Buzz
Đọc hiểu 1
Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu trang 118 SGK Văn 12 Cánh diều
“Mình”, “ta” trong bốn dòng thơ đầu là những ai?
Phương pháp giải:
Đọc lại hoàn cảnh sáng tác tác phẩm và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Trong bốn dòng thơ đầu:
- “Mình” chỉ người ra đi- người chiến sĩ cách mạng
- “ta” chỉ người dân Việt Bắc
Đọc hiểu 2
Trả lời Câu hỏi 2 Đọc hiểu trang 118 SGK Văn 12 Cánh diều
Người ở lại đang gợi nhắc những kỉ niệm nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung tác phẩm và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Người ở lại đang gợi nhắc những kỉ niệm:
- Những kỷ niệm kháng chiến gian khổ:
+ Những ngày sống trong thiên nhiên khắc nghiệt dữ dội: “Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù”
+ Cảnh sinh hoạt khó khăn, thiếu thốn: “miếng cơm chấm muối”
+ Hình ảnh “ta” và “mình” có cùng “mối thù nặng vai”: cùng gánh lên vai nhiệm vụ chung- nhiệm vụ giải phóng dân tộc
- Những kỷ niệm gắn bó với thiên nhiên và con người nặng nghĩa tình:
+ Thiên nhiên Việt Bắc: “Trám bùi để rụng măng mai để già”
→ gợi lên hình ảnh thiên nhiên núi rừng buồn bã, hiu quạnh, trống vắng đến mênh mông vì thiếu vắng bóng dáng người cán bộ.
+ Con người Việt Bắc:
- Hắt hiu lau xám: hình ảnh ẩn dụ cho sự nghèo khổ của đồng bào Việt Bắc
- Đậm đà lòng son: tấm lòng nhân dân thủy chung, đậm đà luôn hướng về Cách mạng; luôn hi sinh, nhường cơm, sẻ áo cho bộ đội.
- Những sự kiện lịch sử gắn liền với địa danh nổi tiếng:
+ Hình ảnh “núi non” và “Khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh” để nhắc nhở người về xuôi rằng: Việt Bắc là nơi có mặt trận Việt Minh lãnh đạo cách mạng đánh Pháp, đuổi Nhật, Việt Bắc là căn cứ quan trọng của cách mạng giải phóng dân tộc thời kì trước 1945.
Đọc hiểu 3
Trả lời Câu hỏi 3 Đọc hiểu trang 119 SGK Văn 12 Cánh diều
Những kỷ niệm nào đã sống lại theo nỗi nhớ của nhân vật trữ tình?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung tác phẩm và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Những kỉ niệm đã sống lại theo nỗi nhớ của người cán bộ kháng chiến đối với Việt Bắc:
- Kỷ niệm về thiên nhiên thanh bình, yên ả và thơ mộng:
+ Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê
- Kỷ niệm về hình ảnh con người Việt Bắc vô cùng gian khổ nhưng nghĩa tình sâu nặng
+ Sẵn sàng chia sẻ cho người cán bộ kháng chiến từng “bát cơm”, “củ sắn lùi”, “chăn sui”
+ Hình ảnh những bà mẹ tần tảo, chịu thương chịu khó cõng con, cõng cả nắng trời cháy trên lưng trên rẫy bẻ từng bắp ngô, nuôi giấu cán bộ cứ trở đi trở lại trong thi phẩm của nhà thơ.
- Kỷ niệm về cuộc sống của người dân và những cán bộ chiến sĩ ở Việt Bắc đầy khó khăn gian khổ nhưng gắn bó bên nhau
+ Lớp học “i tờ” nhằm xóa nạn mù chữ
+ Cuộc sống sinh hoạt của người dân Việt Bắc nấu bữa tối, khói từ các ống bếp bốc ra nghi ngút. Rồi đêm tới lại bập bùng bên bếp lửa cháy rực cùng nhau quây quần kể chuyện, múa hát.
Đọc hiểu 4
Trả lời Câu hỏi 4 Đọc hiểu trang 120 SGK Văn 12 Cánh diều
Tưởng tượng về vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong đoạn thơ này.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Bức tranh thiên nhiên và con người trong đoạn thơ:
+ Vào mùa đông:
- “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi” nổi bật trên nền xanh rộng lớn của núi rừng là màu đỏ của hoa chuối tô điểm cho khu rừng xanh, hòa vào đó là ánh nắng vàng.
