Soạn bài Viết bài làm văn số 6: Phân tích văn học (đầy đủ)

Buzz

Đọc tóm tắt

- Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi, tác giả nêu lên quan niệm gia đình như một dòng sông, mỗi thế hệ ghi vào một khúc.
- Từ tổ tiên đến đời Chiến, Việt, truyện thể hiện sức mạnh của truyền thống gia đình trong việc kết nối tình cảm và tình yêu nước, từ đó tạo ra sức mạnh to lớn của người Việt Nam.
- Nhân vật như chú Năm và người mẹ là minh chứng sống cho sự tiếp nối và giữ gìn truyền thống qua các thế hệ.
- Đánh giá các điểm đáng chú ý trong xây dựng hình tượng nhân vật và tổng quát về giá trị nghệ thuật của hình tượng trong truyện.

Câu 1

Đề 1:

Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi đã nêu lên quan niệm: gia đình như một dòng sông, mỗi thế hệ ghi vào một khúc. Rồi trăm con sông gia đình lại đổ về một biển, 'mà biển thì rộng lắm [...], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta'. Chứng minh rằng, trong thiên truyện của Nguyễn Thi, đã có một dòng sông truyền thống gia đình liên tục chảy từ những lớp người đi trước: tổ tiên, ông cha, cho đến đời chị em Chiến, Việt.

Lời giải chi tiết:

Gợi ý làm bài:

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận

2. Thân bài

a. Giải thích quan niệm:

Gia đình như một dòng sông, mỗi thế hệ ghi vào một khúc. Câu nói này có thể hiểu như sau:

- Truyền thống gia đình như một dòng sông, mỗi thế hệ, mỗi người góp phần làm nên một khúc trong dòng sông truyền thống. Con cái không chỉ là sự tiếp nối huyết thống mà còn là sự tiếp nối truyền thống.

- Câu nói này đã tóm tắt một trong những phương diện cơ bản nhất của truyện. Nguyễn Thi đã khám phá, phân tích, lý giải sức mạnh, chiến công của thế hệ trẻ miền Nam trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước không chỉ ở tinh thần của thời đại mà còn ở nguồn sâu xa trong truyền thống gia đình. Sự kết hợp giữa tình cảm gia đình và tình yêu nước, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh to lớn của con người Việt Nam.

b. Chứng minh

- Không thể hiểu khúc sau của một dòng sông nếu không hiểu nguồn cội của nó. Tương tự, chỉ có thể hiểu những đứa con (Chiến, Việt) khi hiểu truyền thống gia đình đã sinh ra họ. Qua các nhân vật trong truyện để chứng minh:

- Truyền thống này chảy từ các thế hệ ông bà, cha mẹ, cô chú đến những đứa con, và được thể hiện qua chú Năm:

+ Chú Năm không chỉ yêu sông bến mà còn yêu đạo nghĩa. Trong con người chú Năm, phảng phất cái tinh thần Nguyễn Đình Chiểu xa xưa.

+ Chú Năm luôn giữ vững truyền thống (qua những câu hò, trong cuốn sổ gia đình).

- Hình tượng người mẹ cũng là hiện thân của truyền thống:

+ Một con người sinh ra để đối mặt với gian nguy, khó khăn: 'cái gáy đỏ đôi, đôi vai chắc nịch, tấm áo bà ba đẫm mồ hôi'. 'Người mang mùi lúa gạo', mùi của ruộng đồng, của sự cần cù dưới mưa nắng.

+ Điều đáng nhớ nhất là khả năng chịu đựng nỗi đau để sống và bảo vệ đàn con và sẵn sàng chiến đấu.

+ Người mẹ không biết sợ, không chùn bước, kiên cường và cao cả.

- Những đứa con, sự tiếp nối truyền thống:

+ Chiến mang dáng vóc, cách nói giống hệt mẹ.

+ So với thế hệ của mẹ, Chiến là khúc sông sau. Khúc sông sâu luôn chảy xa hơn khúc sông trước. Mặc dù mẹ mất chồng nhưng không cầm súng, còn Chiến mạnh mẽ, quyết tâm đi theo lực lượng vũ trang trả thù cho cha mẹ.

