Soạn bài Viết bài văn phân tích một tác phẩm (truyện) - Tóm tắt nhất Kết nối tri thức

Soạn bài Viết bài văn phân tích một tác phẩm (truyện) trang 77, 78, 79, 80, 81 - Tóm tắt nhất mà vẫn đầy đủ ý được biên soạn tuân thủ sách Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.

Soạn bài Viết bài văn phân tích một tác phẩm (truyện) - Tóm tắt nhất Kết nối tri thức

* Yêu cầu đối với kiểu bài:

• Giới thiệu tác phẩm truyện (tiêu đề, tác giả) và đưa ra ý kiến tổng quát về tác phẩm.

• Tóm tắt ngắn gọn nội dung chính của tác phẩm.

• Đưa ra chủ đề của tác phẩm.

• Đánh giá và phân tích các yếu tố nghệ thuật quan trọng của tác phẩm (như cốt truyện, xây dựng nhân vật, ngôi kể, ngôn ngữ,...) để tập trung vào những điểm đặc biệt nhất của tác phẩm.

• Sử dụng ví dụ từ tác phẩm để minh họa và giải thích ý kiến được đề cập trong bài viết. Phân tích ý nghĩa và giá trị của tác phẩm truyện.

* Phân tích văn bản tham khảo

Văn bản: Bức tranh của em gái tôi – lời tự thú chân thành

1. Giới thiệu vắn tắt về tác giả, tác phẩm và đưa ra nhận xét tổng quan về tác phẩm.

- Phần đầu của văn bản.

2. Tóm tắt nội dung chính và chủ đề của tác phẩm.

- Nội dung: Truyện kể về Kiều Phương, em gái của 'tôi', một cô gái có tài năng hội họa. Em Phương được phát hiện tài năng của mình khi một họa sĩ bạn của bố tôi đến thăm nhà. Bằng sự ghen tức và mặc cảm, tôi đã giới thiệu em tham gia cuộc thi vẽ tranh quốc tế và em đã giành giải nhất với bức tranh về em trai.

- Chủ đề của tác phẩm: Sự đẹp của em Phương, sự tỉnh táo của tôi, tâm lí tuổi trẻ và mối quan hệ trong gia đình.

3. Sử dụng lý lẽ và bằng chứng để phân tích tác dụng của một số nét đặc biệt về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

- Lý lẽ: Bức tranh thu hút sự chú ý với cách xây dựng nhân vật... Em Phương được miêu tả như một thiên thần nhỏ, trong trẻo, vô tư,...

- Bằng chứng: Nhân vật Kiều Phương và tôi hiện ra qua sự so sánh và bổ sung, để lại ấn tượng sâu sắc cho độc giả. Em được mô tả qua lời nói, cử chỉ, hành động, như một thiên thần nhỏ, trong trẻo, vô tư, tràn đầy tình yêu thương cho mọi người xung quanh.

4. Phân tích tác dụng của nghệ thuật thể hiện tâm lí của nhân vật 'tôi'.

- Ngược với em Phương, nhân vật tôi được miêu tả chi tiết hơn về tâm lí.

5. Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể.

- Tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất trong truyện.

6. Khẳng định tâm huyết và tài năng của tác giả cùng ý nghĩa và giá trị của tác phẩm.

- Phần kết thúc bài viết.

* Thực hành viết theo các bước:

1. Trước khi viết:

a. Chơi chơi xổ số tài.

Có thể xem xét các đề tài sau:

- Sức lôi cuốn của đoạn trích Xe Đêm của Pau-xtốp-xki.

- Những nét đặc sắc trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.

- Giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Đi Lấy Mật, trích Đất Rừng Phương Nam của Đoàn Giỏi.

b. Tìm ý

Có thể tìm ý bằng cách đặt câu hỏi xoay quanh tác phẩm.

- Nội dung của truyện là gì? Nội dung ấy được thể hiện như thế nào qua hệ thống nhân vật, sự kiện?

- Đề tài chính của câu chuyện là gì?

- Truyện có những đặc điểm nghệ thuật đáng chú ý nào? Các đặc điểm này ảnh hưởng như thế nào đến việc truyền đạt nội dung?

- Ý nghĩa cốt lõi của câu chuyện là gì?

c. Lập kế hoạch viết

Xây dựng một kế hoạch viết phù hợp từ các ý đã tìm được.

Ví dụ: Kế hoạch viết phân tích những đặc điểm nổi bật của truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.

1. Khởi đầu:

Giới thiệu truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của tác giả Lê Minh Khuê: câu chuyện tôn vinh lòng dũng cảm của thanh niên thời kháng chiến, đặc biệt là sự hy sinh không nói ra của các cô gái thanh niên xung phong.

2. Nội dung chính

a. Hoàn cảnh sinh sống và chiến đấu của những nhân vật

- Ba cô gái trong tổ trinh sát sống trong hang ổ, luôn quan sát tình hình trên núi.

- Công việc hàng ngày: đo lường khối lượng đất để lấp vào hố bom, đếm và phá bom chưa nổ, cũng như xử lý bom nổ chậm.

