Soạn bài về Mẹ và quả trong sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 7 tập 2: Cây diều - chi tiết

Buzz

Nội dung bài viết

Tiếp cận văn bản về Mẹ và quả, tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Khoa Điềm.

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Tác giả Nguyễn Khoa Điềm nhận thức mẹ là hiện thân của sự vun trồng, bồi dưỡng con.
- Quả không chỉ là thành công mà còn là kết quả của sự nuôi dưỡng.
- Câu thơ ca ngợi công lao của mẹ và thế hệ đi trước, khuyến khích trách nhiệm và đền đáp công ơn.
- Nguyễn Khoa Điềm sinh 1943 ở Huế, thơ giàu suy tư, tác phẩm nổi tiếng như Đất ngoại ô, Cửa thép.
- Cha mẹ luôn yêu thương vô điều kiện, tác giả biết ơn và học hỏi để trở thành con ngoan trò giỏi.

Tiếp cận văn bản về Mẹ và quả, tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Khoa Điềm.

Nội dung chính

Bằng sự trải nghiệm cuộc sống, với một tâm hồn giàu suy tư trăn trở trước lẽ đời, Nguyễn Khoa Điềm đã nhận thức được mẹ là hiện thân của sự vun trồng bồi đắp để con là một thứ quả ngọt ngào, giọt mồ hôi mẹ nhỏ xuống như một thứ suối nguồn bồi đắp để những mùa quả thêm ngọt thơm. Qủa không còn là một thứ quả bình thường mà là “quả” của sự thành công, là kết quả của suối nguồn nuôi dưỡng. Những câu thơ trên không chỉ ngợi ca công lao của mẹ, của thế hệ đi trước với thế hệ sau này còn lay thức tâm hồn con người về ý thức trách nhiệm, sự đền đáp công ơn sinh thành của mỗi con người chúng ta với mẹ

Chuẩn bị 1

Câu 1 (trang 26, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Đọc trước văn bản Mẹ và quả, tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Khoa Điềm.

Phương pháp giải:

Đọc trước văn bản và tìm hiểu thông tin về tác giả.

Lời giải chi tiết:

- Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 tháng 4 năm 1943, tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế;

- Quê quán: làng An Cựu, xã Thủy An, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế.

- Sinh ra trong một gia đình trí thức, giàu truyền thống yêu nước và tinh thần cách mạng.

- Học tập và trưởng thành ở miền Bắc, tham gia chiến đấu và học tập ở miền Nam.

- Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, mang màu sắc trữ tình chính luận.

- Tác phẩm: Đất ngoại ô (thơ, 1973); Cửa thép (ký, 1972); Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974); Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986),…

Chuẩn bị 2

Câu 2 (trang 26, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Khi nghĩ về cha mẹ, điều gì khiến em xúc động nhất? Hãy chia sẻ điều đó với các bạn.

Phương pháp giải:

Chia sẻ điều mà em xúc động nhất khi nghĩ về cha mẹ với các bạn.

Lời giải chi tiết:

Khi nghĩ về cha mẹ, điều khiến tôi xúc động nhất là cha mẹ đã luôn yêu thương tôi vô điều kiện. Từ khi tôi còn nhỏ, cha mẹ đã phải làm lụng vất vả để nuôi tôi ăn học, lớn khôn thành người. Tôi luôn biết ơn và tự nhủ sẽ học tập thật tốt, cố gắng trở thành con ngoan trò giỏi đền đáp công ơn cha mẹ.

Đọc hiểu 1

Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Chú ý số tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp của bài thơ.

Từ “lặn” và “mọc” ở đây có nghĩa là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Số tiếng trong mỗi dòng thơ không giống nhau, có dòng 8 tiếng và dòng 7 tiếng.

- Vần và nhịp của bài thơ không tuân theo quy tắc thông thường (ví dụ như gieo vần chân, vần lưng...). Cả bài thơ như lời thủ thỉ, tâm tình mà nhà thơ gửi tới mẹ.

