Buzz
Soạn bài Viết văn phân tích một tác phẩm văn học (bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật)trang 48 → 53 ngắn nhưng vẫn đầy đủ ý được biên soạn theo sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 8 một cách dễ dàng hơn.
Soạn bài Viết văn phân tích một tác phẩm văn học (bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật) - cách tiếp cận ngắn nhất Kết nối tri thức
Trong phần Đọc, bạn đã được tiếp xúc với các tác phẩm mẫu mực của thể loại thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt Đường luật. Hãy áp dụng những kĩ năng đã hình thành để viết bài văn phân tích một bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật.
* Yêu cầu:
- Giới thiệu vắn tắt về tác giả và bài thơ (tên tác phẩm, đề tài, thể loại thơ…); trình bày quan điểm chung của tác giả về bài thơ.
- Phân tích nội dung cơ bản của bài thơ (mô tả về thiên nhiên, con người; thể hiện tâm trạng của nhà thơ), tóm tắt ý chính của bài thơ.
- Hiểu rõ một số đặc điểm nghệ thuật (các nguyên tắc căn bản của thể loại thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật; nghệ thuật mô tả cảnh vật, tình cảm; nghệ thuật sử dụng ngôn từ (từ ngữ, phương pháp tu từ…);…).
- Xác nhận được vai trò, ý nghĩa của bài thơ.
* Tham khảo phân tích văn bản
Văn bản “Phân tích bài thơ Thương vợ của Trần Tế Xương”
1. Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và tổng quan về giá trị của tác phẩm.
- Trần Tế Xương - một trong những nhà văn nổi bật nhất trong văn học dân tộc. Là một nhà thơ trữ tình, tràn đầy tinh thần nhân đạo và lòng yêu nước. Ngoài ra, ông còn là một tác giả đầy sáng tạo và mạnh dạn trong thể loại thơ Nôm Đường luật.
- Bài thơ Thương vợ là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông.
2. Thông tin về đề tài và thể loại thơ.
- Đề tài: vai trò của người vợ
- Thể thơ: thể loại thất ngôn bát cú của Đường luật
3. Phân tích nội dung chính của bài thơ
Nội dung chính: Mô tả hình ảnh của người vợ - bà Tú, một người phụ nữ mạnh mẽ, kiên nhẫn, và hy sinh. Đồng thời, thể hiện tình cảm yêu thương, trân trọng và đồng cảm với vợ của nhân vật Tú.
4. Phân tích một số đặc điểm về hình thức nghệ thuật của bài thơ
- Nhà thơ đã linh hoạt và tinh tế sử dụng các yếu tố cấu thành của thể loại thơ: âm điệu uyển chuyển, cấu trúc hợp lý, sự súc tích, và sâu sắc…
- Đồng thời, bài thơ cũng đem lại những sáng tạo độc đáo ở nhiều khía cạnh: đề tài, nguồn cảm hứng, ý nghĩa, đặc biệt là ngôn ngữ thơ.
5. Xác nhận vai trò, ý nghĩa của bài thơ.
- Bài thơ chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc. Ở đây, Tú Xương đã hiểu và chia sẻ cùng cảm xúc với sự lao động, vất vả của người vợ mình, đồng thời cũng là tiếng nói đồng lòng với nghị lực và sự hy sinh của hàng vạn phụ nữ khác, họ cũng chịu đựng, làm việc mệt mỏi, chịu khó không kém bà Tú.
- Đặc biệt, Tú Xương đã đưa hình ảnh người phụ nữ vào thơ ca và xây dựng hình tượng đó lên đến mức độ mẫu mực và sâu sắc nhất.
* Thực hiện viết theo các bước
1. Chuẩn bị trước khi viết
a. Chọn bài thơ phù hợp
- Danh sách các bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật mà bạn đã học hoặc đọc.
- Chọn một bài thơ bạn hiểu và yêu thích để phân tích.
b. Thu thập ý kiến
Hãy đọc kỹ bài thơ bạn đã chọn và dựa vào các đặc điểm cơ bản của thể loại thơ để xác định các khía cạnh nội dung và nghệ thuật cần phân tích:
- Tìm hiểu tiêu đề và cấu trúc của bài thơ để nhận biết chủ đề và ý chính.
+ Tiêu đề
+ Cấu trúc
+ Ý chính
- Phát hiện những điểm đặc biệt về nội dung và hình thức nghệ thuật của bài thơ.
+ Về nội dung: Tập trung vào các đặc điểm quan trọng của hình ảnh tự nhiên, tâm trạng của con người, cảm xúc của nhà thơ, và chủ đề bài thơ;…
+ Về nghệ thuật: Phân tích cách sử dụng các nguyên tắc thơ, từ vựng, hình ảnh, kỹ thuật tả cảnh, ngụ ý,… Đặc biệt lưu ý đến những từ gợi hình ảnh, âm thanh, biểu cảm, và các kỹ thuật tu từ (so sánh, ẩn dụ, điều ngược, đảo ngữ,…).