⇒ Công việc nguy hiểm, hoàn cảnh sống khắc nghiệt.

b. Tính cách, tâm hồn của ba cô gái ở tổ đội trinh sát

- Ba cô gái trong trẻo, mơ mộng và sâu lắng trong tình cảm:

+ Phương Định thích hát, thích cười một mình; thường ngắm bản thân trong gương và tự đánh giá cao về bản thân, với mái tóc dài đẹp, cổ cao tự tin, ánh mắt xa xăm; luôn giữ vẻ mặc kệ trước sự trêu chọc và yêu mến từ các anh chiến sĩ, nhưng thực sự luôn ngưỡng mộ họ; đầy ước mơ và nhiệt huyết.

+ Nho: Mang tính cách trẻ con, thích ăn kẹo, dáng vẻ bé nhỏ nhưng rất mạnh mẽ và kiên cường; mơ ước trở thành thợ hàn trong một nhà máy thủy điện lớn và làm thủ môn bóng chuyền giỏi.

+ Chị Thao: Thích viết nhạc, chăm chỉ tỉa tót lông mày, ước mơ trở thành y sĩ và lấy chồng là bộ đội.

- Ba người đều nhớ về quê hương Hà thành: khi đọc thư từ bạn Nho, khi hát, hay trong những khoảnh khắc lặng lẽ suy tư, họ luôn ngóng trông những đoàn xe qua đường để biết tin tức.

- Mối quan hệ, tình cảm với đồng đội:

+ Họ yêu quý và quan tâm lẫn nhau như người thân.

+ Sự quan tâm, gắn kết của các đơn vị: Tổ trinh sát làm việc trên cao xạ luôn báo cáo tình hình chính xác cho đơn vị phía dưới, và đơn vị luôn sẵn lòng hỗ trợ tổ (theo sự hướng dẫn của đại đội trưởng).

c. Tính gan dạ, phẩm chất anh hùng của ba cô gái trong đội trinh sát

- Nghiêm túc trong công việc: Phương Định thường hát và suy ngẫm, Nho thêu thùa, chị Thoa chép bài hát, nhưng khi gặp máy bay địch, tất cả đều sẵn sàng. Chị Thoa chỉ huy, Phương Định và Nho đều hoàn thành nhiệm vụ được giao.

- Tinh thần dũng cảm:

+ Phương Định: điềm tĩnh, dũng cảm tiến lại gần quả bom mà không chần chừ, đào xung quanh bom mà không hề sợ hãi khi lưỡi xẻng va vào quả bom.

+ Nho: luôn sẵn lòng chiến đấu.

+ Chị Thao: quyết đoán, dũng mãnh, làm lãnh đạo của đội trinh sát.

- Mỗi người đều mang trên mình hàng vô số vết thương lớn nhỏ: chị Thao có 9 vết, Nho 5 vết, Phương Định 4 vết. Dù vết thương chưa lành lặn, dù cơ thể đau nhức, họ vẫn kiên quyết không nhập viện, vẫn leo lên cao điểm để phá bom.

⇒ Họ coi cái chết như một điều nhẹ nhàng, dù bị thương, dù bị chôn vùi trong đất, dù mệt mỏi, họ vẫn tìm niềm vui trong gian khổ, coi việc bị thương như một phần của cuộc sống, và công việc của mình cũng mang lại niềm vui riêng.

d. Nghệ thuật

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất, nhân vật tự xưng là “tôi”: câu chuyện chân thực, giàu cảm xúc, hiện thực qua góc nhìn của nhân vật Phương Định.

- Tạo dựng các nhân vật và hồi tưởng, thể hiện sự nhớ nhà, nhớ những ngày đầu ra trận của nhân vật.

- Sử dụng ngôn ngữ đối thoại ngắn gọn, cú pháp mạnh mẽ, giúp thể hiện sự quyết đoán, nhanh nhẹn, và mạnh mẽ trong công việc của những nữ thanh niên xung phong. Lựa chọn hình ảnh mô tả tỉ mỉ: lột tả được vẻ đẹp của con người trước thử thách của cuộc chiến tranh.

- Mô tả các nhân vật chỉ qua một vài nét mô tả nhưng vẫn thể hiện được tính cách và tâm trạng của họ.

3. Kết luận

- Tác giả đã tái hiện một giai đoạn khó khăn, đầy khốc liệt của chiến tranh, với những hình ảnh rực rỡ về những nữ thanh niên xung phong trẻ trung, nhiệt huyết và dũng cảm.

Nghệ thuật truyện ngắn đặc sắc: sử dụng kỹ thuật dòng thời gian kết hợp hồi tưởng và hiện thực, giọng kể bình thản để tôn vinh phẩm chất anh hùng của các nhân vật, cùng với việc sử dụng hình ảnh để miêu tả sự tàn khốc của chiến tranh.

2. Viết bài

- Dựa vào cấu trúc dàn ý, triển khai bài viết theo hệ thống luận điểm đã xây dựng. Xác định mục đích của bài văn phân tích tác phẩm truyện, tránh việc viết theo kiểu kể chuyện hoặc nhận xét cá nhân về câu chuyện đã đọc.