+ Việt là chàng trai trẻ, hăng hái, vô tư. Đặc điểm anh hùng ở Việt là không bao giờ khuất phục, dù bị thương, anh vẫn quyết tâm sống sót và chống lại kẻ thù. Việt đi xa hơn dòng sông truyền thống: không chỉ làm chiến công mà còn tìm kiếm kẻ thù khi bị thương. Việt là biểu tượng của sức trẻ tiến lên.

Rồi hàng trăm con sông gia đình đổ về một biển, 'mà biển thì rộng lắm [...], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta'.

- Từ một dòng sông gia đình, nhà văn muốn chúng ta nghĩ đến biển cả, đại dương truyền thống của cả dân tộc, của nhân dân và của nhân loại.

- Chuyện gia đình không chỉ là chuyện của gia đình mà còn là chuyện của cả dân tộc đang dũng cảm chiến đấu với sức mạnh sinh ra từ những nỗi đau thương.

3. Kết bài: Tóm tắt vấn đề nghị luận

Câu 2

Đề 2: Trình bày vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của các dòng sông Việt Nam qua hai bài viết tùy bút Người lái đò Sông Đà (Nguyễn Tuân) và Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoàng Phủ Ngọc Tường).

Lời giải chi tiết:

Gợi ý làm bài:

1. Khởi đầu: Giới thiệu vấn đề được đề xuất

2. Nội dung chính

a. Vẻ đẹp của sông Đà

Theo tác giả, sông Đà có hai mặt: hung bạo và trữ tình, chỉ khi hiện diện trong tình cảm trữ tình thì sông Đà mới thể hiện vẻ đẹp thơ mộng.

Khi sông Đà chảy qua vùng bình nguyên, nó trở nên hiền hòa, là bạn đồng hành của con người chứ không phải là kẻ thù số một như ở đoạn trước. Tác giả nhìn nhận sông Đà ở nhiều góc độ khác nhau.

- Nhìn từ trên cao, sông Đà như một sợi tóc trữ tình dài thẳng, phấn khích trong làn mây của vùng Tây Bắc, bao quanh bởi những cành hoa ban và hoa gạo tháng hai, tạo nên vẻ đẹp mơ màng, dịu dàng, ẩn trong sương mù.

- Từ bờ sông, dòng nước lấp loáng như một đứa trẻ vô tư nghịch ngợm gương mặt của mình, tạo nên vẻ hiền hòa, thân thiện.

- Dưới thuyền nhìn lên bờ sông hoang dã như bờ tiền sử, bờ sông ngây thơ như câu chuyện cổ tích xa xưa... tất cả tạo nên vẻ đẹp tự nhiên, phong phú, như một bức tranh hội họa.

=> Tác giả sử dụng nhiều so sánh sáng tạo, ngôn từ nhẹ nhàng, mềm mại, tạo ra những hình ảnh thơ mộng, dịu dàng để vẽ lên vẻ đẹp của dòng sông. Sông Đà trở nên như một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời mà thiên nhiên đã ban tặng cho đất nước. So với ngôn từ sắc sảo ở đoạn trước, ngôn từ ở đây rất mềm mại, chứng tỏ tác giả có vốn từ phong phú và biết cách sử dụng nó một cách tinh tế, tài năng.

b. Vẻ đẹp của sông Hương

Tác giả miêu tả tỉ mỉ, từ nguồn Trường Sơn, sông Hương chảy qua núi, đồng cỏ, làng xóm, thành phố rồi đổ vào biển Đông. Sông Hương được nhân hóa như một người con gái với hình dáng, trang phục, khuôn mặt, tính cách, tâm hồn,...

- Giữa dãy Trường Sơn, nó là bản ca của rừng già, hùng vĩ giữa bóng cây rừng sâu... như cô gái tự do và man mát... có lòng gan dạ với một tâm hồn sâu thẳm và tự do.

- Khi ra khỏi rừng, sông Hương lại mang một vẻ đẹp dịu dàng và thông thái, như một người mẹ trẻ con, tâm hồn sâu thẳm đã kín lại ở cửa rừng. Những ngọn đồi tạo nên những bức tranh phản chiếu màu sắc trên bề mặt thành phố: xanh vào buổi sáng, vàng vào trưa, tím vào chiều tà.

- Giữa đồng cỏ Châu Hóa đầy hoa dại, sông Hương như một cô gái nhẹ nhàng mơ màng... uốn mình theo những đường cong mềm mại... màu nước xanh ngắt.

