Buzz
Soạn bài Viết văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện trên các trang 29 đến 34 một cách ngắn gọn nhưng vẫn đủ ý, theo sách Ngữ văn lớp 10. Kết nối tri thức với cuộc sống giúp học sinh soạn văn lớp 10 dễ dàng hơn.
Soạn bài Viết văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện - ngắn nhất Kết nối tri thức
* Yêu cầu:
- Giới thiệu ngắn gọn về tác phẩm truyện (tiêu đề, tên tác giả, ...) và ý kiến tổng quan của người viết về tác phẩm.
- Tóm tắt tác phẩm truyện (đủ để người đọc hiểu nội dung chính).
- Phân tích cụ thể, rõ ràng về tác phẩm truyện (chủ đề, đặc điểm nổi bật về hình thức)
nghệ thuật và vai trò của chúng) với những tài liệu sống động.
- Đánh giá về tác phẩm truyện dựa trên lý lẽ và bằng chứng thuyết phục.
- Xác nhận giá trị của tác phẩm truyện.
* Phân tích bài viết tham khảo:
Giá trị hay là vô giá của món quà trong truyện ngắn Quà Giáng sinh của O.Hen-ry
- Tiêu đề bài viết nêu rõ tên truyện, tên tác giả và hướng phân tích của tác giả.
- Đoạn văn 1: Giới thiệu và cung cấp tổng quan về tác phẩm.
- Đoạn văn 2: Tóm tắt nội dung chính của truyện ngắn.
- Đoạn văn 3: Phân tích cốt truyện, nhân vật, tình huống truyện, lời thoại, …; Phân tích đoạn kết của truyện dựa vào các bằng chứng từ văn bản truyện.
- Đoạn văn 4: Đánh giá tác dụng của việc kể chuyện từ góc nhìn thứ ba và xác định chủ đề của truyện.
- Đoạn văn 5: Nhấn mạnh và mở rộng chủ đề của truyện.
- Đoạn văn 6: Kết luận tóm tắt các ý kiến đánh giá đã được trình bày trong bài viết.
Xác nhận giá trị của truyện: mức độ phổ biến, sức sống kéo dài, khả năng tái sinh, …
Trả lời câu hỏi:
Câu 1 (trang 32 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Giá trị hay là sự vô giá của món quà trong truyện ngắn “Quà Giáng sinh” của O.Hen-ry
Câu 2 (trang 32 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Nội dung chính của truyện, cốt truyện, nhân vật, tình huống truyện, lời thoại, ngôi kể,..
Câu 3 (trang 32 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Trong văn bản trên, tác giả đã phân tích, đánh giá các đặc điểm nghệ thuật trước, sau đó mới phân tích, đánh giá chủ đề.
* Thực hành viết
1. Chuẩn bị bắt đầu viết
- Chọn một tác phẩm truyện mà bạn thích, làm cho bạn cảm thấy thú vị và sẽ thú vị khi bạn suy ngẫm: Truyện “Chữ người tử tù” – Nguyễn Tuân.
- Đọc lại để hiểu sơ lược về tác phẩm, xác định những yếu tố hay vấn đề của tác phẩm sẽ được phân tích, đánh giá (chủ đề, cốt truyện, tình huống truyện, nhân vật, ngôi kể, lời thoại, ...).
2. Tìm ý tưởng, lập kế hoạch
a. Tìm ý tưởng:
- Vì sao bạn chọn tác phẩm này để phân tích, đánh giá? Điều gì khiến bạn yêu thích tác phẩm?
→ “Chữ người tử tù” là một tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Tuân trước Cách mạng, được đánh giá là “một tác phẩm văn học hoàn chỉnh, hoàn mĩ”
- Câu chuyện diễn ra như thế nào?
→ Huấn Cao, một tử tù, bị giam giữ dưới sự quản lý của viên quản ngục. Viên quản ngục yêu thích chữ của Huấn Cao và nhiều lần yêu cầu chữ, nhưng chỉ nhận được sự từ chối lạnh lùng. Trước khi ra tòa, Huấn Cao hiểu tấm lòng của viên quản ngục và đồng ý cho chữ, tạo ra một cảnh tượng đặc biệt trong nhà lao.