- Nhịp thơ: 3/4

- Từ “lặn” và “mọc” ở đây chỉ những mùa quả đã đi qua và bắt đầu mùa mới.

Đọc hiểu 2

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Hình ảnh này mô tả cho nội dung gì trong bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và quan sát hình ảnh.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh này minh họa cho việc mẹ trồng cây trái, nuôi dưỡng bí ngô và bầu.

Đọc hiểu 3

Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Em hiểu “lớn lên” và “lớn xuống” ở các dòng thơ số 5, 6 như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các dòng thơ thứ hai và thứ ba của khổ thứ hai

Lời giải chi tiết:

“Lớn lên” đề cập đến sự trưởng thành, khôn lớn của những đứa con

“Lớn xuống” biểu hiện sự chín muồi của những quả bí, quả bầu

Đọc hiểu 4

Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Từ “quả” ở khổ thứ nhất và từ “quả” ở khổ thứ ba có gì giống và khác nhau?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ khổ thơ cuối cùng

Lời giải chi tiết:

- Từ “quả” có ý nghĩa thực tế trong các câu thơ 1, 3 (khổ 1).

- Từ “quả” mang ý nghĩa tượng trưng trong các câu thơ 9 và 12 (khổ 3), chỉ đến những đứa con lớn lên nhờ tình yêu và sự chăm sóc ân cần của mẹ.

Cuối bài 1

Câu 1 (trang 28, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Bài thơ là lời của ai, nói với ai và về điều gì? Tâm trạng và thái độ của người nói như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

Bài thơ này là lời của tác giả nói với mẹ về công lao vô biên của mẹ hiền. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện sự thấu hiểu với những vất vả, nhọc nhằn mà người mẹ đã trải qua, ca ngợi công lao của mẹ, bày tỏ lòng biết ơn khi chưa thể đền đáp hết công lao to lớn ấy.

Cuối bài 2

Câu 2 (trang 28, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Người mẹ trong bài thơ không được mô tả trực tiếp, nhưng người đọc vẫn nhận ra phẩm chất của bà qua những dòng thơ nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Phẩm chất của người mẹ chủ yếu được thể hiện qua các dòng thơ ở khổ thứ nhất và thứ hai.

- Qua hai khổ thơ đó, tác giả thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của người mẹ: trông chờ mọi thành quả vào đôi bàn tay lao động của mình; lao động chăm chỉ, cần cù; yêu thương, nuôi nấng, dạy dỗ các con; lặng thầm chịu đựng những gian truân, vất vả;...

Cuối cùng 3

Câu 3 (trang 28, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Phân tích đặc điểm độc đáo của bài thơ hiển hiện qua một trong những yếu tố: từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, kỹ thuật biện pháp tu từ,...

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ viết theo thể thơ tự do, gồm ba khổ, gieo vần hỗn hợp, ngắt nhịp linh hoạt.

- Bài thơ có tứ thơ độc đáo, mang tính phát hiện đầy ám ảnh về người mẹ và những thành quả mà mẹ tạo ra.

- Từ ngữ, hình ảnh của bài thơ vừa bình dị, quen thuộc vừa mang tính tượng. Trong bài, nhà thơ sử dụng các kỹ thuật biện pháp tu từ như điệp ngữ (những mùa quả), đối lập (lặn - mọc, lớn lên - lớn xuống), so sánh (quả - như Mặt Trời, như Mặt Trăng; quả - mang dáng giọt mồ hôi mặn), ẩn dụ (chúng tôi, một thứ quả trên non xanh), nói giảm – nói tránh (ngày bàn tay mẹ mỏi).

- Những yếu tố nghệ thuật này vừa giúp tác giả thể hiện cảm xúc chân thành, đồng thời nêu được những suy ngẫm, triết lí thâm trầm, sâu lắng của tác giả về mẹ.