- Giữa những ngọn đồi u linh ấy là giấc mơ nghìn năm của những vị vua được chôn cất trong lòng rừng thông yên bình, sông Hương chảy qua giữa những ngọn núi phủ đầy mây mù lại mang vẻ đẹp trầm lặng... kéo dài đến khi mặt nước của nó gặp tiếng chuông của chùa Thiên Mụ rên rĩ...

- Từ đó, như tìm đường về, sông Hương lại hồn nhiên hơn giữa những cánh đồng xanh biếc của ngoại ô. Khi gần kề thành phố, sông Hương uốn cong một cách dịu dàng sang đến Cồn Hến, nơi sương mù tỏa ra quanh năm, làm cho dòng sông trở nên dịu dàng hơn, 'như một câu trả lời không cần từ ngôn từ của tình yêu'.

- Khi rời khỏi thành phố, nó như chút tiếc nuối đang rời xa, đổi dòng nước để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh... như một chút vấn vương, một chút lẽn lòng của tình yêu... ấy là trái tim của những người dân Châu Hóa xưa luôn trung thành với quê hương xứ Huế.

=> Lối văn mềm mại, nhưng tràn đầy âm nhạc, ngôn từ phong phú, giàu chất thơ đã lột tả hết vẻ đẹp phong phú của dòng sông, nổi bật nhất là vẻ duyên dáng, hiền hòa, trong sáng như mặt nước hồ thu. Gương mặt của dòng sông phản chiếu tấm gương của quê hương xứ Huế. Chiều dài của dòng sông như một chuyến hành trình lớn lên, đồng thời cũng là sự phát triển của một cuộc đời được làm mới, loại bỏ những khuyết điểm để giữ lại nét đẹp thuần khiết của tuổi trẻ, do đó dòng chảy biểu hiện một tính cách biến đổi theo địa hình để thêm sắc màu cho vẻ đẹp của thành phố như một người con của quê hương xứ Huế.

c. Sông Đà và sông Hương

Sông Đà được Nguyễn Tuân mô tả như một con quái vật hung ác khi đi qua vùng thác nước dữ dội hoặc như một áng tóc của cô gái dịu dàng, mơ mộng; trong khi đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả sông Hương như 'một cô gái tự do và man mát'... Thông qua việc sử dụng thể tùy bút với lối so sánh tài hoa ấy, độc giả có thể tưởng tượng được từng chi tiết, đường nét của vẻ đẹp phong phú của dòng sông và đó là nét đẹp đặc biệt không giống bất kỳ dòng sông nào khác trên thế giới.

3. Kết luận

- Cả hai tác giả đều sử dụng thể tùy bút để khám phá vẻ đẹp riêng của mỗi dòng sông, giúp độc giả hiểu thêm về vẻ đẹp đa dạng của cảnh quan đất nước.

- Hai đoạn trích đều thể hiện sự tự hào và tình yêu quê hương đất nước của hai tác giả.

Câu 3

Đề 3: Một truyện ngắn trong văn xuôi hiện đại Việt Nam mà bạn ưa thích

Lời giải chi tiết:

Gợi ý làm bài:

- Đề bài yêu cầu chọn một truyện ngắn trong văn xuôi Việt Nam để thảo luận: phân tích, đánh giá, diễn đạt cảm nhận về vấn đề đã chọn.

- Trong việc làm bài này, bạn nên tập trung vào việc phân tích sâu về một vấn đề cụ thể có ý nghĩa, có vai trò quan trọng trong tác phẩm thay vì mô tả toàn bộ nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Khi giới thiệu vấn đề cần nêu rõ ngắn gọn lý do bạn chọn vấn đề đó.

Ví dụ về tác phẩm có thể chọn: Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài

* Nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Đặc điểm đáng chú ý của Mị và A Phủ.

- Cách thức lựa chọn, kết hợp các chi tiết nghệ thuật để miêu tả tính cách phù hợp với những đặc điểm chung và cá nhân của hai nhân vật: hình dáng, tính cách, hành động, lời nói, tâm trạng.

- Tổng quan đánh giá về cách xây dựng nhân vật trong tác phẩm

* Hình tượng nhân vật Mị.

- Vai trò của nhân vật trong câu chuyện.