- Chủ đề của truyện là gì?
→ “Chữ người tử tù”: tôn vinh cái đẹp, cái tài, khẳng định sự bất tử của cái đẹp trong cuộc đời.
- Truyện có những nét đặc sắc nào về nghệ thuật (cách xây dựng cốt truyện, tình huống truyện, nhân vật, ngôi kế, lời thoại, ...)?
→ Nhận xét: Bút pháp lãng mạn và lý tưởng hóa: Miêu tả con người trong tình trạng hoàn mỹ; Thủ pháp tạo ra sự đối lập; Sử dụng ngôn ngữ cổ kính và giàu tính tạo hình, …
- Các câu, đoạn nào trong truyện cần được trích dẫn và phân tích để làm sáng tỏ chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật?
→ Các phần cần chú ý:
+ Trong hoàn cảnh tù đày, con người sống bằng tàn nhẫn và lừa dối, nhưng lòng biết trọng người của viên quản ngục là điều đáng chú ý, như một âm nhạc trong bản đàn rối ren của cuộc sống tù đày.
+ Sự kính trọng và lòng tiếc thương người có tài không phải là dấu hiệu của sự xấu xa hay vô tâm.
+ Việc treo đôi câu đối mà Huấn Cao viết trong nhà riêng trước ngày bị hành hình là biểu hiện của sự ân hận suốt đời nếu không được xin chữ phạt.
- Đánh giá thành công và hạn chế của tác phẩm như thế nào?
→ Đây là một tác phẩm xuất sắc, gần như hoàn hảo trong mọi khía cạnh.
b. Lập kế hoạch:
- Bắt đầu: Tóm lược về tác phẩm (tiêu đề, tác giả, ...) và nhận xét tổng quan của bạn về nó. Chia sẻ lý do bạn chọn tác phẩm này để phân tích, đánh giá và điều gì khiến bạn yêu thích nó.
- Phần chính:
+ Tóm tắt nội dung chính của truyện.
+ Phân tích và đánh giá về chủ đề của truyện dựa trên các tài liệu trong tác phẩm.
+ Phân tích và đánh giá về các đặc điểm nghệ thuật của tác phẩm. Mỗi phần phân tích và đánh giá cần đi kèm với các chi tiết đặc biệt từ tác phẩm.
- Kết luận: Tóm tắt các nhận xét trong phần chính, xác nhận giá trị của tác phẩm và đưa ra một số ý kiến mở rộng, ...
Mẫu dàn ý tham khảo:
* Bắt đầu:
- Tổng quan về Nguyễn Tuân: một nhà văn tài năng, uyên bác.
- Giới thiệu tổng quan về tác phẩm “Chữ người tử tù”.
* Phần chính:
Ý 1: Tình huống đặc biệt trong truyện
- Cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên giữa Huấn Cao và viên quản ngục trong nhà lao làm nổi bật hình ảnh của họ, với thông điệp ca ngợi cái đẹp và cái thiện chiến thắng cái xấu, cái ác ngay cả khi bóng tối bao phủ.
- Tình huống này vừa làm lòe sáng tấm lòng biệt hiếu của viên quản ngục, vừa thể hiện chủ đề sâu sắc của tác phẩm.
Ý 2: Tình cảm với nhân vật
* Hình ảnh của Huấn Cao
- Huấn Cao được lấy cảm hứng từ Cao Bá Quát - một nhân vật lịch sử đầy nổi tiếng.
- Huấn Cao được miêu tả là một nghệ sĩ tài hoa:
+ Anh ta có khả năng viết chữ rất nhanh và đẹp, mỗi nét chữ của anh ta đều chứa đựng hoài bão và khát vọng cuộc sống.
+ 'Có được chữ của ông Huấn là như có được báu vật của cuộc đời'.