Cuối cùng 4

Câu 4 (trang 28, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Ở hai dòng thơ cuối, vì sao nhà thơ lại “sợ hãi” khi nghĩ rằng mình vẫn còn là “một thứ quả non xanh”? (Gợi ý: “Quả non xanh” chỉ điều gì? Tại sao điều đó làm tác giả “sợ hãi”?). Bài thơ thể hiện được vẻ đẹp gì trong suy nghĩ, tình cảm của nhà thơ?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Quả non xanh: ý chỉ – quả chưa chín; ẩn dụ – người con chưa trưởng thành, chưa chín chắn, chưa báo đáp được công ơn sinh thành và nuôi dưỡng của mẹ.

- Tác giả sợ hãi khi nghĩ đến lúc mẹ già yếu, gần đất xa trời mà mình vẫn chưa trưởng thành, chín chắn hoặc chưa đáp đền được công ơn của mẹ.

- Bài thơ thể hiện tình cảm, lòng trân trọng của tác giả đối với mẹ; đồng thời, biểu lộ sự day dứt, tiếc nuối khi chưa làm cho mẹ được thanh thản vào cuối đời

Cuối cùng 5

Câu 5 (trang 28, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Em thích dòng thơ, khổ thơ nào nhất? Bài thơ giúp em hiểu được điều gì khi suy nghĩ về cha mẹ của mình?

Phương pháp giải:

Chọn khổ thơ/câu thơ em thích nhất và lý giải vì sao.

Lời giải chi tiết:

Em ưa thích hai câu thơ:

“Chúng dường như giọt mồ hôi mặn

Rơi xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”

Có thể nói đây là những câu thơ đặc sắc nhất trong bài, đèn đắp sâu sức hy sinh thầm lặng của mẹ và sự biết ơn vô bờ của người con về công nuôi dục sinh thành của mẹ hiền. Hình ảnh “chúng dường như giọt mồ hôi mặn” là kiểu hình ảnh so sánh, ví von dáng bầu bí như giọt mồ hôi mặn của mẹ. Đó là hình tượng giọt mồ hôi nhọc nhằn, kết tự những vất vả hi sinh của mẹ. Câu thơ “Rơi xuống lòng thầm lặng mẹ tôi” đổi lên dáng vẻ âm thầm trong vất vả nhọc nhằn của mẹ để vun xơi những mùa quả tốt tươi.

Bài thơ Mẹ và quả không chỉ ngợi ca công lao to lớn của mẹ, của thế hệ đi trước với thế hệ sau mà còn lày thức tâm hồn em về ý thức trách nhiệm, sự đền đáp công ơn sinh thành của em với mẹ, với cha.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Tác giả Nguyễn Khoa Điềm là ai và có những đóng góp gì nổi bật?

Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ nổi tiếng, sinh năm 1943 tại Huế. Tác phẩm của ông mang đậm chất suy tư, trữ tình chính luận, với những tác phẩm như 'Đất ngoại ô' và 'Mặt đường khát vọng'.

Bài thơ 'Mẹ và quả' thể hiện điều gì về người mẹ?

Bài thơ 'Mẹ và quả' ca ngợi công lao của mẹ và sự hy sinh thầm lặng. Hình ảnh người mẹ trong thơ là sự chăm sóc, nuôi dưỡng và bảo vệ con cái.

Hình ảnh 'quả non xanh' trong bài thơ mang ý nghĩa gì?

Hình ảnh 'quả non xanh' là ẩn dụ cho người con chưa trưởng thành, chưa báo đáp hết công ơn sinh thành và nuôi dưỡng của mẹ. Nó thể hiện sự tiếc nuối và day dứt của tác giả.

Bài thơ 'Mẹ và quả' sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì?

Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như điệp ngữ, đối lập, so sánh và ẩn dụ để thể hiện cảm xúc và suy ngẫm về tình mẹ. Nhịp thơ tự do và vần hỗn hợp cũng góp phần tạo nên sự sâu lắng.

Tại sao tác giả lại 'sợ hãi' khi nghĩ mình vẫn là quả non xanh?

Tác giả 'sợ hãi' vì điều này thể hiện sự chưa trưởng thành của bản thân, chưa thể báo đáp công ơn nuôi dưỡng của mẹ, đặc biệt khi mẹ đang già yếu.