- “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”: hình ảnh tia nắng ánh lên từ con dao gài thắt lưng → dáng vẻ khỏe khoắn, lớn lao của người lao động, với tâm thế làm chủ thiên nhiên, cuộc sống
+ Mùa xuân:
- Người lao động hiện lên với vẻ đẹp tài hoa, khéo léo và cần mẫn: “Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”, “chuốt từng sợi giang”
+ Mùa hạ:
- “ve kêu rừng phách đổ vàng” : Tiếng ve quen thuộc của mùa hè giữa rừng hoa phách vàng gợi liên tưởng tiếng ve như bát sơn vàng sóng sánh đổ lên rừng gỗ xanh khiến tất cả chuyển sang một màu vàng ấm áp.
- “Nhớ cô em gái hái măng một mình”: Hình ảnh cô gái hái măng một mình thể hiện sự chăm chỉ, chịu thương chịu khó của con người Việt Bắc.
+ Mùa thu:
- “rừng thu trăng rọi hòa bình”: Ánh trăng Việt Bắc mùa thu vô cùng yên bình, trong trẻo hòa vào khung cảnh đó là tiếng hát ân tình thủy chung của người dân dạt dào tình cảm.
→ Bức tranh tứ bình là bức tranh tuyệt sắc có hòa quyện giữa con người và thiên nhiên
Đọc hiểu 5
Trả lời Câu hỏi 5 Đọc hiểu trang 120 SGK Văn 12 Cánh diều
Những địa danh lịch sử và bầu không khí chiến đấu, chiến thắng được mô tả ra sao trong những câu thơ này?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Địa danh lịch sử:
+ Phủ Thông, đèo Giàng: nơi đã diễn ra các trận hồi đầu cuộc kháng chiến chống pháp
+ Sông Lô - phố Ràng: nơi đánh tàu chiếm Pháp trong chiến dịch Việt Bắc và trận đánh đồn phố Ràng.
+ Cao - Lạng : Cao Bằng và Lạng Sơn, năm 1950 ta mở chiến dịch giải phóng biên giới Việt- Trung.
→ Những chiến công tiêu biểu góp phần quan trọng, mang tính quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến.
- Không khí chiến đấu:
+ “điệp điệp trùng trùng” : những đoàn quân nối tiếp nhau tạo thành những đợt sóng trào kéo dài vô tận
+ “Dân công đỏ đuốc từng đoàn/ Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay”
→ Hình ảnh dân quân với những ngọn đuốc sáng bừng, soi đường, tiếp lương, tải đạn với đầy đủ già trẻ trai gái… Họ bước đi hiên ngang không sợ hãi, không chùn bước.
+ “Đèn pha bật sáng như ngày mai lên”: hình ảnh của đoàn ô tô quân sự, xe kéo pháo, chở súng đạn, thuốc men lương thực rùng rùng ra trận.
- Chiến thắng:
+ Liệt kê các địa danh: Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên ,.. kết hợp từ “trăm miền”
→ Không gian rộng lớn của chiến thắng từ miền núi đến đồng bằng, từ bắc tới nam
Đọc hiểu 6
Trả lời Câu hỏi 6 Đọc hiểu trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Người ở lại muốn gửi tâm tư gì với người ra đi?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn thơ và tìm các chi tiết thể hiện cảm xúc của người ở lại
Lời giải chi tiết:
Trong đoạn thơ, thông qua cách sắp xếp cặp đại từ “mình-ta”, người ở lại muốn nhắc nhở người ra đi hãy luôn khắc sâu, ghi nhớ những kỷ niệm sâu đậm với quê hương cách mạng Việt Bắc trong kháng chiến. Dù có về thành thị xa xôi, về với phố đông sáng đèn thì những năm tháng gắn bó với chiến khu Việt Bắc vẫn là quãng thời gian không thể nào quên.