- Mỗi luận điểm cần được minh chứng bằng lý lẽ và bằng chứng. Trong quá trình phân tích, cần tập trung vào sự kiện, nhân vật, ngôi kể, ngôn ngữ,... Chú ý phân tích từ các góc độ khác nhau, lựa chọn những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm để khám phá sâu hơn.

Tài liệu tham khảo

Có lẽ không có nơi nào trên thế giới giống như Việt Nam, từng con đường, góc phố, và cả những cánh rừng đều phản ánh rõ vẻ đẹp của những con người hiền lành và dũng cảm. Đặc biệt là trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, có rất nhiều người trẻ đã đeo ba lô lên đường chiến đấu và làm việc, với một lý tưởng cao cả là giành lại độc lập cho đất nước. Nhiều tác phẩm văn học xuất sắc đã được sáng tạo trong không khí hào hùng của thời kỳ đó.

Hãy nhìn vào hoàn cảnh sống và chiến đấu của các nhân vật chính trong truyện. Họ là ba cô gái sống trong một hang ở dưới chân cao nguyên, nơi mà đạn bom luôn làm rung chuyển mặt đất. Công việc của họ là thám hiểm đường mòn, đo lường lượng đất đá cần thiết để lấp đầy hố bom, phát hiện và tiêu diệt các quả bom nổ chậm, để bảo vệ con đường. Dù sống trong môi trường nguy hiểm và phải đối mặt với cái chết, họ vẫn thể hiện tinh thần đoàn kết mạnh mẽ.

Lê Minh Khuê đã mô tả từng nhân vật với những đặc điểm tính cách riêng biệt. Chị Thao, tiểu đội trưởng, luôn giữ bình tĩnh trong mọi tình huống. Điều này giúp cho việc thực hiện nhiệm vụ của họ luôn chính xác và hiệu quả. Vẻ đẹp nữ tính của chị Thao được thể hiện qua sự điềm đạm và dũng cảm trong công việc.

Khi mô tả về Nho, nhà văn đã để cho nhân vật này xuất hiện dưới góc nhìn thân thiện của Phương Định. Nho có những ước mơ giản dị sau chiến tranh, nhưng vẫn có thể đối mặt với những nhiệm vụ khó khăn nhất. Sự điềm đạm và tinh nghịch của Nho khiến cô trở nên đáng yêu và đáng khâm phục.

Có thể nói rằng nhân vật trung tâm mà Lê Minh Khuê đã mô tả sâu sắc nhất là Phương Định. Vẻ đẹp của cô hoàn toàn tương phản với cảnh chiến tranh, thể hiện sự ghê tởm của cuộc chiến tranh xâm lược.

Tính cách của Phương Định được miêu tả là lãng mạn và tinh nghịch. Cô thích ca hát và ngắm nhìn mình trong gương. Sự giản dị và ngây thơ của Phương Định là điểm đáng yêu và đáng quý.

Trong truyện ngắn, Lê Minh Khuê đã khám phá ra bên trong vẻ đẹp dịu dàng của Phương Định là một tâm hồn mạnh mẽ và dũng cảm của một người chiến sĩ. Điều này thể hiện trong những lần cô phá bom, khi đối mặt với những quả bom đáng sợ của kẻ thù. Nhà văn không né tránh miêu tả thực tế phũ phàng của chiến tranh.

Là một cô gái thanh niên xung phong anh dũng, nhưng trái tim Phương Định lại dịu dàng và yêu thương, đặc biệt với những người đồng đội. Khi thấy Nho bị nạn, cô cuống cuồng cứu bạn và chăm sóc Nho với tấm lòng chị em gái. Đối với chị Thao, Phương Định hiểu rõ tính cách và sẵn sàng giúp đỡ.

Ba cô gái này thể hiện những nét tính cách đối lập: là người chiến sĩ dũng cảm và đồng thời là những cô gái trong sáng, yêu quê hương. Đó là nét đẹp tâm hồn của những người trẻ Việt Nam thời đại kháng chiến.

Lê Minh Khuê viết bằng ngôn từ chân thực, mang hơi thở của chiến tranh. Nhà văn đã làm nổi bật tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu của những cô gái trên tuyến đường Trường Sơn.

Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai'

(Tố Hữu)

3. Sửa đổi bài viết

Khi phân tích một tác phẩm văn học, cần tập trung vào các vấn đề sau:

- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và trình bày ý kiến tổng quan về tác phẩm. Nếu cần, có thể bổ sung thêm thông tin.

- Nêu rõ nội dung chính và chủ đề của truyện. Nếu chưa hoặc nêu không rõ, chưa chính xác, cần bổ sung và điều chỉnh.

- Phân tích các yếu tố nghệ thuật của tác phẩm và hiệu quả của chúng. Nếu có yếu tố cần nhấn mạnh hơn, cần tập trung phân tích sâu hơn để tránh việc phân tích lung tung.