- Các điểm đáng chú ý trong việc xây dựng hình tượng nhân vật

- Đánh giá tổng quát về giá trị nghệ thuật của hình tượng trong truyện.

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi phản ánh truyền thống gia đình như thế nào?

Trong truyện, Nguyễn Thi mô tả gia đình như một dòng sông, mỗi thế hệ ghi lại dấu ấn của mình. Truyền thống gia đình là sự tiếp nối qua các thế hệ, từ ông bà, cha mẹ đến con cái, thể hiện qua các nhân vật như chú Năm, người mẹ và các con Chiến, Việt. Mỗi người trong gia đình đều góp phần vào dòng chảy chung của truyền thống, kết nối tình cảm gia đình với lòng yêu nước.

Vì sao tác phẩm 'Những đứa con trong gia đình' của Nguyễn Thi lại thể hiện sức mạnh của truyền thống gia đình?

Tác phẩm khẳng định rằng sức mạnh của thế hệ trẻ miền Nam trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước không chỉ đến từ tinh thần thời đại mà còn từ truyền thống gia đình. Nguyễn Thi đã khéo léo kết hợp tình cảm gia đình với lòng yêu nước, cho thấy mỗi thế hệ đều tiếp nối và phát huy truyền thống của tổ tiên, tạo ra sức mạnh đoàn kết.

Vẻ đẹp thơ mộng của sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân được miêu tả như thế nào?

Sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân được miêu tả vừa hung bạo vừa trữ tình. Từ hình ảnh một dòng sông dữ dội ở thác nước cho đến một dòng sông hiền hòa, lấp loáng dưới ánh nắng, sông Đà hiện lên như một tác phẩm nghệ thuật với những nét đẹp phong phú, từ hoang dã đến dịu dàng, mơ màng.

Sông Hương trong tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường có đặc điểm gì nổi bật?

Sông Hương được Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả như một cô gái dịu dàng, với vẻ đẹp phong phú từ hùng vĩ, mạnh mẽ ở Trường Sơn đến mềm mại, hiền hòa khi chảy qua thành phố Huế. Tác giả sử dụng hình ảnh và ngôn từ đầy chất thơ để thể hiện sự biến đổi, chuyển mình của dòng sông, như một hành trình trưởng thành đầy màu sắc.

Tại sao 'Người lái đò Sông Đà' và 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?' lại có những mô tả khác nhau về dòng sông?

Nguyễn Tuân và Hoàng Phủ Ngọc Tường đều sử dụng thể tùy bút để miêu tả vẻ đẹp của dòng sông, nhưng cách nhìn và ngôn từ của mỗi tác giả khác biệt. Nguyễn Tuân miêu tả sông Đà với sự mạnh mẽ, dữ dội, trong khi Hoàng Phủ Ngọc Tường lại khắc họa sông Hương như một hình ảnh nhẹ nhàng, thướt tha, thể hiện sự đa dạng và chiều sâu của vẻ đẹp sông nước Việt Nam.

Truyền thống gia đình trong 'Những đứa con trong gia đình' có ảnh hưởng như thế nào đến hành động của các nhân vật chính?

Truyền thống gia đình là nền tảng vững chắc, ảnh hưởng sâu sắc đến hành động của các nhân vật chính như Chiến và Việt. Chiến, mặc dù mất mẹ, vẫn quyết tâm tiếp tục cuộc chiến theo cách của mình để trả thù cho gia đình, trong khi Việt, mang sức trẻ và quyết tâm, tiếp tục truyền thống anh hùng, bất chấp khó khăn. Truyền thống gia đình đã tạo nên sức mạnh cho họ trong cuộc chiến chống lại kẻ thù.

Có thể hiểu thế nào về sự kết hợp giữa tình cảm gia đình và tình yêu nước trong tác phẩm 'Những đứa con trong gia đình'?

Trong tác phẩm, tình cảm gia đình và tình yêu nước hòa quyện vào nhau, tạo thành một sức mạnh vô hình nhưng mạnh mẽ. Những đứa con trong gia đình không chỉ chiến đấu vì lý tưởng của dân tộc mà còn vì tình yêu đối với cha mẹ, tổ tiên, giữ gìn truyền thống gia đình. Đây chính là yếu tố giúp họ vượt qua mọi gian khổ trong cuộc chiến.