Đọc hiểu 7
Trả lời Câu hỏi 7 Đọc hiểu trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Người ra đi đã phản hồi như thế nào với suy nghĩ của người ở lại?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ nội dung phần cuối đoạn trích và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Người ra đi đã phản hồi với những suy nghĩ của người ở lại:
- Trấn an, an ủi người ở lại: “Đường về, đây đó gần thôi!”
→ Khẳng định lối sống nghĩa tình, thủy chung, sẽ luôn khắc ghi trong lòng hình ảnh Việt Bắc- nơi có thiên nhiên và con người đầy thân thương
- Niềm tin, hi vọng vào tương lai tươi sáng: “Ngày mai về lại thôn hương… Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng”
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Tuân thủ hình thức trình bày của văn bản và sự thay phiên của các từ xưng hô “mình”, “ta”, hãy xác định cấu trúc của tác phẩm. Cấu trúc này gợi lên hình ảnh của thể loại văn học dân gian nào?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ tác phẩm và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Dựa vào hình thức trình bày của văn bản và sự thay phiên của các từ xưng hô “mình”, “ta”, cấu trúc của tác phẩm tuân thủ mô hình đối đáp giữa hai bên: nhân dân Việt Bắc và những chiến sĩ, nhà cách mạng. Tác giả khéo léo sử dụng cặp từ “mình-ta”, không chỉ là lời trao đổi giữa các cặp tình nhân hay vợ chồng mà còn là cuộc trò chuyện giữa các nhân vật cách mạng với nhân dân Việt Bắc.
- Cấu trúc này gợi lên hình ảnh của thể loại ca dao trữ tình trong văn học dân gian với sự xen kẽ giữa người ở lại và người ra đi tạo nên bài thơ một nhịp điệu mềm mại, đối vần.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
“Mình”, “ta” trong bài thơ này đại diện cho đối tượng nào? Dựa vào yếu tố nào trong văn bản và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ để xác định điều đó?
Phương pháp giải:
Tìm các dòng thơ có đại từ “mình-ta” và giải đáp câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Trong bài thơ, đại từ “mình”, “ta” được sử dụng linh hoạt, tinh tế:
+ Trường hợp thứ nhất: “mình” chỉ những người cán bộ, “ta” chỉ nhân dân Việt Bắc
(Mình về mình nhớ ta/ Mười lăm năm ấy chân thành mãnh liệt).
+ Trường hợp thứ hai: “mình” chỉ nhân dân Việt Bắc, “ta” chỉ những người cán bộ
(Ta về, mình nhớ ta/ Ta về, ta ghi nhớ hoa cùng dân).
+ Trường hợp thứ ba: “mình” vừa là người cán bộ vừa là nhân dân Việt Bắc
(Chữ mình thứ ba trong câu: Mình đi mình lại nhớ mình).
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Tâm trạng toàn cảnh của cả “mình” và “ta” trong đoạn trích là gì? Từ tâm trạng này, những kí ức nào đã trỗi dậy? ( Ví dụ: kí ức về thiên nhiên Việt Bắc,…)
Phương pháp giải:
Đọc kỹ tác phẩm và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Tâm trạng tổng thể của cả “mình” và “ta” trong đoạn trích là sự nhớ nhung, tiếc nuối, rưng rức đầy tình cảm giữa người ra đi và kẻ ở. Cụ thể, đó là nỗi niềm chôn chặt không dứt, sự băn khoăn, lo sợ của “mình” ( người ở lại) về sự biến chuyển trong tình cảm của “ta” (người ra đi) cũng như thể hiện tình yêu thương dâng trào mãnh liệt. Đồng thời, tâm trạng của “ta” hiện lên với sự xúc động, nhớ mãi về những ký ức với người ở lại.