- Tìm hiểu thông tin cơ bản về tác giả và ngữ cảnh sáng tác để hiểu sâu hơn về bài thơ.
c. Xây dựng kết cấu
Sử dụng kết quả từ phần Tìm ý, tổ chức và sắp xếp thành cấu trúc. Trong quá trình xây dựng cấu trúc, cần tập trung vào yếu tố chính theo yêu cầu của dạng bài để làm nổi bật điểm chính.
- Phần giới thiệu: Tóm tắt sơ bộ về tác giả và tác phẩm (tiêu đề, đề tài, thể loại thơ…); trình bày ý kiến tổng quan về bài thơ.
- Phần chính:
+ Ý 1: Phân tích các đặc điểm của nội dung:
- Phân tích hình ảnh thơ
- Phân tích cảm xúc, tâm trạng của nhà thơ.
- Tổng quan về chủ đề của bài thơ.
+ Ý 2: Phân tích một số đặc điểm về nghệ thuật:
- Cách sử dụng thể loại thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật (theo mô hình truyền thống hoặc có sự đổi mới)
- Các điểm đặc biệt trong nghệ thuật miêu tả cảnh vật, tình cảm
- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, cấu trúc câu, hình thức thơ, kỹ thuật tu từ,…).
- Phần kết: Tổng kết vị trí và ý nghĩa của bài thơ.
2. Sáng tạo văn bản
- Trong quá trình viết, hãy tuân theo cấu trúc ý đã thiết lập; sử dụng đa dạng các phương thức trích dẫn; kết hợp phân tích với đánh giá và nhận xét.
- Sử dụng từ vựng chính xác và sáng tạo; diễn đạt rõ ràng, thể hiện được cảm xúc của tác giả.
- Lưu ý sự khác biệt về yêu cầu và mục đích của các loại văn bản, như viết cảm nhận sau khi đọc một bài thơ và viết phân tích về một bài thơ.
Tài liệu tham khảo:
Mùa thu mang đến cho tâm hồn con người những điều nhẹ nhàng và êm đềm nhất. Mùa của sự yên bình và những cảm xúc sâu lắng nhất đang khơi gợi nhiều suy nghĩ và cảm xúc trong lòng mỗi nhà văn và nhà thơ. Nếu mùa thu trong thơ của Nguyễn Khuyến gần gũi và giản dị; trong thơ của Nguyễn Đình Thi là tiếng vọng từ đất nước hàng nghìn năm thì mùa thu trong bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh thật đẹp, thật lãng mạn và trữ tình, và tấm lòng của nhà thơ cũng thật dễ thương. Bài thơ đã thành công trong việc mô tả sự chuyển mùa kỳ diệu của thiên nhiên và lòng người, đặc biệt qua những dòng thơ:
“Đột nhiên nhận ra hương ổi
Lướt nhẹ trong làn gió dịu.
Sương lạnh lùng qua con đường hẹp
Dường như mùa thu đã trở lại'
“Sang thu” là một bài thơ ngũ ngôn của Hữu Thỉnh thể hiện một phong cách nghệ thuật nhẹ nhàng, tinh tế, và tài hoa, diễn tả những cảm nhận và rung động sâu lắng của tác giả trước vẻ đẹp và sự thay đổi kỳ diệu của thiên nhiên trong buổi chớm thu. Đối tượng được cảm nhận là phong cảnh thu về nơi vùng quê Bắc Việt. Khởi đầu của bài thơ Sang thu là những cảm xúc đầu tiên kích thích sự sáng tạo của tác giả.
Tương tự như Xuân Diệu mô tả mùa thu với dấu hiệu đầu tiên là sắc màu “mơ phai' của lá được bàn tay tạo hóa 'dệt” giữa muôn ngàn cây xanh:
“Đây là mùa thu, mùa thu đã đến
Với những chiếc lá vàng 'mơ phai' được dệt từ bàn tay tạo hóa.'
Tuy nhiên đối với Hữu Thỉnh, 'hương ổi' từ vườn quê đã được 'phả vào' trong làn gió mát của mùa thu. Hương vị đậm đà ấy từ vườn nhà sẽ luôn ở trong tâm hồn, đi suốt cuộc đời:
“Bỗng nhận ra hương ổi
Thổi vào trong làn gió dịu.
