Buzz
Đề bài
(trang 26, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Phân tích một tác phẩm truyện là làm sáng tỏ chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm được thể hiện qua các yếu tố cơ bản của thể loại truyện như cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện,… Phần Viết của bài học này sẽ hướng dẫn em viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện theo hướng đó.
Yêu cầu:
- Trình bày về tác phẩm truyện (tên đề, tác giả) và tổng quan ý kiến về tác phẩm.
- Tóm tắt ngắn gọn nội dung chính của tác phẩm.
- Nêu rõ chủ đề của tác phẩm.
- Phân tích các yếu tố nghệ thuật của tác phẩm như cốt truyện, xây dựng nhân vật, điểm nhìn kể chuyện, ngôn ngữ, v.v.
- Sử dụng các chứng cứ từ tác phẩm để làm rõ ý kiến được đề cập trong bài viết.
- Đề cập đến ý nghĩa, giá trị của tác phẩm truyện.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Liệt kê những tác phẩm đã học, đã đọc và lựa chọn một truyện mà bạn ấn tượng nhất. Ghi lại một số thông tin cơ bản như: tên tác phẩm, tác giả, thể loại (truyện ngắn hay tiểu thuyết).... để có tài liệu phân tích.
Lời giải chi tiết
Phân tích truyện Lặng lẽ Sa Pa:
Nguyễn Thành Long được biết đến như một tác giả xuất sắc với các tác phẩm truyện ngắn nổi tiếng như Giữa trong xanh (1972) và Ly Sơn mùa tỏi (1980). Trong tập truyện Giữa trong xanh, truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa nổi bật với sự khen ngợi về cuộc sống của những con người sống giữa thiên nhiên tĩnh lặng nhưng đầy sôi động, tận tụy với Tổ quốc và tấm lòng nhân hậu.
Bức tranh thiên nhiên mênh mông, tràn đầy vẻ đẹp thơ mộng. Vùng miền Tây Bắc của Tổ quốc không chỉ tươi đẹp mà còn rất ấm áp, hùng vĩ. Trên đường lên núi, những đám mây trắng bồng bềnh từ các thung lũng. Rừng thẳm nơi đây, con suối lắng xuống như một dòng thác trắng. Trong khung cảnh xanh mướt của rừng, những cây thông vươn cao dưới ánh nắng, những cành hoa đào rực rỡ nở rộ. Có lúc, cảnh tượng của núi rừng trở nên vô cùng tráng lệ, khi ánh nắng bắt đầu tàn lụi trên con đèo, rừng cây bốc cháy như một ngọn đuốc lớn. Sa Pa với những rặng hoa đào, đàn bò đồng quê điệu đà như mời gọi du khách đến khám phá miền đất huyền bí này.
Trong bối cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp đó, cuộc sống của con người miền Tây Tổ quốc càng trở nên đầy ý nghĩa: 'Ánh nắng chiều làm cho hoa rực rỡ hơn và khiến cho cô gái cảm thấy tự tin hơn'. Đây là những chi tiết rất tinh tế và đầy cảm xúc.
Trên nền thiên nhiên hữu tình đó là sự hiện diện của những con người đáng yêu, đáng quý. Mặc dù cảnh vật có đẹp đến đâu thì cũng chỉ là phần tô điểm, làm cho con người trở nên hoàn hảo hơn.
Đó là những người như bác lái xe thân thiện, hòa nhã, nhiệt tình với khách hàng. Đó là ông họa sĩ già đam mê nghệ thuật, 'xin anh em hoãn tiệc đến cuối tuần sau' để có thể đi vẽ một bức tranh mình yêu thích trước khi nghỉ hưu. Ông luôn nghĩ 'phải vẽ được một bức gì đó suốt đời mình thích'. Cũng như cô kỹ sư trẻ mới ra trường đầy nhiệt huyết, tận tụy làm việc ở Lào Cai, bước ra khỏi thế giới học đường hẹp hòi, vào cuộc sống rộng lớn, làm mọi thứ mà cô yêu thích. Cô khao khát sự tự do, cô có thể đi đâu, làm bất cứ điều gì.
Ngoài những nhân vật trực tiếp xuất hiện, còn có những người như ông kỹ sư tại vườn rau Sa Pa đã dành cả đời nghiên cứu và lai tạo giống su hào lớn củ ngọt phục vụ dân và xuất khẩu. Cán bộ nghiên cứu khoa học 'suốt ngày dự sét', không rời cơ quan một ngày, 'không đi đâu mà tìm vợ', chỉ muốn làm một bản đồ sét riêng cho nước ta, bản đồ ấy 'thật lắm của, thật vô giá'. Vào mỗi đêm bão tuyết, anh cảm thấy cơ thể như bị gió chặt, nhưng vẫn đi ra 'vườn' lấy số liệu. Anh sống và làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, chịu khó nuôi gà, trồng hoa, làm cho cuộc sống thêm phong phú.
Một người thanh niên 27 tuổi, làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, 'một trong những người cô độc nhất thế gian'. Anh đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất để dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và chiến đấu. Trong những đêm bão tuyết, anh đi ra 'vườn' lấy số liệu dù cơ thể như bị gió chặt. Anh sống và làm việc với ý chí to lớn, với tinh thần trách nhiệm cao, chăm chỉ và khiêm tốn.
Những nhân vật trong truyện là biểu tượng của sự sống đẹp, giàu tình nhân ái, phục vụ đất nước và nhân dân. Cuộc sống của họ dù ở nơi lặng lẽ non xanh nhưng lại không chút lặng lẽ nào. Đúng như Bác Hồ đã nói: 'Mỗi người là một bông hoa đẹp'. Nhà văn Nguyễn Thành Long ghi lại những gương sáng nơi Sa Pa lặng lẽ. Mỗi người là một bông hoa ngát hương.
Truyện Lặng lẽ Sa Pa như một bức tranh văn học rất sâu lắng, trữ tình. Trên nền thiên nhiên tráng lệ của rừng Sa Pa hiện lên những con người đáng yêu. Mỗi nhân vật được mô tả một cách chân thực và gần gũi. Nguyễn Thành Long vẫn giữ được sự chân thực trong cách kể và tả, làm cho những nhân vật như bác lái xe, ông họa sĩ già, cô kỹ sư trẻ, anh thanh niên trở nên thân thuộc và đáng yêu.