- Từ tâm trạng này, rất nhiều kí ức quý báu trong suốt mười lăm năm bất ngờ ùa về: Đó là kí ức về thiên nhiên bốn mùa Việt Bắc tuyệt đẹp; kí ức về hình ảnh con người Việt Bắc vất vả nhưng lòng nghĩa sâu sắc; kí ức về thời kỳ kháng chiến gian khổ nhưng gắn bó với nhau giữa chiến sĩ cách mạng và nhân dân Việt Bắc; kí ức về những sự kiện lịch sử, địa danh nổi tiếng gắn liền với chiến thắng cách mạng.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Hình ảnh thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến tại Việt Bắc được tác giả miêu tả sinh động qua các từ ngữ, hình ảnh, và biện pháp nghệ thuật sau:
Phương pháp giải:
Tìm các chi tiết mô tả thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến tại Việt Bắc
Lời giải chi tiết:
- Thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến tại Việt Bắc được tác giả mô tả chi tiết qua ngôn từ thơ, hình ảnh thơ đặc sắc:
+ Miêu tả cảnh thiên nhiên Việt Bắc: mô tả theo mô hình mùa đông-xuân-hạ-thu
Mùa đông:
- “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”: Sắc xanh trầm lắng của rừng già được điểm xuyết bởi màu đỏ của hoa chuối.
- “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”: hình ảnh ánh nắng chiếu lên từ con dao gài thắt lưng → dáng vẻ mạnh mẽ, to lớn của người lao động, mang ý chí làm chủ thiên nhiên, cuộc sống
Mùa xuân:
- “Ngày xuân mơ nở trắng rừng”: cụm từ trắng rừng nhấn mạnh sắc trắng thuần khiết của hoa mơ mở ra một không gian rộng lớn, trong lành và đầy sức sống
- Con người lao động hiện lên với vẻ đẹp tài năng, khéo léo và chăm chỉ: “Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”, “chuốt từng sợi giang”
Mùa hạ:
- “ve kêu rừng phách đổ vàng”: Màu vàng rực của thiên nhiên như chảy từ “đổ” hòa quyện với tiếng ve kêu làm cho cảnh vật thêm sống động, đầy sinh khí và vui tươi hơn.
- “Nhớ cô em gái hái măng một mình”: hình ảnh cô gái hái măng một mình thể hiện tính chăm chỉ, kiên nhẫn của con người Việt Bắc.
Mùa thu:
- “rừng thu trăng rọi hòa bình”: ánh trăng Việt Bắc mùa thu vô cùng yên bình, trong trẻo kết hợp với tiếng hát ân tình thủy chung của nhân dân tràn ngập cảm xúc.
+ Cuộc sống kháng chiến tại Việt Bắc: “miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai” : mô tả cuộc sống kháng chiến cực kỳ khó khăn và cực kỳ thiếu thốn.
→ Trong cảnh nghèo đói và gian khổ, nhân dân Việt Bắc vẫn kiên định, luôn sát cánh cùng cán bộ cách mạng chiến đấu chống lại kẻ thù với lòng căm thù sâu sắc.
- Tố Hữu đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để tôn vinh tầm vóc, tinh thần anh hùng của dân tộc và nhân dân.
+ Biện pháp liệt kê
+ Biện pháp ẩn dụ: “đậm đà lòng son', một hình ảnh ẩn dụ rất đẹp ca ngợi tấm lòng đẹp của nhân dân Việt Bắc
+ Biện pháp hoán dụ “ núi núi nhớ ai”: rừng núi chính là hình ảnh nhân dân ở lại, trong khi đại từ ai chỉ người cán bộ về, nhấn mạnh tình cảm sâu sắc và niềm nhớ thương của nhân dân Việt Bắc đối với những người chiến đấu, với Đảng và chính phủ.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Bài thơ Việt Bắc mang trong mình nét hiện đại nhưng vẫn rất gần gũi với tinh thần dân gian. Dưới đây là một số biểu hiện của tính dân gian và tính hiện đại trong đoạn trích.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung tác phẩm và tìm các biểu hiện của tính dân gian, tính hiện đại trong đoạn trích
Lời giải chi tiết:
- Tính dân gian:
+ Tác giả khai thác nhiều điểm mạnh của thể thơ lục bát truyền thống: Tạo dựng cấu trúc bài thơ như cấu trúc câu ca dao với hai nhân vật trữ tình ta và mình.
+ Bài thơ Việt Bắc còn chứa đựng nhiều tư tưởng, cảm xúc của dân gian: như tình đoàn kết, sẻ chia trong hoàn cảnh khó khăn, tôn vinh tình thương, tôn trọng đạo lý... những đặc điểm của dân tộc Việt Nam thường thể hiện qua văn học dân gian
+ Thể thơ linh hoạt, uyển chuyển, cân đối, hài hòa, dễ nhớ và thấm sâu vào lòng người.
+ Tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh quen thuộc trong ca dao, dân ca nhưng lại phù hợp với bối cảnh và tâm trạng của những người chiến đấu
Tính hiện đại: Nội dung sử thi hùng tráng
+ Mô tả bức tranh tứ bình ở Việt Bắc: theo lối cổ điển của bức tranh tứ bình trung đại (xuân, hạ, thu, đông), một câu tả hoa, một câu tả người.
→ Con người không chỉ là “ngư, tiều, canh, mục” mà còn là những người lao động cụ thể trong không gian và thời gian. Thiên nhiên hiện lên tươi đẹp, sống động, đa dạng màu sắc, được tả lại bằng phong cách chấm phá, mô tả chi tiết.
→ Con người hiện lên vừa cụ thể vừa trừu tượng; chăm chỉ trong công việc, trung thành trong cuộc kháng chiến.
+ Không tuân theo trật tự quy luật bốn mùa xuân – hạ – thu – đông: bắt đầu từ mùa đông và kết thúc đoạn thơ bằng hình ảnh mùa thu: “Rừng thu trăng rọi hòa bình”. Mùa thu trong thơ cách mạng đã mang một quan niệm mới: mùa của chiến thắng, mùa của hòa bình, được phát minh từ mùa thu Cách mạng tháng Tám, 1945.
Sau khi thẩm đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi thẩm đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Em suy tư về điều gì từ đoạn trích Việt Bắc?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bản văn và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Sau những dòng văn chân thành, sâu lắng, nồng nàn giao duyên giữa ta và mình, hồi tưởng về thiên nhiên và con người Việt Bắc cùng những ngày chiến đấu gian khổ trong suốt 15 năm cách mạng. Việt Bắc là giai điệu tình thương vững vàng của người chiến binh với con người và chiến khu Việt Bắc. Đây cũng là ca ngợi anh hùng về một thời kỳ kháng chiến đầy cam go nhưng cũng đẹp đẽ, hùng vĩ của dân tộc Việt Nam. Tác giả Tố Hữu muốn truyền đi thông điệp cao quý về tình thương, đạo đức thủy chung, nhớ nguồn đối với quê hương Việt Bắc.
Sau khi thẩm đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi thẩm đọc trang 121 SGK Văn 12 Cánh diều
Đoạn trích mang lại cho em cái gì về vẻ đẹp của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp?
Phương pháp giải:
Thẩm đọc kỹ bản văn
Nhận biết thông điệp từ bản thân
Lời giải chi tiết:
- Đoạn văn là bài hát ca tình yêu về kháng chiến, con người Việt Nam trong cuộc cách mạng chống Pháp. Qua lời trả lời chan thành giữa hai nhân vật “mình-ta”, nhà thơ đã nhìn lại và tổng kết cuộc chiến tranh chống Pháp với muôn vàn khó khăn, đau khổ do thiên nhiên tàn ác, do cuộc sống nghèo nàn nhưng rất anh hùng và đậm chất tình nghĩa đã làm nên chiến thắng vĩ đại.
- Đó là những chiến sĩ cán bộ kháng chiến, những đội quân mạnh mẽ hành quân ngày đêm, những người lao động vùng miền và Việt Bắc hay toàn dân Việt Nam anh hùng cùng đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Bác Hồ. Tất cả đều có mục tiêu chung: giành lại độc lập cho dân tộc.
- Qua những dòng văn đầy hơi thở thơ mộng đó, vẻ đẹp của sự chăm chỉ, siêng năng, tình thương, trung thành sâu sắc của người lao động được hiện diện một cách sống động qua các hoạt động hàng ngày như “chuốt từng sợi giang”, “hái măng”…Ngoài ra, đó cũng là vẻ đẹp của sự chia sẻ, đoàn kết, gắn bó trong những ngày chiến đấu gian khổ của toàn dân hai miền được thể hiện qua việc chia sẻ từng “bát cơm”, “củ sắn lùi” làm sẻ, “chăn sui” làm đắp.