Câu thơ mang hương vị ấm áp của chớm thu ở một ngôi làng nhỏ. Tín hiệu đầu tiên để tác giả nhận biết mùa thu là 'hương ổi'. Mùi hương quê nhà mộc mạc 'thổi' trong gió thoảng bay trong không gian. 'Thổi' là một động từ biểu thị sự xuất hiện của hơi thu trong không gian: 'hương ổi', một mùi hương không dễ nhận ra, vì không phải là mùi thơm nồng nàn, mà chỉ là một mùi hương thoang thoảng trong gió đầu thu, nhưng cũng đủ để đánh thức những cảm xúc trong lòng người. Cảm giác bất ngờ đến với nhà thơ: 'bỗng nhận ra' - một sự bất ngờ mà như đã chờ đợi từ lâu lắm. Câu thơ không chỉ mô tả mà còn gợi liên tưởng đến màu vàng ươm, hương thơm của quả ổi tươi, vị giòn ngọt, chua chua trên đầu lưỡi từ trái ổi trong vườn quê. 'Hương ổi' trong bài thơ 'Sang thu' là một điều mới mẻ trong thơ, mang màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh.
Không chỉ cảm nhận mùa thu qua khứu giác và xúc giác, nhà thơ còn cảm nhận màn sương thu trong khoảnh khắc giao mùa. Màn sương dường như muốn thưởng thức hoàn toàn khoảnh khắc thu nên chùng chình chưa muốn tan đi:
'Sương lạnh lùng qua con đường hẹp
Dường như mùa thu đã về'
Tác giả đã thành công khi sử dụng từ ngữ 'chùng chình' để gợi lên cảm giác của sự lưu luyến, tạo ra một không khí thu về tĩnh lặng, thong thả và yên bình. 'Chùng chình' là sự ngắt quãng nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm, cũng như làm rung động tâm hồn của nhà thơ. Một chút ngỡ ngàng, một chút bâng khuâng, nhà thơ phát hiện ra vẻ đẹp đặc biệt của không gian mùa thu. 'Hình như' là một cách diễn tả tâm trạng của tác giả khi nhận ra sự hiện hữu của mùa thu. Nếu 'bỗng nhận ra' thể hiện sự ngạc nhiên thì 'hình như' thể hiện sự phỏng đoán về một nét mơ hồ của mùa thu vừa phát hiện và cảm nhận. Sự xuất hiện của màn sương buổi sáng cùng với hương ổi khiến nhà thơ bất ngờ. Không phải là những hình ảnh quen thuộc nữa mà là những chi tiết mới mẻ, bất ngờ. Trong 'Sang thu' của Hữu Thỉnh, người đọc chợt nhận ra một hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những sự vật gần gũi này cũng tạo nên đặc điểm riêng của mùa thu Việt Nam, và chính điều này đã làm nên sức hấp dẫn của 'Sang thu'.
Đoạn thơ mở đầu tái hiện lại mạch cảm xúc tự nhiên của tác giả khi bước vào mùa thu. Nghệ thuật nhân hóa và ẩn dụ, sự chọn lọc từ ngữ tinh tế là những thành công của Hữu Thỉnh để lại dấu ấn đẹp và sâu sắc trong 'Sang thu'. Sử dụng thể thơ ngũ ngôn thể hiện một cách cảm, cách nghĩ, cách diễn đạt mới mẻ, hàm lắng đọng và hồn nhiên. 'Sang thu' là tiếng lòng trang trải, gửi gắm, báo hiệu mùa thu của quê hương đất nước; một tiếng thu nồng hậu, thiết tha. Bài thơ gợi cho ta hình dung một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp vào thời điểm giao mùa hạ - thu ở vùng nông thôn Bắc Bộ. Những câu thơ của Hữu Thỉnh như mang một chút thâm trầm, kín đáo, rất hợp với cách nghĩ, cách nói của người thôn quê. Bài thơ giúp ta cảm nhận được tình cảm thiết tha, tinh tế của tâm hồn giàu lòng yêu thiên nhiên.
Đoạn thơ với thể thơ ngắn gọn, ngôn từ giản dị nhưng ý nghĩa sâu sắc, hình ảnh đơn giản nhưng gợi cảm. Hữu Thỉnh đã mô tả một bức tranh thiên nhiên tuyệt vời với nhiều cảm xúc nhạy cảm. Đọc thơ của Hữu Thỉnh, ta cảm thấy yêu quê hương đất nước hơn, cảm thấy mình cần phải đóng góp vào việc xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
3. Chỉnh sửa bài viết
Đọc lại bài viết, so sánh với yêu cầu của loại bài và cấu trúc ý đã xác định để chỉnh sửa. Tập trung vào một số điểm sau:
- Thông tin về tựa đề bài thơ, tên tác giả, đề tài, dạng thơ và giá trị của bài thơ.
- Các ý chính nhấn mạnh đặc điểm nội dung và một số đặc điểm nghệ thuật của bài thơ.
- Các nhận định, đánh giá về vị trí và ý nghĩa của bài thơ.
