hiện lên đủ đầy và ấm cúng. Thế nhưng trái ngược hoàn toàn với sự đủ đầy ấy lại là sự thiếu thốn của những đứa trẻ hàng xóm. Trong cái ngày lạnh bất ngờ ấy, lũ trẻ run rẩy trong những manh áo rét, đặc biệt là cái Hiên với chiếc áo rách tả tơi. Từng câu chữ được sử dụng trong tác phẩm đã góp phần tạo nên những hình ảnh rõ nét về nông thôn Việt Nam thế kỉ trước. Bên cạnh đó ta còn thấy được thông điệp nhân đạo mà tác giả gửi gắm qua hành động ấm áp của hai chị em Sơn. Tuy còn nhỏ nhưng hai chị Sơn đã biết động lòng trước những hoàn cảnh khó khăn, sẵn sàng cho đi mà không màng tới hậu quả. Đó cũng chính là chi tiết sáng giá làm nên sự ấm áp giữa người với người. Ngoài ra chi tiết người mẹ bao dung cho lỗi làm của hai chị em cũng là một tình tiết đắt giá. Cách cư xử của người mẹ khi các con mắc lỗi cho thấy tấm lòng bao dung mà người mẹ dành cho những đứa con của mình. Truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” là một bức tranh ấm áp tình người được vẽ lên bới ngôn từ, hình ảnh và tấm lòng của nhà văn với con người.