⇒ Bằng cách ca ngợi tài năng của Huấn Cao, Nguyễn Tuân thể hiện sự tôn trọng với những con người có tài năng và giá trị văn hóa thư pháp của dân tộc.
- Là một anh hùng kiêu hãnh
+ Thể hiện rõ ràng qua những hành động như đối mặt với thử thách và chấp nhận những rủi ro
+ Dù bất kể tình huống nào, sự kiêu hãnh vẫn không bao giờ thay đổi
- Có phẩm hạnh trong sáng và tính cách cao quý
+ Quan niệm tôn trọng việc viết chữ: chỉ trừ khi cần thiết, không bao giờ để ý đến vật chất
+ Với viên quản ngục:
Trước khi hiểu được lòng của viên quản ngục, Huấn Cao bị coi thường và khinh miệt như một kẻ vô giá 'Anh muốn gì sao? Tôi chỉ muốn có một điều. Đó là không muốn thấy mặt anh ở đây nữa'.
Khi nhận ra lòng hiền từ của quản ngục, Huấn Cao không chỉ cho chữ mà còn coi quản ngục như tri kỷ.
⇒ Huấn Cao là biểu tượng của vẻ đẹp hoành tráng giữa tài năng và lòng nhân ái của một nghệ sĩ, của một anh hùng kiêu hãnh dù trong hoàn cảnh khó khăn.
* Quản ngục
- Một trái tim biết trân trọng và tôn trọng.
- Có sở thích quý tộc: yêu thích việc sáng tạo chữ viết.
Ý 3: Cảnh cho chữ - “Cảnh tượng hiếm có”
- Không gian: một tù nhân tối tăm, ẩm ướt và bẩn thỉu.
- Thời điểm: buổi tối muộn.
- Đặc điểm:
+ Người trao chữ là kẻ tù, kẻ nhận chữ là quản ngục.
+ Người trao chữ bị giam cầm, bị ràng buộc bằng còng chân và xiềng cổ nhưng vẫn tỏ ra kiêu hãnh, tự do tinh thần, trong khi quản ngục - kẻ nhận chữ - bị hèn mọn, bị ép buộc.
+ Tù nhân lại là người tư vấn cho quản ngục.
- Sự đổi chỗ vị trí:
+ Ý nghĩa của lời khuyên từ Huấn Cao: cái tốt có thể mọc nên ở nơi bóng tối, ở nơi tội ác trị, nhưng không thể sống chung với cái xấu. Con người chỉ xứng đáng được trải nghiệm cái đẹp khi giữ vững nguyên lương.
+ Ý nghĩa: Tác động đến tâm hồn con người.
⇒ Điều đặc biệt ở đây không chỉ là việc sử dụng tài nghệ thú vị, cao quý để thúc đẩy sự cảm thông ở con người, mà còn là trong bóng tối của nhà lao tù, nơi mà sự tinh tế, tài năng của kẻ tử tù lại được thể hiện rõ nét nhất, khiến viên quản ngục cũng bị cảm hóa. Chính những điều này đã làm nên vẻ đẹp vĩnh cửu, không thể phai mờ của Huấn Cao.
* Kết bài:
- Tóm tắt giá trị về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
+ Nội dung: Thành công trong việc mô tả nhân vật Huấn Cao, một nghệ sĩ tài ba với phẩm chất trong sáng, là biểu tượng của một thời đại trước cách mạng. Tác phẩm cũng phản ánh quan điểm thẩm mỹ của Nguyễn Tuân.
+ Nghệ thuật: Xây dựng tình huống truyện độc đáo với không khí cổ điển, sử dụng thủ pháp đối lập và ngôn ngữ sinh động, tạo nên những hình ảnh sống động.
- Cảm nhận tổng quan của tôi về giá trị của tác phẩm.
3. Sáng tác
Viết bài theo dàn ý đã được thiết lập.
Tài liệu tham khảo:
Nguyễn Tuân được đánh giá là “nhà văn vĩ đại, một nghệ sĩ suốt đời tìm kiếm cái đẹp”, ông có vị trí và ý nghĩa quan trọng trong văn học Việt Nam. Trước cách mạng, ông thoát khỏi hiện thực, trở lại quá khứ huyền thoại, tập trung trong tuyển tập “Vang bóng một thời”, là tập truyện đặc sắc nhất của ông trước cách mạng. Trong đó, không thể không nhắc đến “Chữ người tử tù” với niềm đam mê viết chữ tao nhã, thanh cao, mang lại truyền thống văn hóa đặc sắc.
“Chữ người tử tù” được xuất bản trong tập “Vang bóng một thời” năm 1940, từng được đăng trên tạp chí Tao đàn với tựa đề “Dòng chữ cuối cùng”, sau đó được in thành sách với tựa đề “Chữ người tử tù”. Tác phẩm đã truyền đạt đầy đủ tinh thần của tác giả cũng như giá trị nhân văn của nó. “Chữ” biểu hiện cho cái đẹp, cái tài sáng tạo ra cái đẹp, cần được tôn vinh, ca ngợi. “Người tử tù” đại diện cho cái xấu, cái ác, cần phải loại bỏ khỏi xã hội.
Tác phẩm có tình huống gặp gỡ độc đáo, mới lạ, diễn ra trong môi trường nhà tù, vào những ngày cuối cùng của người tử tù Huấn Cao, một người mang chí lớn và tài năng lớn nhưng không được công nhận. Vị trí xã hội của hai nhân vật có nhiều sự đối nghịch. Huấn Cao là kẻ tử tù, muốn lật đổ trật tự xã hội hiện tại. Trong khi đó, quản ngục lại là người đứng đầu trại giam tỉnh Sơn, đại diện cho pháp luật, trật tự xã hội hiện tại. Nhưng trong mặt nghệ thuật, vị trí của họ lại hoàn toàn ngược lại: Huấn Cao là người có tài viết thư pháp, sáng tạo ra cái đẹp, còn quản ngục là người yêu thích và trân trọng cái đẹp cũng như sáng tạo ra cái đẹp. Đó là mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa họ. Với tình huống truyện độc đáo, đã giúp câu chuyện phát triển một cách logic, hợp lý và đạt đến cao trào. Qua đó, tác phẩm đã phản ánh được tính cách của nhân vật và làm nổi bật chủ đề chính: Sự bất tử của cái đẹp, sức mạnh chiến thắng của cái đẹp. Sức mạnh của cái đẹp trong việc cảm hóa.
Nổi bật trong tác phẩm chính là Huấn Cao, người có tài viết chữ đẹp và nổi tiếng khắp nơi: “người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp” tiếng tăm của ai khiến ai ai cũng biết đến. Cái tài của ông còn gắn liền với khát khao, sự nể trọng của người đời. Có được chữ của Huấn Cao là niềm mong mỏi của bất cứ ai, được treo chữ của ông trong nhà là niềm vui, niềm vinh dự lớn. Cái tài của Huấn Cao không chỉ dừng lại ở mức độ bình thường mà đã đạt đến độ phi thường, siêu phàm.
4. Sửa chữa, hoàn thiện
- Đọc lại bài và chỉnh sửa theo hai mức độ: ý lớn và chi tiết. Kiểm tra xem các ý trong bài đã được triển khai thành các đoạn văn rõ ràng và mạch lạc chưa. Nếu chưa, cần sắp xếp lại các ý.
- Xem xét các luận điểm đã được làm rõ bằng các chi tiết cụ thể từ văn bản chưa. Nếu chưa, cần bổ sung để đảm bảo tất cả các phân tích, đánh giá đều có căn cứ thuyết phục.
- Bài viết đảm bảo tuân thủ các quy định về chính tả và quy tắc ngữ pháp. Chú ý cách sử dụng từ Hán Việt. Nếu có từ nào còn băn khoăn vì chưa hiểu rõ nghĩa, hãy tra cứu lại hoặc thay thế bằng từ khác.
